Opština Mladenovac
Mladenovac je beogradska opština. Zauzima površinu od 33.904 ha, na kojoj živi 56.389 stanovnika.
| Opština Mladenovac | |
|---|---|
|
| |
| |
| Opšte informacije | |
| Površina (2004) | 339 km² |
| poljoprivredna | 27 161 ha |
| šume | 3 060 ha |
| Prirodni priraštaj (2004) | -4.7 ‰ |
| Broj naselja | 22 |
| Administracija | |
| Opština | Mladenovac |
| Predsednik opštine | Vladan Glišić |
| Statistika | |
| Dužina puteva (2008) | 207 km |
| Broj zaposlenih stanovnika | 11 735 |
| Osnovne škole (2007/2008) | 24 |
| Broj učenika | 4 987 |
| Srednje škole (2007/2008) | 3 |
| Broj učenika | 2 073 |
| Internet stranica | www.mladenovac.rs |
Po legendi, postanak imena se vezuje za izvesnog Mladena koji se sa svoja dva brata naselio u ovaj opusteli kraj posle Kosovskog boja. Braća su se razišla, a mesto gde se naselio Mladen nazvano je Mladenovac. Prvi zvanični podaci o naselju na ovom području spominju se u turskom popisu stanovništva iz 1528. U sastavu beogradskih opština je od 1971.
Dan opštine je 2. avgust, dan kada je Mladenovac 1893. proglašen za varoš.
- Organi Opštine - Skupština opštine (55 odbornika) - Predsednik opštine (Branislav Jovanović) - Opštinsko veće (9 članova, uključujući predsednika opštine kao predsednika Veća i zamenika predsednika opštine)
- Mesne zajednice - Ukupno 24 (5 gradskih, 4 prigradske i 15 seoskih mesnih zajednica) - Amerić, Velika Ivanča, Velika Krsna , Vlaška, Dubona, Jagnjilo, Kovačevac, Koraćica, Markovac , Pružatovac, Rabrovac, Senaja, Šepšin
- Seoske mesne zajednice: Vlaško Polje i Mala Vrbica, prigradske mesne zajednice Rajkovac, Međulužje, Granice i Selo Mladenovac i gradske mesne zajednice «Centar», «25. maj», «Selters», «Drapšin» i «Bataševo».
Teritorija opštine Mladenovac, jedne od sedamnaest gradskih opština u gradu Beogradu, nalazi se u severnom delu niske Šumadije, na nadmorskoj visini od 113 do 518 m i obuhvata veći deo sliva rečice Veliki Lug, leve pritoke Kubršnice, sa perifernim planinskim područjem Kosmaja na zapadu. Opština Mladenovac je okružena teritorijama opština Sopot, Grocka, Smederevo, Smederevska Palanka, Topola i Aranđelovac. Područje opštine ima karakteristike umereno-kontinentalne klime, sa prosečnom godišnjom temperaturom od 10,7 °C i sa prosekom padavina od 649 mm. Grad Mladenovac, koji se nalazi u centralnom delu opštine, na 138 m nadmorske visine, kao i celokupna opština, ima povoljan geografski položaj. Kroz opštinu i grad prolazi moravsko-vardarsko-nišavska železnička pruga, Beograd-Niš-Sofija, što omogućava izvanredne železničke komunikacije. Kroz teriroriju opštine prolazi i autoput Beograd-Niš, od koga se u Malom Požarevcu odvaja magistralni put za Mladenovac, tako da grad ima kratku vezu sa ovom najvažnijom saobraćajnicom. U Mladenovcu se od magistralnog puta za Kragujevac odvajaju regionalni putevi za Smederevo i Smederevsku Palanku, tako da je opština odlično povezana sa okolnim gradovima. Grad ima vezu i sa Beogradom i to autoputem (54 km) i preko Ralje i Avale (56 km). Blizina Beograda opštini Mladenovac pruža izvanredna geografske prednosti u odnosu na druge gradove.
