Laciu

Laciu
flag of Lazio (en)
Alministración
País	Italia
ISO 3166-2	IT-62
Tipu d'entidá	rexón d'Italia
Capital	Roma
Presidente de la Región del Lacio (es)	Nicola Zingaretti
Nome llocal	Lazio (it)
División	ver Provincia de Frosinone, Provincia de Llatina, Provincia de Rieti, Provincia de Roma, Provincia de Viterbo y Ciudá metropolitana de Roma Capital
Xeografía
Coordenaes	41°54′00″N 12°43′00″E
Superficie	17236 km²
Llenda con	Toscana, Umbría, Marche, Abruzos, Molise y Campania
Altitú media	416 m
Demografía
Población	5 720 536 hab. (xineru 2023)
Densidá	331,89 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00 y UTC+02:00
Fundación	1970
regione.lazio.it

Laciu (n'italianu: Lazio: en llatín: Latium) ye una de les venti rexones que conformen la República Italiana. La so capital y ciudá más poblada ye Roma, capital del país.

Ta allugada en Italia central, llindando al norte con Toscana y Umbría, al este con Marche y Abruzos, al sureste con Molise, al sur con Campania y al oeste col mar Tirrenu (mar Mediterraneu). Amás nel so interior atopa la Ciudá del Vaticanu. Con 5 889 649 habitantes en 2013 ye la segunda rexón más poblada del país —por detrás de Lombardía— y con 341 hab/km², la tercera más densamente poblada, por detrás de Campania y Lombardía.

El Laciu destaca pola so historia, arte, arquiteutura, arqueoloxía, relixón y cultura, amás de ser l'embrión de lo qu'acabó siendo'l Imperiu romanu.

En dómina antigua, entendíase como Latium el territoriu entendíu ente'l cursu baxu del ríu Tíber y los montes Ausonios, pela redolada de Terracina, y los Apeninos como llende oriental.

Etimoloxía

El nome de la rexón deriva del antiguu nome – Latium – que-y daben los llatinos, ancestros de los antiguos romanos, que de la mesma fueron llamaes asina porque s'establecieren nun territoriu ampliu (latus en llatín) pudiendo significar tamién «territoriu llanu», pos los sos primitivos habitantes baxaren de los Apeninos. Tresmitiría la idea de llanura en contraste colos sabinos, qu'ocupaben les zones altes del país.

Per otra parte tamién puede derivase de Laurentino (Llatín) rei de Laurentia, antigua ciudá allugada na llanura de Laureto (Lauretum).

Na antigüedá el territoriu del Laciu entendía dende'l cursu baxu del ríu Tíber y los montes Ausonios, en cercaníes a Terracina, hasta los Apeninos como llende oriental.

Xeografía física

Altimetría de Laciu.

El Laciu, rexón del centru d'Italia, atópase sobre l'aguada media tirrénica y ocupa 17.203 km², de la península itálica, estendiéndose dende los Apeninos hasta'l mar Tirrenu. El so territoriu ye pocu homoxéneu, prevaleciendo les cadenes montascoses y les llombes. La zona que bordia la mariña ye llana. El Laciu contién 4.491 km² de montes (montagna), 9.291 km² de llombes (collina) y 3.424 km² de llanures (pianura). El términu "llanura" nesti contestu referir a la tierra costera d'una elevación media de cero, dellos pocos metros percima del nivel del mar y dalgunos per debaxo. Tierra adientro dende les llanures costeres nel norte tán les llombes, o colli, que son una forma entemedia al respective de los montes. Polo xeneral atópense subsumidas sol nome de la Campaña romana. Nun esiste nel sur. Tierra adientro de les llombes o la zona mariniega atópense los montes.

