Johann Gutenberg
Johann (o Johannes) Gänsfleisch dittu Gutenberg (circa 1390 - Magonza 3 di frivaru di 1468), acquisìu la sô fama grazzî a l'ammigghiuramenti appurtati â ticnoluggìa dâ stampa, tra cui na liga mitallica spicìfica, nchiostri a basi d'ogghiu e, suprattuttu, un novu tipu di stampa c'utilizzava li pressi usati ntâ pruduzzioni vinìcola. Tradizziunarmenti, è accriditatu comu lu mminturi dâ stampa a carattiri mòbbili, n'ammigghiuramentu dâ stampa a blocchi già 'n usu 'n Europa.
Vita
[cancia | cancia lu còdici]Johann Gutenberg nascìu a Magonza, c'attuarmenti òspita nu museu 'n sô anuri, dû mircanti Friele (Friedrich) Gänsfleisch zur Laden e d'Else Wyrich. Lu nomu "zum Gutenberg" diriva di l'edificiu "Hof zum Gutenberg" (òi 'n Christophstrasse, 2) 'n cui la famigghia si trasfirìu. Li Gänsfleisch èranu una dî famigghi patrizzii dâ citati, diditi â lavurazzioni dû mitallu e a lu coniu. Attornu ô 1430, Gutenberg si trasfirìu, pi mutivi pulìtici, a Strasburgu unni travagghiau comu apprinnista òrafu e, 'n particulari, s'accupau dû coniu dî muneti.
Attornu a lu 1444 Gutenberg riturnau a Magonza, unni ntô 1450 custituìu na Societas cû bancheri/ vancheri Johann Fust, ca cuntribbuìu cu 2000 Gulden, e lu ncisuri Peter Schöffer (o Schäffer), ô scopu di stampari la cussidditta "Bibbia a 42 linii". Lu travagghiu vinni cunclusu lu 23 di frivaru 1455 pressu la "Hof zum Humbrecht" (òi 'n Schustergasse, 18) e lu libbru misu 'n vinnita a Francuforti. L'edizzioni suscitau immidiatu entusiasmu pâ qualitati tipugrafica.
Immidiatamenti doppu la pubblicazzioni, lu bancheri/vancheri Fust addumannau la ristituzzioni cu ntiressi dâ quota, causannu nu prucessu pi nzulvenza contra Gutenberg e lu passaggiu dâ prupitati d'apparicchiaturi e machinari ô bacheri stissu. Fust l'utilizzau, nzèmmula a Schöffer, pi stampari ntô 1457 n'edizzioni dû Libbru dî Salmi. Chistu prisenta novi tipi 'n dui autizzi e la stampa bicroma dî capulittra.
Gutenberg cuntinuau la pruduzzioni 'n propiu cu novi tipi e novi attrizzaturi, pruducennu la "Bibbia a 36 riga". Ntô 1465 l'arciviscuvu di Magonza ci garantìu un vitalizziu 'n ricanuscimentu dî sô mèriti.
La stampa a carattiri mòbbili
[cancia | cancia lu còdici]
"Lu cchiù granni abbinimentu dâ storia umana", accussì chiamava lu scritturi francisi Victor Hugo la mminzioni di Gutenberg.
Lu prucidimentu di stampa di Gutenberg cunzistìa nta l'alliniari li singuli carattiri 'n modu di furmari na paggina, ca vinìa cusparsa di nchiostru e prissata supra nu fogghiu di carta o di pirgamena. L'innuvazzioni stava ntâ pussibbilitati di riutilizzari li carattiri - finu a tannu le matrici di stampa vinìanu ricavati di n'unicu pezzu di lignu, ca putìa èssiri mpiègatu sulu pi stampari sempri la stissa paggina, finchî nun si rumpìa la matrici, cosa c'accadìa assai spissu.
La liga pî carattiri di Gutenberg era furmata di chiummu e stagnu, raffriddava vilucimenti e risistìa bonu â prissioni esircitata dâ stampa. La machina usata pâ stampa era dirivata dî pressi a viti usati pâ pruduzzioni di lu vinu: chistu pirmittìa d'applicari afficacimenti e cu prissioni uniformi lu nchiostru supra la paggina.
Sta tècnica era di granni longa supiriuri ê prucidimenti tradizziunali e s'avissi diffunnutu 'n modu prisciarolu 'n tutt'Europa: sulu 50 anni doppu avìanu stati stampati già 30.000 tìtuli cu na tiratura supiriuri a 12 miliuna. Li libbra stampati finu ô 1500 vennu chiamati ncunabbuli.
Di stu mumentu 'n appoi testi di quarsiasi natura putìanu èssiri pubblicati 'n modu cchiù viloci e ecunòmicu e 'n majuri quantitati: Gutenberg avissi datu nu cuntribbutu dicisivu a l'arfabbitizzazzioni di massa. Dû mumentu ca nfurmazzioni supra cchiù materii ca mai èranu ora dispunìbbili 'n granni quantitati e a prezzi cchiù accissìbbili, addivintava videmma cchiù cumminienti apprènniri l'usu dâ scrittura. Sècunnu tanti tiurici dâ scenza dâ cumunicazzioni si grapi accussì na nova èbbica dû sviluppu dâ cumunicazzioni umana: sta rivuluzzioni midiatica fu analizzata particularmenti di Vilém Flusser o di Marshall McLuhan ("Galassia Gutenberg").
Ntô 1998 na giuria di jurnalisti miricani eliggìu Gutenberg "Man of the Millennium", pirsuna cchiù mpurtanti di lu secunnu millenniu.
