Acid ribonucleïc
L'acid ribonucleïc (abreujat ARN) qu'ei ua macromolecula de la familha deus acids nucleïcs. Com la molecula d'ADN, l'ARN qu'ei un polimèr de nucleotids (qui son donc los monomèrs de l'ARN). Cada nucleotid qu'ei compausat d'un acid fosforic (de formula H3PO4), d'un glucid pentòsa (la ribòsa qui balha lo son nom a l'ARN) e d'ua basas azotadas enter quate possiblas, sia ua de las duas purinas, l'adenina e la guanina, sia ua de las duas pirimidinas, la citosina e l'uracil (véder l'estructura quimica deus acids nucleïcs).
Los ARN que son emplegats dehens tota la sintèsi de las proteïnas : los ARNm carregan l'informacion entà essartar los acids aminats, los ARNt carregan sengles medish e la sintèsi que hè dehens los ribosòmas que son hèits mei que mei d'ARNr. Aqueste aspècte centrau dehens la bioquimia que miè a al formulacion de l'Ipotèsi deu monde d'ARN on ua vita apielada suber l'ARN e seré estada ua de las purmèras o la purmèra estona de la vida terrèstra.
Amassa dab la proteïnas, los gldis e los lipids, que son la quautau mena de macromoleculas principaus dens la bioquimia de las cellulas vivas.
Estructura quimica de l'ARN
[modificar | Modificar lo còdi]
Com dens l'ADN, los nucleotids de l'ARN que's ligan per ligams fosfodieters (mercés aus acids fosforics]] ; la molecula d'ARN qu'ei asimetrica e polarizada dab ua extremitat aperada 3' e ua auta 5' (aquestas extremitats deus acids nucleïcs que son aperadas atau per'mor deus carbònis de las loas pentòsas, la ribòsa dens lo cas de l'ARN). Fin finala, que cau mencionar que l'ARN que s'enrolla en eliç com ua coda de pòrc o un tiratap.
Diferència dab l'estructura de l'ADN
[modificar | Modificar lo còdi]Se lo comparam dab la macromolecula d'ADN, tres granas diferèncias apareishen de tira :
- L'ARN qu'ei ua cadena simpla (l'ADN qu'ei la famosa "eliç dobla")
- Lo glucid de l'ARN qu'ei la ribòsa (dehens l'ADN be i a ua desoxiribòsa, tan vau díser qu'ostenta un grop "OH", sia "oxi" mensh).
- L'ARN que possedeish ua basa especifica, l'uracila ; au son lòc, l'ADN qu'escriu lo còdi genetic dab ua timina.
Diversas menas ARN : m, t, r, mitocondriaus
[modificar | Modificar lo còdi]Be i a diferentas tracas d'ARN, cadua assegurant foncions hèra diferentas (mes, totun, totas viradas de cap a la sintèsi de las proteïnas) dens lo metabolisme, lo desenvolopament, lo manteniment de l'estructura de la cellula, l'utilizacion e la transmicion deu son cabau genetic : acid ribonucleïc messatgèr (ARNm), acid ribonucleïc de transferiment (ARNt) e acid ribonucleïc ribosomic (ARNr). En çò deus retrovirus (com lo VIU, responsable deu SIDA) l'ARN que joga lo ròtle de depositari deu cabau genetic (ròtle jogat per l'ADN dens las cellulas vivas) ; que's parla alavetz d'ARN genetic (ARNg).
Sintèsi de las proteínas
[modificar | Modificar lo còdi]Las proteínas que son polipetids, tan vau díser que son cadenas d'acids aminats (causits enter 20 diferents).
Aquesta cadena qu'ei hèita en bèth causir un per un cada acide aminat mercès au còde gentic marcat sus l'ARNm (per amor d'aqueth "messatge" qu'ei dit messatgier) au mejan de codons (tres basas entre la quate possible marcan un còde : sia "començament", sia "fi" sia un deus vint acids aminats).
Aqueth ARNm qu'ei gahat per ribosòms (que seràn los lòcs, los "talhers" de fabricacion de la proteína) ; los ribosòms que son constituits de duas jusunitats composadas de sengle ARNr (associats dab proteínas) ; los acids amnats qu'i seràn carregat per ARNt cada especifics d cada acid aminats e marcats a un cap dab l'anticondon corresponent au codon d l'ARNm.
Tot aquò que vóu díser que desempuish lo còde genetic dinc a la sintèsi, l'ARN que gavida la vaduda de las proteínas.
Foncions deus diferents ARN
[modificar | Modificar lo còdi]L'ARNm qu'ei ua copia d'un tròç de la sequéncia nucleotidica de l'ADN. Aqueth tròç qu'ei interpretat, entà hargoar proteïnas, dens un sos organet aperat ribosòma e compausat d'ARNr associat dab proteïnas. Dens lo ribosòma, los aminoacids (qui son las moleculas qui, encadenadas en coda li sega) que son carrejats peus ARNt qui cadun e sap associar cada aminoacid dab un triplet de nucleotids que sap reconéisher suber l'ARNm. Aquesta capacitat qu'ei possibla mercés a la proprietat de complementaritat de las basas (l'adenina que's pòt associar sonque dab la timina e l'uracil no's pòt associar pas sonque dab la citosina). Mercés a la regla d'apariment de las basas, los ARNt que poden donc "léger" lo còde genetic escrivut suus ARNm e qui balha l'òrdi d'encadenament deus aminoacids, tant vau díser la composicion de las proteïnas de la cellula qui asseguran la soa estructura e las soas foncions metabolicas.
Transcripcion
[modificar | Modificar lo còdi]L'ARN qu'ei produsit au cap d'un procès aperat transcripcion de l'ADN. La transcripcion qu'ei efectuada per un complèxe (un ensems) enzimatic aperat ARN polimerasa. Enter los enzims qui ne hèn partida, las elicasas qu'an per mission de desenrotlar l'eliç dobla d'ADN entà poder obrir aquesta molecula en desseparar las soas duas cadenas nucleotidicas en bèth perméter atau la lectura d'ua de las duas (aperada per aquò la cadena codanta).
Sintèsi de l'ARN
[modificar | Modificar lo còdi]
L'ARN dens ua cellula viva qu'ei sintetisat en partent d'ua sequència d'ADN dab l'ajuda e l'òbra d'ua enzima : l'ARN polimerasa. Suber lo jiu d'ADN, cap sus de la sequència codanta entà un ARN, que i a un promotor on l'ARN polimerasa ubrirà los dos hiu de l'ADN entà juntar un per un los nuclotids d'ARN coplementàris (en "negatiu") deus nucleotids de l'ADN (dab la diferència que l'uracila prenerà la plaça que la complemetarta autreja a la timina sus l'ADN). L'ARN polimerasa qu'avança dens lo sens deu cap 3' de cap entau 5', tan vau díser que per complementarita asimetrica antiparallela, deu son costat l'ARN que vad e creish deu costat 5' de cap au 3'. Ua sequència de l'ADN que marca d segur la fin de la sintèsi, on l'ARN polimeras e's destaca en ot liberar l'ARN navèth.