Na teritoriji današnje opštine Mladenovac prva naselja formirana su u periodu praistorije, o čemu svedoče brojna arheološka nalazišta i oko 200 ostataka praistorijskih naselja. Današnja naselja u mladenovačkom kraju pominju se još u srednjem veku, u doba Despota Stefana Lazarevića. Razvoj saobraćaja uticao je na formiranje varoškog naselja na ataru ranijeg sela Mladenovca. Novo naselje se razvijalo oko železničke stanice podignute odmah po izgradnji pruge 1882. godine i mehane "Kosmaj", današnje "Stare mehane". Ukazom Kralja Aleksandra Obrenovića, 1893. godine, naselje je proglašeno za varošicu, a varošica Mladenovac dobila je ime po selu u čijem ataru je nastala. Naziv "Mladenovac", prema legendi, potiče od Mladena, jednog od trojice braće koji je 200 godina posle Kosovskog boja došao u ovaj kraj. Mesto gde su njegovi potomci formirali porodice po njemu je dobilo naziv Mladenovac.
Građani opštine Mladenovac svoje kulturne potrebe zadovoljavaju uz pomoć ustanova koje postoje u Mladenovcu: Biblioteke "Despot Stefan Lazarević" sa oko 60.000 knjiga, Centra za kulturu u Mladenovcu u kome postoji savremena bioskopska sala sa velikom pozornicom i Muzeja sa stalnim i povremenim postavkama i arheološkom, etnografskom, istorijskom i umetničkom zbirkom u kojima se čuva kulturno-istorijsko bogatstvo Mladenovca. Mladenovac je poznat i po manifestacijama kao što su Likovna kolonija, Šumadijske metafore i Međunarodni festival folklora. Amatersko stvaralaštvo je veoma razvijeno i odvija se preko kulturno-umetničkih društava: "Vojvoda Katić", "Šumadija", "Izvor" i "Romano Ilo". U okviru Biblioteke "Despot Stefan Lazarević", početkom 2005. godine, počela je sa radom Dramska radionica sa tendencijom da vremenom preraste u pozorište. Osnovno obrazovanje se odvija u 7 osnovnih škola sa 17 izdvojenih odeljenja, a srednje u Gimnaziji i Tehničkoj školi. U Mladenovcu postoji i Škola za obrazovanje odraslih i Osnovna muzička škola "Stevan Hristić".
Pripremna nastava u gradu odvija se u 3 objekta predškolske ustanove "Jelica Obradović", u kojoj se organizuje i dnevni boravak dece do predškolskog uzrasta.. Pripremna nastava u selima se odvija u okviru školskih objekata. Informisanje građana o temama i događajima iz Mladenovca obezbeđeno je putem sredstava informisanja kojima je osnivač opština i to Javnog preduzeća za informisanje "Mladenovac", u okviru koga funkcioniše Radio Mladenovac i Televizije Mladenovac - Dopisništva Studija B. Informisanjem iz Mladenovca bave se i elektronska sredstva informisanja: Televizija "Tenesi", radio "Help", koji sa istoimenim časopisom radi u okviru Humanitarnog centra "Help", i štampana sredstva informisanja, nedeljni listovi "Pečat" i "Dnevne mladenovačke", koja su u privatnom vlasništvu.
