stracić

See also: strącić

Old Polish

Etymology

From s- +‎ tracić. First attested in 1396.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /strat͡ɕit͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /strat͡ɕit͡ɕ/

Verb

stracić pf (imperfective stracać or tracić)

1. (attested in Greater Poland) to lose (to become deprived of; to lose ownership of; to suffer the loss of)
   • 1967 [1396], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 79, Kościan:

     O then kon straczil Janus swoy kon

     [O ten koń stracił Janusz swój koń]

   • End of the 15th century, Dekalog - Dziesięcioro przykazań bożych - Decem praecepta Dei, volume V, number 1:

     Ne pozandag... rzeczy przes prawa yego, bj ne straczyl milosercza mogego

     [Nie pożądaj... rzeczy przez prawa jego, by nie stracił miłosierdzia mojego]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 46:

     Libera, id est priuata straczona

     [Libera, id est priuata stracona]

2. (attested in Greater Poland, Lesser Poland) to waste, to squander
   • 1874-1891 [End of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[1], [2], [3]}, volume I, page XXXIX:

     Naklad czlowyeku bez myary strawnemu straczony gest (perditus est)

     [Nakład człowieku bez miary strawnemu stracony jest (perditus est)]

   • 1960 [1420], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 641, Pyzdry:

     Yako Nyemyr nye myal nygdi dzeczancza w opyecanyv any mu straczil czterdzesczy grziwen

     [Jako Niemir nie miał nigdy dziecięcia w opiekaniu ani mu stracił czterdzieści grzywien]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[4], Krakow, page 182a:

     Vykupicze vy svoga mastha..., prestho iszescze vy szobe krolefstwo nebeske stracily

     [Wykupicie wy swoja miasta..., przezto iżeście wy sobie królewstwo niebieskie stracili]

3. to lose (to be unable to find)
   • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[5], 22, 3:

     Takyesz vczinisz... o wselkey rzeczi brata twego, ktora bi syø straczila (quae perierit) a ty yø nalasl

     [Takież uczynisz... o wszelkiej rzeczy brata twego, która by się straciła (quae perierit) a ty ją nalazł]

4. (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca) to waste (to exterminate, to kill, to deprive of life)
   • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎^[6], Krakow, Brodnia, page 35a:

     Mnye oczekowali grzesznyczi, abi straczili mie (ut perderent me Psal 118, 95)

     [Mnie oczekowali grzesznicy, aby stracili mie (ut perderent me Psal 118, 95)]

5. (reflexive with się) to lose consciousness
   • 1880-1894 [Middle of the 15th century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎^[7], volume V, page 279:

     Nam se perdere quodam modo, bo thako sze straczycz nyekako, tanquam non esse et omnino non sentire seipsum et a semetipso alienari, celestis est conuersacionis non humane affectionis

     [Nam se perdere quodam modo, bo tako sie stracić niekako, tanquam non esse et omnino non sentire seipsum et a semetipso alienari, celestis est conuersacionis non humane affectionis]

6. (law, attested in Masovia) to lose a case in court, to lose something as a result of a court judgment
   • 1920 [1403], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume I, number 260, Płońsk:

     Iaco mne Msciszek straczil swø westczø pøcz *grziwwen

     [Jako mnie Mściszek stracił swą westczą pięć grzywien]

Derived terms

adjectives

• stracony

 

nouns

• jajko stracone
• stracenie
• straćca

 

Related terms

nouns

• straceniec

 

Descendants

• Polish: stracić
• Silesian: stracić

References

• Boryś, Wiesław (2005) “tracić”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “stracić”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “stracić”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish stracić. By surface analysis, s- +‎ tracić. Compare Kashubian stracëc.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈstra.t͡ɕit͡ɕ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈstra.t͡ɕit͡ɕ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -at͡ɕit͡ɕ
• Syllabification: stra‧cić

Verb

stracić pf (imperfective tracić)

1. (transitive) to lose (to cease having a trait, ability, or sense)
2. (transitive) to lose (to cease owning an object)
3. (transitive) to lose (to cease having contact with someone, usually through death or separation)
4. (transitive) to lose (to cease having something belonging to one's body, e.g. weight)
5. (transitive) to lose (to use improperly, e.g. time)
6. (transitive) to lose (to not take advantage of i.e. a situation)
7. (transitive, sports) to lose out on (to allow an opponent to score)
8. (intransitive) to lose out on (to make one's situation with something worse) [with na (+ locative) ‘on what’]

   Antonyms: skorzystać, zyskać

9. (intransitive) to lose out on (to experience a decrease in intensity of something) [with na (+ locative) ‘on what’]
10. (intransitive) to lose (to become seen as worse or less valuable in someone's opinion)

    Antonym: zyskać

11. (transitive, obsolete) to lose (to be unable to find)

    Synonym: zgubić

12. (reflexive with się) to fade away, to disappear
13. (reflexive with się) to become perplexed

Verb

stracić pf (imperfective stracać)

1. (transitive) to execute (to put to death)