Llanura costera

La mariña del Laciu ye baxa con sableres arenoses, puntuaes polos cabos de Circeo (541 m) y Gaeta (171 m). Les Islles Pontinas, que formen parte del Laciu, queda frente a la mariña meridional. Detrás de la franxa costera, escontra'l norte, atópense: la Maremma Laziale (la continuación de la Maremma Toscana), atayada en Civitavecchia polos montes de la Tolfa (616 m), nel centru pola Campaña romana y escontra el sur pol Agru Pontino y la so continuación al sur de Terracina, el Pontino del Sur. Esta zona, nel pasáu banzaos y propagador de malaria, foi drenada a lo llargo de los sieglos pa poder poblala y esplotala agrícolamente.

Montes

Mapa en relieve del Laciu.

Los Preapeninos del Laciu, marcaos pol valle de los ríos Tíber y Liri col Sacco, inclúin a la derecha del Tíber, tres grupos de montes d'orixe volcánicu: los Volsinos, Ciminos y Sabatinos, que los sos principales cráteres tán ocupaos pelos llagos Bolsena, Vico y Bracciano. Al sur del Tíber otres sierres formen parte de los Antiapeninos: les Llombes Albanes, tamién d'orixe volcánicu, y los caliares Lepinos, Ausonios y Montes Auruncos. Los Apeninos del Laciu son una continuación de los Apeninos de los Abruzos: los montes Reatinos col Terminillo (2213 m), los montes Sabinos, Prenestinos, Simbruinos y Hérnicos que siguen al este del Liri escontra los montes Mainarde. El picu más altu ye'l monte Gorzano (2458 m) na llende con Abruzos.

Ríos

El Tíber ye'l mayor ríu de la rexón; llegando dende Umbría primero diríxese al sureste, pero dempués dobla al suroeste, pa travesar tol Campu Romano hasta'l mar. Los principales afluentes del Tiber son el Paglia y el Treia a la derecha y el Nera y l'Aniene a la izquierda. Más al sur, siguiendo'l mesmu del Tíber tán el Sacco y el Liris, en tantu na na parte septentrional hai otros ríos de menor caudal como son el Fiora, el Marta y l'Arrone que lleguen al mar tres un cursu curtiu.

Clima

El clima de la rexón presenta notables variaciones ente una y otra zona. Polo xeneral, más allá de la franxa costera, la temperatura varia ente los 9-10 °C en xineru y los 24-25 °C en xunetu. Les precipitaciones son más bien escases. Los valores mínimos, inferiores a los 600 mm. añales, rexistrar na Maremma, nel conceyu de Montalto di Castro, próximu a la frontera con Toscana) mientres algama valores cercanos a los 1000 mm. añales na zona ente Formia y la frontera con Campania. Na rexón interior los valores de precipitación son mayores a los de la fachada costera, de la que s'acentúa'l calter de continentalidad, con mayores variaciones térmiques a lo llargo del día y del añu. Asina, na zona interior, los iviernos son fríos, llegando peles nueches a rexistrase temperatures cercanes a los 0 °C ya inclusive menores. Les esporádiques nevaes algamen hasta Castelli Romani, llegando n'ocasiones a estendese a Roma.

Al respective de la heliofania destácase que, ente capitales rexonales, Roma ye la que tien el mayor númberu d'hores de sol al día y de cielu estenu mientres l'añu.

Naturaleza

Llagos costeros del Parque nacional del Circeo.

El Laciu tien munchos parques, reserves y otres árees naturales protexíes. Ente los más importantes y conocíos son los parques nacionales, como'l P. N. de los Abruzos, el P. N. del Circeo, P. N. del Gran Sasso y Montes de la Laga y la Reserva natural rexonal Tor Caldara.

Coles mesmes, creáronse nueves árees protexíes na rexón, procurando'l desenvolvimientu d'una mayor sensibilidá ante la problemática relativa al caltenimientu del territoriu per parte de la población ciudadana. Ente estos los Llugar d'Importancia Comuñal (LIC), sitios de relevante importancia nel ámbitu européu referíos a la rexón bioxeográfica mediterránea. Los allugamientos concretos se porponen con fundamentu nel Decretu 25/3/2005 - publicáu na Gaceta Oficial de la República Italiana n. 157 del 8 de xunetu de 2005 - predispuestu pol Ministeriu de Mediu Ambiente y de Tutelar del Territoriu y del Mar nel sentíu de la directiva 92/43/CEE.