Područje opštine Mladenovac sa svojih 15 sela predstavlja privredno-demografski reon koji raspolaže odličnim prirodnim i ekonomskim uslovima za razvoj biljne, voćarske i vinogradarske proizvodnje. Biljna i stočarska proizvodnja prvenstveno se ogledaju u proizvodnji sirovina i zasnivaju se na oko 27.000 ha obradivog zemljišta i na već izgrađenim kapacitetima (objektima). U privatnom vlasništvu nalazi se značajan broj objekata - 119 mini govedarskih farmi, 33 farme živine, 12 privatnih preduzeća za preradu mesa - od kojih je po obimu prerade najznačajnije PP "Damnjanović" i 9 industrijskih pekara i pekarskih radnji. Proizvodnja sirovina ogleda se i u velikoj proizvodnji mleka koje se predaje sabirnoj mlekari "Imlek"-a u Vlaškom polju i mlekari "Granice". U selima se odgajaju kvalitetna goveda simentalske rase, a poslednjih godina uspešno se radi i na selekciji ovaca virtemberg rase. Zahvaljujući prirodnom terenu i uslovima, u pojednim selima opštine zastupljena je voćarsko-vinogradarska proizvodnja sa tendencijom podizanja novih zasada koštičavog i jagodičastog voća, a predstoji i intenzivnija proizvodnja ratarskih i povrtarskih kultura na uređenom komasacionom zemljištu. U opštini postoji više zadružnih organizacija. Sadašnji nivo organizovanosti ne obezbeđuje ovim zadrugama u potpunosti bavljanje osnovnom funkcijom, tako da predstoji sistematsko rešenje zadrugarstva. Poslovanje aktivnih zemljoradničkih zadruga ("Sloga", "Pavle Stepanović", "Rabrovac", "Vlaška", "Pružatovac") je bazirano na stručnom sprovođenju mera selekcije i matične evidencije u stočarstvu, prvenstveno u govedarstvu i ovčarstvu, kao i nabavci repro materijala za sezonske radove. Zadruge i proizvođači koji se bave stočarskom proizvodnjom osvajaju značajna priznanja na sajmovima i sličnim manifestacijama. Poljoprivredna domaćiinstva koja se bave specijalizovanom proizvodnjom, zbog ostvarenja zajedničkih ciljeva u proizvodnji i plasmanu svojih proizvoda, formiraju svoja udruženja, tako da u opštini postoje registrovana udruženja odgajivača: goveda, ovaca, pčela, kao i Udruženje voćara i vinogradara. Zdravstvena zaštita životinja uspešno se obavlja zahvaljujući organizovanju službe veterinarske zaštite u svim selima. Zavod za poljoprivredu "Kosmaj", savetodavnim radom stručnih službi iz oblasti stočarstva, ratarstva, voćarstva i zaštite bilja, značajno utiče na razvoj agrara i doprinosi uspešnom sprovođenju mera na unapređenju poljoprivredne proizvodnje.
Javni gradski saobraćaj u Mladenovcu obavlja se autobusima SP Lasta, unutar integrisanog tarifnog sistema. Sistem linija ima dva podsistema, lokalne linije, koje počinju i završavaju se na teritoriji opštine Mladenovac, kao i šest prigradskih linija, koje povezuju Mladenovac sa Beogradom:
- 491 Beograd - Avala - Ralja - Mladenovac
- 491A Beograd - Slavija - Ralja - Sopot - Mladenovac
- 493 Beograd - Mladenovac (autoputem)
- 493A Beograd - Slavija - Mladenovac (autoputem);
- 494A Beograd - Senaja - Mladenovac (autoputem)
- 499 Beograd - Senaja - Šepšin - Dubona - Mladenovac (autoputem).
