Skilderkuns
Skilderkuns is die vaardigheid of bekwaamheid om skoonheid te skep en 'n estetiese gevoel te stimuleer deur afbeeldings te maak in verf. Skilderkuns word onderskei van die ander beeldende kunste soos beeldhouwerk deur die twee dimensionele aard van die kuns. Die materiaal en medium wat gebruik word onderskei skilderkuns van tekenkuns en prentkuns.
Daar bestaan oorgangsvorme van die skilderkuns na skryf (kalligrafie), teken (byvoorbeeld pastel, beeldhoukuns (beskilderde beelde), boukuns en die kunsnywerheid.
Tegniek
[wysig | wysig bron]Hoe 'n mens ook al skilder, daar word steeds 'n agtergrond of draer, kleurstof en 'n middel om die kleurstof op die draer aan te wend benodig. Die agtergrond (of draer) is gewoonlik van hout (paneel) of linne (doek), in welke gevalle dit ʼn skildery sou wees; dit kan ook 'n muur wees, in welke geval dit 'n fresko of muurskildering genoem word.
Die verf (pigment met 'n bindmiddel) kan op die draer aangebring word met 'n kwas, 'n penseel (wat fyner is), 'n paletmes, 'n verfspuit, die vingers of selfs die hele liggaam (sogenaamde "body painting"). Voordat die verflae op 'n houtpaneel aangebring word, word dit glad geskuur en geplamuur. Die plamuur ('n mengsel van klei, loodwit en lynolie) word gebruik om ongelykhede weg te stryk en om te verhoed dat die draer die kleur van die verf verander. Die doek het oorspronklik uit ʼn sterk en growwe handgeweefde lap bestaan.
In die 19e eeu is dit deur masjiengeweefde materiaal vervang, gewoonlik 'n mengsel van katoen en linne wat reëlmatig geweef maar swakker was. Die doek word styf oor 'n houtraam gespan en geplamuur en is dan gereed om beskilder te word. Aanvanklik het kunstenaars baie gebruik gemaak van tempera, 'n verfsoort waarin eier, lym of 'n ander natuurlike bindmiddel gebruik is. Tempera word baie vinnig droog sodat duidelik gesien kan word wanneer 'n volgende laag of kleur aangewend is. In die 15e eeu het kunstenaars olie (veral lynolie en papawerolie) as bindmiddel begin gebruik en olieverf het so ontstaan.
Olieverf het die voordeel bo tempera dat dit lank nat bly en kleure dus op 'n subtiele manier op die doek vermeng kan word. Dat die Vlaamse skilder Jan van Eyck (ca. 1390- 1441) olieverf "uitgevind" het, is nie heeltemal waar nie: olieverf is vroeër reeds gebruik, maar Van Eyck was een van die eerste kunstenaars wat die moontlikhede daarvan benut het. Sy voorgangers het elke laag eers laat droog word voordat hulle verder daaroor geskilder het, terwyl Van Eyck met die verf gewerk het terwyl dit nog nat was, sodat hy die gewenste skakerings kon kry.
Sodra 'n olieverfskildery droog is, word 'n laag vernis (vloeibare hars) aangebring om 'n glans aan die gedroogde verf te verleen en om dit te beskerm. 'n Verfsoort wat baie in die 20e eeu gebruik word, is gouache, waterverf wat met witlood of gom gemeng is en wat 'n dowwe oppervlak het wanneer dit droog is. Die verf kan slegs in baie dun lae aangewend word omdat dit andersins sal afskilfer. Kunstenaars het ook in die 20ste eeu meer van kunsstowwe soos akriel en plastiek begin gebruik maak.
Tipe mediums vir skilderkuns
[wysig | wysig bron]Time skilderkuns onderwerpe
[wysig | wysig bron]Skilderkunsstyle
[wysig | wysig bron]Bronnelys
[wysig | wysig bron]- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409664, volume 25, bl. 181, 182