Historia

L'acrópolis d'Alatri (FR)

La historia del Laciu ta fondamente marcada pola Historia de Roma, polo qu'esta ciudá representó, nel so milenariu desenvolvimientu, pa la rexón, l'afitamientu del poder temporal de la Ilesia católica, y el fuerte significáu, simbólicu ya ideolóxicu que Roma tuvo pa la formación del Reinu d'Italia, el Fascismu, y tamién pa la moderna República Italiana.

Prehistoria y antigüedá

Ver tamién: Llatinos y Antigua Roma

Esta zona taba habitada nel II mileniu e.C. por un pueblu que probablemente yera indoeuropéu, allegáu a los faliscos, que tamién s'establecieron nel Laciu. La fase histórica ta atestiguada pola presencia de diverses poblaciones indoeuropees que s'establecieron na zona del Laciu dende'l II mileniu e.C., ente los que taben los llatinos de los que, según dalgunos, la rexón tomó'l nome.

Los primeros testimonios de dómina histórica refieren que'l Laciu taba ocupáu por distintos pueblos itálicos: los etruscos al norte del ríu Tíber y los llatinos na parte central de la rexón, los faliscos nuna pequeña zona entendida ente los etruscos y los llatinos, los sabinos al este, hérnicos y ecuos al sur, y auruncos y volscos na mariña meridional del Laciu. Mientres el sieglu X y el V e. C., predominaron los etruscos nel norte sobre los llatinos, según los testimonios históricos. La mesma Roma, anque nun fora conquistada militarmente polos etruscos, sufrió una fuerte influencia política por cuenta de que los sos trés últimos reis fueren d'orixe etruscu. Esti pequeñu territoriu configuró al Laciu Antiguu (Latium Vetus), al cual se -y anexonaron coles primeres conquistes, el Laciu Nuevu o Agregáu (Latium Novum o Adjectum). Los llatinos y Roma tuvieron de combatir y apautar colos pueblos vecinos, como nel casu de los sabinos, pa garantizar la so propia sobrevivencia. El nome Latium caltener hasta los alboreceres del imperiu. Depués con Augustu, al subdividir la península itálica en rexones, el Laciu foi xuníu a Campania.

Dende'l sieglu V hasta'l I e.C. la historia del Laciu identifícase siempres más cola de la llucha pol predominiu de Roma nos enfrentamientos de les otres poblaciones, qu'adulces fueron sometiéndoles, y asimilaron l'elementu llatín. L'últimu biltu d'autonomía d'estes xentes foi la guerra social.

Mientres tola dómina imperial romana, el Laciu goció d'una situación de tranquilidá xeneral, atayada namái por episódiques guerres intestinas pa la conquista de la púrpura imperial. El so papel de centru del imperiu quedó sicasí un pocu marxinal, en favor d'otres rexones del Imperiu, hasta llegar al episodiu de la deposición del últimu emperador d'Occidente, Rómulo Augústulo per parte d'Odoacro, rei de los hérulos, nel añu 476.

Edá Media Dempués

de la guerra de los godos (535-554) y la conquista bizantina, esta rexón recuperó la so independencia, porque'l Ducáu de Roma convertir en propiedá del emperador del Imperiu romanu d'Oriente. Sicasí, les llargues guerres contra los longobardos perxudicó a la rexón, que foi ocupada pol obispu de Roma, quien yá tenía delles propiedaes naquellos territorios. El nome de Latium cayó en desusu, y esti territoriu conoció otros nomes: Marittima, Campagna, Patrimoniu y una franxa incorporar al Reinu de Nápoles.

El fortalecimientu de l'aristocracia relixoso y eclesiástico llevó a continues lluches de poder ente los señores y l'obispu de Roma. Inocencio III, como otros papes, intentó fortalecer el so propiu poder territorial, deseyando afirmar la so autoridá sobre les alministraciones provinciales de Tuscia, Campagna y Marittima al traviés de los representantes de la ilesia católica, p'acabar col poder de los Colonna.