Sa okolinom bogatom prirodnim lepotama, poznatim banjama i mineralnim vodama, kulturno-istorijskim spomenicima, u neposrednoj blizini Kosmaja i nadomak Beograda, Mladenovac ima sve uslove da bude na turističkoj mapi Srbije. Za sada, jedino je opremljena i koristi se "Selters banja" kao objekat zdravstvenog turizma republičkog značaja. Banja funkcioniše u okviru Instituta za rehabilitaciju Beograd sa 760 postelja i značajnim dijagnostičko-terapeutskim prostorom za fizikalnu medicinu. U sastavu Instituta je i hotel "Selters" sa zatvorenim bazenom, saunom i drugim sadržajima namenjenim oporavku, rekreaciji i zabavi gostiju. Na putu od Mladenovca ka Kosmaju na trećem kilometru je izvorište mineralne vode Koraćička banja. U prekrasnom zelenilu sa pratećim sadržajima za odmor i rekreaciju, pruža mogućnost udobnog odmora i oporavka. Kosmaj, pitoma planina, udaljena 12 kilometara od Mladenovca i 30 od Beograda, sa vikend naseljem, dva hotela i prijatnim šumovitim predelom popularno je izletište Mladenovčana i Beograđana. Ima idealne uslove za razvoj lovnog turizma. Markovačko jezero, udaljeno 6 kilometara od Mladenovca, smešteno u hrastovoj šumi površine 20 hektara bogato je ribom i pogodno za ribolov. Nalazi se na putu Mladenovac - Topola. U selu Rabrovac, koje je pionir u razvoju seoskog turizma u ovom kraju, izgrađeno je veštačko jezero čiji su česti gosti ribolovci. U neposrednoj blizini su Topola, Oplenac, Bukovička banja, Orašac, manastiri Pavlovac i Tresije.
Zbog povoljnih klimatskih uslova i plodnog zemljišta, područje današnje opštine Mladenovac naseljeno je od davnina. Na lokalitetu Jablanice u selu Međulužju otkriveni su tragovi naselja iz perioda finalnog neolita (3800-3200 p.n.e). Tragovi naseljenosti ovih krajeva se nalaze i za period bakarnog, bronzanog i gvozdenog doba. Sa osvajanjima Rimljana na prelomu II i I veka pne. koji Kosmaj pretvaraju u značajni rudarski centar, na ovom području raste broj naselja. Prvo praistorijsko naselje, istraživano po savremenim principima arheologije, otkriveno je 1900. godine na lokalitetu Jablanica u Međulužju i pripada vinčanskoj kulturi. U naselju Bataševo u Mladenovcu, 1998. godine, otkriveno je Protostarčevačko nalazište iz kraja VI milenijuma pne., sa izuzetnim nalazima hrama i pokretnog arheološkog materijala. Na lokalitetu Divičmeđ u Kovačevcu otkriven je rano srednjovekovni grad iz perioda IX-XI vek. U opštini Mladenovac postoje i istraživani su i drugi lokaliteti: Bunarine u Vlaškoj, Jablanica u Međulužju iz rimskog perioda i Manastirine u Velikoj Ivanči sa ostacima crkve ili manastira iz XV veka. Među značajne nepokretne kulturno-istorijske spomenike ovog kraja ubraja se manastir Pavlovac koji je sagrađen krajem XIV i početkom XV veka i smatra se zadužbinom despota Stefana Lazarevića. Po arhitektonskom obliku pripada moravskoj graditeljskoj školi. Manastir su porušili Turci tokom Velike seobe 1690. godine, a njegova obnova je započeta 1963. godine. Manastirska crkva je završena 1991. godine, a osveštana 31. oktobra 1999. godine. Pored Manastirske crkve nalaze se ostaci konaka i trpezarije. Manastir Pavlovac se nalazi u ataru sela Koraćice podno Kosmaja i udaljen je 13 km od Mladenovca. U Crkvinama, delu sela Markovca, u porti crkve Sv. Proroka Ilije nalazi se spomenik despota Stefana Lazarevića, koji je na mestu iznenadne despotove smrti, 19.7.1427. godine postavio Đurađ Zubrović, jedan od despotovih bliskih ljudi. Spomenik