Абас I Вялікі

Абас I Вялікі
перс.: شاه عباس بزرگ‎
5-ы list of Safavid monarchs[d] 1 кастрычніка 1588 — 19 студзеня 1629
Папярэднік	Мухамад Худабендэ[d]
Пераемнік	Сефі I[d]
Нараджэнне	27 студзеня 1571 Герат
Смерць	19 студзеня 1629(1629-01-19) (57 гадоў) Behshahr[d], Central District[d], Behshahr County[d], Астан Мазендэран, Іран
Месца пахавання	Imamzadeh Habib ibn Musa (Kashan)[d]
Род	Сефевіды
Бацька	Мухамад Худабендэ[d]
Маці	Махдзі Улья[d]
Жонка	Q100257858?, Yakhan Begum[d] і Princess Marta of Kakheti[d]
Дзеці	Мухамедбагыр Мірза[d], Soltan Mohammad Mirza[d], Zubaidah Begum[d] і Imam Qoli Mirza[d]
Веравызнанне	шыіты
Прыналежнасць	Сефевідская дзяржава
Камандаваў	Military of the Safavid dynasty[d], Qizilbash[d] і Qurchi-bashi[d]
Бітвы	Ottoman–Safavid War[d] Portuguese–Safavid Wars[d] Abbas I's Kakhetian and Kartlian campaigns[d] Ottoman–Safavid War[d] Mughal–Safavid War[d] Safavid capture of Mesopotamia[d] Ottoman–Safavid War[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Абас I Вялікі (27.1.1571, Герат, Іран — 19.1.1629) — шах іранскі (з 1587) з дынастыі Сефевідаў. Рэфармаваў войска, фінансавую сістэму, адміністрацыйнае кіраванне і інш.

На чале дзяржавы

Умацаваў цэнтральную ўладу, ролю грамадзянскай бюракратыі, якую набіраў не з цюркаў, а з аселых іранцаў. Абас I развіваў цэнтральныя раёны Ірана за кошт эксплуатацыі ўскраінных абласцей і скораных краін. Перанёс сталіцу ў Ісфахан (1598).

Гвалтоўна перасяляў ва ўнутраныя правінцыі Ірана рамеснікаў і земляробаў — армян, грузінаў, азербайджанцаў, курдаў. Пры ім пракладваліся дарогі і каналы, узводзіліся караван-сараі, палацы.

Імкнучыся аслабіць ролю цюркскага апалчэння, Абас I стварыў рэгулярнае войска. Вёў шматлікія войны, вярнуў страчаныя раней і заваяваў новыя тэрыторыі, спыніў набегі узбекаў. Перамог у войнах з Бухарой і Турцыяй, аднавіў панаванне Ірана ў Закаўказзі і Харасане, далучыў да Ірана Бахрэйнскія астравы (1601—1602), Кандагар (1621) і в. Армуз (1622).

Прысвячэнне кажа: «Хай жыццё дасць табе ўсё жаданае ад трох сасудаў: рота каханага, ложа ракі і чары».

Адрозніваўся смеласцю і энергіяй, праяўляў інтарэс да культуры еўрапейскіх краін, з шэрагам якіх усталяваў гандлёвыя і палітычныя адносіны. Пры Абасе I Іран дасягнуў незалежнасці і найбольшай моцы.

Лічыцца пахаваным у горадзе Кашане.

Літаратура

• Абас I Вялікі // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).

Спасылкі

• Большая российская энциклопедия Архівавана 5 жніўня 2019. (руск.)