Mientres el papáu d'Avignon el poder de los señores feudales amontóse dada l'ausencia de los Papes. Pequeñes comuñes, y Roma sobremanera, oponer al poder de los señores. Cola di Rienzo intentó oponese al poder eclesiásticu. Ente 1353 y 1367 restauróse'l poder papal sobre'l Laciu y el restu de los Estaos Pontifícios.

Edá Moderna y contemporánea

Fachada del Palazzo Farnese en Caprarola.

Nos sieglos XV y XVI los humanistes, n'homenaxe a la cultura clásica, intentaron rescatar el nome Laciu», llamando asina a la zona del antiguu Latium Vetus, Campaña y Marítima. Dende mediaos del sieglu XVI, el Laciu formó parte de los Estaos Pontificios, con un gobernador en Viterbo de Marítima y Campaña, y otru en Frosinone.

Una nueva división producir nel periodu napoleónicu cola creación del Departamentu del Tíber (1809) coles sos subdivisiones: Roma Tívoli, Velletri, Rieti, Frosinone y Viterbo. Dempués, el Laciu tornó nos Estaos Pontificios. En 1870 cuando les tropes franceses abandonaron Roma, el Xeneral Cadorna entró nel territoriu pontificiu, ocupando Roma'l 20 de setiembre y el Laciu quedó integráu nel Reinu de Cerdeña, primer embrión del Reinu d'Italia. Creáronse entós cinco divisiones: Roma (llamada Laciu), Viterbo, Civitavecchia, Velletri y Frosinone.

En 1927 el nome "Laciu" pasó a indicar la unidá de les provincies de Roma, Viterbo, Frosinone y Rieti. En 1934 inclúyese una quinta provincia, Llatina; asina'l Laciu llogra la so actual división alministrativa. La Segunda Guerra Mundial travesó la rexón, faciéndo-y pagar un eleváu costu en términos de vides humanes, tanto militares como civiles. Son relevantes los feroces combates en redol a Montecassino y el desembarcu aliáu en Anzio.

Xeografía humana

Demografía

La densidá de población media na rexón del Laciu ye de 304,1 habitantes per km² (2010), que ye la tercera más alta ente les rexones italianes dempués de la Campania y la Lombardía. Sicasí, ta distribuyida de manera irregular, pos va dende los 765 habitantes per km² na Ciudá metropolitana de Roma Capital a menos de 60 habitantes per km² na provincia de Rieti (2008 est.). En Roma concéntrase'l 55% de la población rexonal. Pal 31 de marzu de 2010, la población total calcular en 5,695.048 habitantes. A principios d'esi mesmu añu, l'Institutu Italianu d'Estadística, ISTAT envaloró que vivíen nel Laciu 450.136 inmigrantes estranxeros, lo qu'equival al 8 % de la población.

Pos.	Conceyu	Prov.	habitantes (2010)
1	Roma	RM	2,753.059
2	Llatina	LT	119.115
3	Guidonia Montecelio	RM	83.326
4	Aprilia	LT	70.048
5	Fiumicino	RM	69.938
6	Viterbo	VT	63.287
7	Pomezia	RM	60.650
8	Tívoli	RM	56.502
9	Anzio	RM	54.550
10	Velletri	RM	53.334
11	Civitavecchia	RM	52.198

Destacaes en negrina los conceyos capitales de provincia.

Divisiones alministratives

El Laciu estremar nuna ciudá metropolitana y cuatro provincies:

Área	Superficie (km²)	Población	Densidá (hab./km²)
Ciudá metropolitana de Roma Capital	5.352	4,097.085	765,5
Provincia de Frosinone	3.244	496.545	153,1
Provincia de Llatina	2.251	543.844	241,4
Provincia de Rieti	2.749	158.545	57,7
Provincia de Viterbo	3.612	314.690	87,1

Política

Roma ye una ciudá empobinada tradicionalmente pel centru-esquierda políticu, ente que'l restu del Laciu ye de centru derecha. Nes eleiciones xenerales d'Italia de 2008, el Laciu dio'l 44,2% de los sos votos a la coalición de centru derecha, ente que'l bloque de centru izquierda llevóse'l 41,4% de los votos. Gobierna Roma Gianni Alemanno, del partíu posfascista 1 Alleanza Nazionale en coalición con diversos partíos del espectru conservador en El Pueblu de la Llibertá.