je u obliku obeliska od belog venčačkog mermera, na kome je tekst ispisan na staroslovenskom jeziku. Spomenik je pod zaštitom Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture. U samom gradu smešten je spomen kompleks Crkvenac sa spomen česmom koja je podignuta septembra 1915. godine u znak sećanja i zahvalnosti na savezničke medicinske misije koje su lečile srpske ranjenike i obolele od pegavog tifusa u tadašnjoj Vojnoj bolnici u Mladenovcu. Česma je obnovljena 1985. godine kada je i uređen okolni prostor. Spomen kompleks Makovica-Varovnice, na prostoru od 35 km², obuhvata spomenik palim ratnicima tokom Varovničkog boja od 4. do 10. decembra 1915. godine, postavljen na vrhu Varovnica, na koti 406 i šire okruženje sa drugim spomen obeležjima i rovovima, od kojih su neki i danas vidljivi. Spomenik u centru grada sa figurom srpskog ratnika, delo akademskog slikara i vajara Mihaila Milovanovića, posvećen je pedesetsedmorici meštana varoši Mladenovac palim u oslobodilačkim ratovima Srbije 1912-1918. godine. Na Kosmaju se nalazi spomenik palim borcima u Drugom svetskom ratu - delo arhitekte Bogdana Bogdanovića. Iz umetničke radionice poznatih majstora opštini su ostali vredni ikonostasi od kojih su neki rađeni u prošlom veku. Po lepoti i starosti izdvajaju se: ikonostas u crkvi posvećenoj Sv. velikomučeniku Dimitriju u Velikoj Ivanči, rad Veljka Onjina, carske dveri i četiri nadprestone ikone, radovi Dimitrija Posnikovića iz sredine XIX veka, zatim ikone u Hramu Sv. apostola Petra i Pavla u Jagnjilu, rad Janje Molera, dvorskog slikara Kneza Miloša.
Najznačajnije prirodne vrednosti i retkosti su prostrana i šumovita planina Kosmaj i mineralne vode Seltersa i Koraćičke banje u kompleksu Instituta za rehabilitaciju. U selima opštine razvijeno je voćarstvo i stočarstvo, poznato u Evropi po simentalskoj rasi goveda i virtemberg rasi ovaca. Mladenovac je u svetu poznat po vrhunskim sportistima, rvaču, dugogodišnjem selektoru rvačke reprezentacije Ljubomiru Ivanoviću Gedži i Karate klubu “Mladenovac”, osvajaču niza medalja na evropskim i svetskim takmičenjima iz karatea. Takođe, grad se može pohvaliti i fudbalskim klubom koji nastupa u Prvoj ligi Srbije, kao i košarkaškim, odbojkaškim a i nedavno osnovanim rukometnim klubom.
Kao što je to neka vrsta odlike Srpskih opština, i u Mladenovcu, svako od sela ima svoj fudbalski klub. Ako govorimo o višim rangovima takmičenja, izdvaja se OFK Mladenovac, gradski klub sa stadionom pod Selters banjom. OFK Mladenovac je proteklu sezonu završio na 12. mestu i time očuvao prvoligaški status. Naredna sezona, ako je verovati gradskim pričama, nosi mnogo toga teškog za gradski klub. Klub je, do nedavno imao i navijačku grupu koja je trajala punih 11 godina, Demoni Mladenovac, ali je protekle sezone, kako oni sami kažu, zbog internih problema koji se nisu mogli prevazići, grupa zvanično ugašena.
- Velimir Bata Živojinović, jugoslovenski i srpski glumac
- Zvanična strana Grada Beograda
- Prezentacija grada Mladenovca[mrtav link]
- Portal grada Mladenovca Arhivirano 2006-10-11 na Wayback Machine-u
- Internet izdanje mladenovačkog nedeljnika Pečat Arhivirano 2006-10-06 na Wayback Machine-u
- Prezentacija osnovne škole Kosta Đukić iz Mladenovca Arhivirano 2006-11-04 na Wayback Machine-u
- Prezentacija srednje Tehničke škole iz Mladenovca Arhivirano 2007-03-11 na Wayback Machine-u
- Najpopularniji gradski webportal Arhivirano 2008-07-24 na Wayback Machine-u