Conjugation

Conjugation of stracić pf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		stracić
future tense	1st	stracę			stracimy
	2nd	stracisz			stracicie
	3rd	straci			stracą
	impersonal	straci się
past tense	1st	straciłem, -(e)m stracił	straciłam, -(e)m straciła	straciłom, -(e)m straciło	straciliśmy, -(e)śmy stracili	straciłyśmy, -(e)śmy straciły
	2nd	straciłeś, -(e)ś stracił	straciłaś, -(e)ś straciła	straciłoś, -(e)ś straciło	straciliście, -(e)ście stracili	straciłyście, -(e)ście straciły
	3rd	stracił	straciła	straciło	stracili	straciły
	impersonal	stracono
conditional	1st	straciłbym, bym stracił	straciłabym, bym straciła	straciłobym, bym straciło	stracilibyśmy, byśmy stracili	straciłybyśmy, byśmy straciły
	2nd	straciłbyś, byś stracił	straciłabyś, byś straciła	straciłobyś, byś straciło	stracilibyście, byście stracili	straciłybyście, byście straciły
	3rd	straciłby, by stracił	straciłaby, by straciła	straciłoby, by straciło	straciliby, by stracili	straciłyby, by straciły
	impersonal	stracono by
imperative	1st	niech stracę			straćmy
	2nd	strać			straćcie
	3rd	niech straci			niech stracą
passive adjectival participle		stracony	stracona	stracone	straceni	stracone
anterior adverbial participle		straciwszy
verbal noun		stracenie

Derived terms

adjectives

• stracony

 

adverbs

• na straconej pozycji

 

interjections

• jeszcze nic straconego

 

nouns

• stracenie
• strata

 

proverbs

• chcesz stracić przyjaciela, pożycz mu pieniądze

 

verbs

• bronić straconych pozycji impf
• nie mieć chwili do stracenia impf
• nie mieć nic do stracenia impf
• stracić głowę pf, tracić głowę impf
• stracić nerwy pf, tracić nerwy impf
• stracić rachunek pf, tracić rachunek impf
• stracić z oczu pf, tracić z oczu impf
• stracić zmysły pf, tracić zmysły impf

 

Related terms

adjective

• stratny

 

adverb

• stratnie

 

nouns

• straceniec
• stratność

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), stracić is one of the most used words in Polish, appearing 5 times in scientific texts, 7 times in news, 6 times in essays, 17 times in fiction, and 32 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 67 times, making it the 975th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• stracić in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• stracić in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “stracić”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “stracić się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Wiesław Morawski (17.08.2023) “STRACIĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “stracić”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “stracić”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1915), “stracić”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 6, Warsaw, page 443
• stracić in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish stracić. By surface analysis, s- +‎ tracić.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈstra.t͡ɕit͡ɕ/
• Rhymes: -at͡ɕit͡ɕ
• Syllabification: stra‧cić

Verb

stracić pf (imperfective tracić)

1. (transitive) to lose (to cease having a trait, ability, or sense; to cease owning; to cease having conact with)
2. (transitive) to lose (to be unable to find)

   Synonym: zgubić

3. (reflexive with sie) to get lost

Conjugation

Conjugation of stracić pf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		stracić
future tense	1st	stracã			stracymy
	2nd	stracisz			stracicie
	3rd	straci			stracōm
past tense	1st	straciłch, straciłech, stracił żech	straciłach straciła żech	straciłoch1) straciło żech1)	stracilimy, stracilichmy	straciłymy, straciłychmy
	2nd	straciłś, straciłeś, stracił żeś	straciłaś straciła żeś	straciłoś1) straciło żeś1)	straciliście, stracili żeście	straciłyście, straciły żeście
	3rd	stracił	straciła	straciło	stracili	straciły
pluperfect tense2)	1st	bōłch stracił, bōłech stracił, bōł żech stracił	byłach straciła była żech straciła	byłoch straciło1) było żech straciło1)	byli my stracili, bylichmy stracili	były my straciły, byłychmy straciły
	2nd	bōłś stracił, bōłeś stracił, bōł żeś stracił	byłaś straciła była żeś straciła	byłoś straciło1) było żeś straciło1)	byliście stracili, byli żeście stracili	byłyście straciły, były żeście straciły
	3rd	bōł stracił	była straciła	było straciło1)	były my stracili, byłychmy stracili	były straciły
conditional	1st	bych stracił	bych straciła	byście stracili	by my straciły, bychmy straciły
	2nd	byś stracił	byś straciła	byście stracili	byście straciły
	3rd	by stracił	by straciła	by straciło	by stracili	by straciły
imperative	1st	niych stracã			straćmy
	2nd	strać			straćcie
	3rd	niych straci			niych stracōm
passive adjectival participle		stracōny	stracōnŏ	stracōne	stracyni	stracōne
verbal noun		stracynie
1) Personal neuter forms might be considered nonstandard, protological, or nonce, appearing mostly in literature to refer to grammatically neuter nouns, however might also be used for people who prefer neuter forms. 2) The pluperfect is either archaic or obsolete and now used for conditional in the past.

Derived terms

nouns

• strata

 

Further reading

• stracic in dykcjonorz.eu
• stracić in silling.org
• stracić_sie in silling.org
• Henryk Jaroszewicz (2022) “stracić”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 136