Economía

Roma, capital de la República Italiana y del Laciu y ocupa un llugar preponderante na economía de la rexón. Ye la so principal ciudá industrial y comercial, ocupando más de 300.000 emplegaos estatales amás de dellos millones de persones emplegaes y subempleadas nel sector priváu: oficines, bancos, aseguradores, etc. Munches corporaciones nacionales y multinacionales públiques y privaes, tienen la so sede en Roma como ENI, Enel, Leonardo, Alitalia, RAI, etc.

L'intensu fluxu turístico, xuníu a los centros arqueolóxicos, históricos, artísticos y relixosos, alimenta una rica actividá turística y comercial.

En agricultura dispón de la saniada y fértil llanura costera o Pontina. Escontra l'interior, vastes estensiones – la campagna romana- son destinaes al llendo, ente que nes llombes espolleten los viñeos. Ente los cultivos destáquense'l trigu y otros ceberes, frutes, horticultura y algodón. Na actividá ganadera destáquense los ovinos y los bovinos, con una bona industria cárnica y láctea.

El desenvolvimientu industrial del Laciu ta llindáu a les zones al sur de Roma. Les comunicaciones influyeron na posición de la industria, favoreciendo les zones coles meyores conexones con Roma y les que tán cerca de la Autostrada del Sole, especialmente alredor de Frosinone. Les industries alimentaríes y testiles atópense alredor de les ciudaes de Viterbo, Llatina y Frosinone. Suelen ser PYMES, y operen nos sectores de la construcción y los sos materiales (Roma y Civitavecchia-, papel -Frosinone-, petroquímiques -Gaeta-, testil -tamién Frosinone-, inxeniería -Rieti, Anagni-, automóvil -Fiat Cassino- y electrónica -Viterbo-).

Tabla col PIB y el PIB procapital, producíu nel Laciu de 2000 a 2006:

	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006
Productu Interior Brutu (Millones d'Euros)	123.291,8	129.439,2	137.176,4	140.884,9	150.613,1	155.264,7	160.517,5
PIB por habitante (Euru)	24.096,0	25.297,4	26.732,7	27.221,5	28.756,1	29.365,0	29.731,0

Cultura

Dialeutos laciales

Ficheru:Laciu meridionale dialetti.jpg

Dialeutos meridionales nel Laciu.

L'usu vivu de los dialeutos nel Laciu ye siempres difícil, polo que se refier en particular a la parte de la Ciudá metropolitana de Roma Capital. Na capital usa una variante rexonal del italianu, carauterizada pola africación de la s ante consonante nasal y de la xeminación de la b y de la g. Ta bien espublizáu'l apócope de la sílaba final de la pallabra (ma' por "mamma", anda' por "andare" etc.). Na sintaxis rexístrase l'usu del indicativu en dependencia de los verba putandi ("credo che torna"), nel léxicu pallabres como "pupo", "caciara", "pedalini" "annamo" "giocamo". Los dialeutos perviven fora de la Ciudá metropolitana de Roma Capital, onde ye menos fuerte l'influxu llingüísticu de la capital.

Arte

El Laciu tien una gran importancia na cultura italiana y europea por cuenta de la so riqueza históricu-artística, arquitectónica, arqueolóxica y cultural polo xeneral. L'inmensu patrimoniu de la ciudá de Roma forma namái una parte de les ayalgues espardíes pelos cientos de ciudaes, pueblos, abadíes, ilesies, monumentos y otros llugares de la rexón.

El centru históricu de Roma, les propiedaes estraterritoriales de la Santa Sede na ciudá y la Basílica de San Pablo Extramuros atópase en tre los bienes protexíos pola UNESCO como patrimoniu de la Humanidá. Nel Laciu tán tamién otros llugares protexíos como Patrimoniu de la Humanidá: la Villa Adriana y la Villa d'Este en Tívoli y les Necrópolis etrusques de Cerveteri y Tarquinia.

Amás de los yá mentaos, los sitios d'interés turísticu en Roma, pertenecen a distintes dómines y estilos. Nel área arqueolóxica, destácase sobre'l restu'l Foru Romanu y los monumentos como'l Coliséu, símbolu de la ciudá, y les ilesies, los arcos, les places y los obeliscos que se traxeron d'Exiptu. Amás de los monumentos, la ufierta cultural completar con numberosos museos.

Frescos de la tumba de los Lleopardos en Monterozzi (Tarquinia).

Na Ciudá metropolitana de Roma Capital hai munchos llugares d'interés arqueolóxicu. Cerca de Roma ta Ostia Antica; de Terracina el Templu de Xúpiter Anxur; de Sezze el Foru Apiu y cerca de Pomezia, atópase Lavinium.

Destacar pola so importancia sitios como les ciudá fortificaes prerromanes: l'acrópolis d'Alatri, perbién caltenida, la de Farentino, col so mercáu romanu amás d'Atolena y Arpino; la mundialmente famosa y antigua abadía de Montecassino; Subiaco y Casamari; Trisulti, Fossanova. Gran fluxu de turistes ye atraida poles fontes termales de Fiuggi nes llocalidaes marítimes de Sperlonga, Sabaudia y Terracina.

Dignos de mentar son los famosos Castelli Romani, grupu de llocalidaes al sur de Roma que son de cutiu citaos na historia y tamién por causa de los productos gastronómicos qu'ellí s'ellaboren. A lo último, tien de mentase l'arquiteutura románica nel Laciu y en Roma.

El Coliséu de Roma.

Universidá

Roma representa'l mayor centru universitariu de la rexón, con universidaes tanto públiques como privaes. La más grande pol númberu d'alumnos ye la Sapienza Università di Roma, qu'amás de delles sedes perifériques en Roma, cuenta con un centru sucursal en Llatina, unu en Rieti y otru en Viterbo. La segunda universidá pública de la capital, por fecha de fundación, ye la Universidá de los Estudios de Roma "Tor Vergata", fundada nel añu 1982, ente qu'en 1992 fundóse la Università degli Studi Roma Tre. Si amás de les estructures públiques considérense les privaes, la segunda universidá per añu de fundación ye la LUMSA que se remonta al añu 1939. Otros polos universitarios en Roma tán representaos pola Universidá Europea de Roma, de la Luiss, de la San Pío V, y de la Universidá de los Estudios de Roma "Foru Italico" (IUSM).

Fora de Roma atópense la Universidá de los estudios de Cassino, fundada nel añu 1979, sobre la tradición humanístico y cultural llevada alantre a lo llargo de los sieglos pola abadía de Montecasino, y la Universidá de los Estudios de la Tuscia en Viterbo, fundada nel añu 1979.

Gastronomía

Bucatini all'amatriciana.

Un entremés típicu son les bruschette, de pan turrao con aceite y ayu. Na gastronomía romana utilízase'l arroz pa faer croquetes (suppli di riso) y un risotto alla romana que se caracteriza por llevar mueyu de fégadu, monizueles y vinu de Marsala. Platos de pasta típicos son los bucatini all'amatriciana, que lleven tocín y tomate, y considérase qu'en Roma procede la receta d'espaguetis a la carbonara (spaghetti alla carbonara). Los ñoquis son clásicos nel Laciu, los gnocchi alla romana. Otres formes de pasta al güevu del Laciu son los fettuccine y les pappardelle.

Quesu pecorino romanu y fave (fabones).

Tocantes a los platos de pexe, destaquen los filetes de bacaláu (Filetti di baccalà). Tamién se toma sopa de pexe de llagu (sbroscia) en Tuscia y Valle Llatín. Del llagu Bolseno llógrense peces pa platos de pexe. Platos de carne son la Coda alla vaccinara, que se fai con rabu de güe, y saltimbocca alla romana, que lleva carne de tenral. Otres carnes: el corderu llechal (abbacchio), o los dureces de vaca (trippa). Con carne de gochu asada faise la porchetta, y col so carrillada (guanciale) ellabórense les fave al guanciale (fabones con carrillada). Pero la verdura más espublizada ye, ensin dulda, l'alcachofa, que se preparar "a la romana" (Carciofi alla romana, fervíes) o "a la xudía" (Carciofi alla giudia, frites).

Ente los quesos, sobremanera de lleche d'oveya, destaquen el pecorino romanu y el ricotta, col que s'ellabora una tarta. Tamién ye típica la caciotta.

Nel Laciu produzse sobremanera vinu blanco, con uva trebbiano, siendo'l más conocíu'l procedente de Frascati, el tradicionalmente conocíu como "vinu de los Papes". Hai otres denominaciones: Castelli Romani, Colli Albani, Marín, Orvieto y Velletri. Hai, sicasí, dalgún tintu, como'l Torre Ercolana o'l Aleatico de Tuscia.

Música

Nel campu musical, ye tradicional la cita pal fiesta del primeru de mayu na Plaza San Giovanni, onde les organizaciones sindicales entamen un conciertu musical en vivu, nel que participen los más populares intérpretes musicales del momentu.

Nos meses de xunetu y agostu, en Soriano nel Cimino desenvolver en Tuscia un festival de jazz, el más importante eventu italianu rellacionáu con esti tipu de música, segundu namái tres el festival de jazz d'Umbría en Perusa.

Deporte

El Derbi de Roma ye l'enfrentamientu ente Laciu y Roma

La rexón tuvo tres equipos de fútbol na Serie A d'Italia. L'AS Roma llogró tres títulos de lliga, ganó nueve veces la Copa d'Italia y foi finalista de la final de la Copa d'Europa. En tantu, la SS Lazio foi campeón de la Serie A dos veces, la Copa d'Italia seis veces, ganó una Supercopa d'Europa y ganó la última edición de la Recopa d'Europa de la UEFA. Tamién algamó la final de la Copa de la UEFA. Lazio y Roma enfréntense nel derbi de Roma, unu de los principales clásicos de ciudá n'Italia, xunto colos de Milán y Turín. El tercer equipu de Laciu en xugar la Serie A d'Italia ye'l Frosinone Calcio, con sede en Frosinone, al sur de Roma, xugando dos temporaes na máxima categoría.

El principal equipu de baloncestu ye'l Virtus Roma, que ganó la Lliga Italiana 1983 y la Copa d'Europa 1984.

Los Xuegos Olímpicos de Branu de 1960 celebrar en Roma, con epicentru nel Estadiu Olímpicu de Roma. El Masters de Roma ye un tornéu de tenis del ATP Masters 1000 y el WTA Premier.

El Autódromu de Vallelunga recibió a numberoses categoríes internacionales del deporte motor, tales como'l Campeonatu Mundial de Superbikes, Campeonatu Mundial de Motociclismu de Resistencia, Fórmula 2, Fórmula 3000 Internacional, Campeonatu Mundial de Resistencia y Campeonatu Européu de Turismos.

Bibliografía

• Filippo Cassola. Storia di Roma. Dalle origeni a Cesara. Roma, Jouvence, 2001.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Laciu.
• Páxina oficial de la Rexón de Laciu
• Sitiu oficial de turismu de la Rexón de Laciu
• Tradiciones musicales del Laciu Archiváu 2020-10-13 en Wayback Machine
• Mapa del Laciu Archiváu 2005-11-29 en Wayback Machine
• Dialeutos del sur del Laciu Archiváu 2009-01-30 en Wayback Machine
• Visites empuestes, escursiones ya información turística Archiváu 2008-05-17 en Wayback Machine (n'inglés)

• Datos: Q1282
• Multimedia: Lazio