Postum
Za ostala značenja, vidi Postum (razvrstavanje).
Marko Kasijan Latinije Postum (lat. Marcus Cassianus Latinius Postumus), ubijen 269. godine), poznatiji samo kao Postum, bio je rimski uzurpator koji je vladao tzv. Galorimskim carstvom od 260. do svoje smrti.
Tokom krize 3. veka koja je zahvatila Rimsko carstvo jedan od najtežih udaraca se odigrao 259. kada je car Valerijan zarobljen i odveden u sužanjstvo od strane persijskog kralja Šapura I. Valerijanov sin i savladar, Galijen morao je da uporno brani Italiju i podunavske provincije od navala varvarskih Alamana i Sarmata i istovremeno vodi borbu sa brojnim uzurpatorima (Ingenus i Regalijan u Podunavlju, Makrijan i Kvijet u Egiptu).[1]. U proleće 260. Jutungi, jedna od alamanskih skupina, su preduzeli pohod na Italiju i uspeli su da, i pored Galijenove potere, sa sobom odvedu veliki broj zarobljenika. Sudeći po latinskom natpisu, pronađenom 1992. u nemačkom gradu Augzburgu, 22. aprila i 23. aprila 260. Jutunge je presrela rimska vojska iz Germanije i Recije predvođena vojskovođom Markom Simplicinijem Genijalidom, potpuno ih porazila i oslobodila nekoliko hiljada italskih zarobljenika. Natpis, koji je podignut 12. septembra 260. je datovan po konzulatu avgusta Postuma i izvesnog Honoratijana. Drugim rečima, Postumova vladavina je započela najverovatnije posle poraza Jutunga u periodu između maja i jula.[2] Po istoričaru Zosimu, koji je svoju Novu istoriju sastavio oko 500. goodine, Postum je, kao namesnik Donje Germanije, plen zadobijen u pohodu razdelio vojnicima. Protiv ovog poteza su reagovali Galijenov sin i savladar Salonin i pretorijanski prefekt Silvan koji su zatražili da se već razdeljeni plen vrati. Vojska se tada pobunila, opsela Koloniju Agrpipinu, današnji Keln, gde su se Salonin i Silvan nalazili, a po zauzimanju grada i ubistva mladog cara i njegovih ljudi, legionari su Postuma izabrali za cara. Njegovu vlast su, sem germanskih provincija, prihvatile i Galija (sem Narbonske Galije tj. Provanse) i Britanija. Posle 261. i Hispanija je priznala Postuma za svog vladara [3].
Kada je u Podunavlju najzad zavladalo zatišje, Galijen je 265. godine organizovao opsežan pohod protiv Postuma. U početku Galijen je bio uspešan i opseo je Postuma u galskom gradu koji izvori nisu imenovali. Međutim, prilikom jednog obilaska poprišta borbi, Galijen je ranjen strelom od strane jednog od opsednutih. Njegova rana se zatim iskomplikovala i car se povukao južno od Alpa da bi se 266. ponovo posvetio borbi sa Gotima na Balkanu. U Medilanu (današnjem Milanu) Galijen je ostavio vojskovođu Aureola da brani Italiju od upada varvara i potencijalnog pohoda galorimskog cara Postuma. Početkom 268. godine, računajući na Galijenovu udaljenost, Aureol se proglasio za cara u Milanu. Galijen se brzo vratio u Italiju, potukao Aureola i naterao ga da se skloni u Milan. Aureol je odatle priznao Postuma za svog savladara najverovatnije u pokušaju da dobije vojnu pomoć i oslobodi se opsade. Postum se ipak nije oglasio po pitanju ove ponude, a Aureol je ubijen od strane vojnika novog cara Klaudija II Gotskog, koji je preuzeo rimski presto nakon što su balkanski oficiri početkom septembra 268. izveli atentat na Galijena [4].
Postum se izgleda nije interesovao za proširenje domena kojim je vladao. Sudeći po predstavama na novcu i titulama koje je koristio smatrao se za legitimnog rimskog cara i želeo je da bude priznat za Galijenovog savladara. Među vodećim ljudima Postumovog režima nalazila su se dvojica romanizovanih aristokrata, koji su, sudeći po gentilnim imenima, bili galskog porekla Marko Piavonije Viktorin i Gaj Esuvije Tetrik [5]. Viktorin je zajedno sa Postumom bio konzul 267. godine, dok je Tetrik bio jedan od članova paralelnog galorimskog senata i docnije namesnik provincije Akvitanije [6]. Sudeći po sačuvanom novcu koji je Postum kovao u Triru, bar zakratko je uspeo da plasira novac boljeg kvaliteta od onoga koji je kovao Galijen i pokušao je da obnovi korišćenje sestercija, srebrnog novca koji su Rimljani koristili u svakodnevnim poslovima a koji je tokom krize 3. veka potpuno devalviran. Međutim, u Galiji je izgleda robno-novčana privreda bila manje razvijena nego u mediteranskim krajevima carstva, tako da je Postum dobrim delom koristio srebrni novac iz vremena Antonina tako što je preko postojećih motiva kovao oznake karakteristične za njegovu vladu. Prednost recikliranja novca iz vremena Antonina bila je u sferi carske propagande i ideologije pošto je npr. 260. u Triru Postum kovao medaljone vredne dva srebrnjaka koji su ga predstavljali slično Hadrijanu koji je bio poznat u rimskoj tradiciji kao obnovitelj provincija [7].
Nakon što je Klaudije II Gotski postao rimski car Hispanija se vratila pod okrilje centralne vlade i time je prestala da bude deo Galorimskog carstva. O samim okolnostima izvori ne pružaju dodatne detalje. Klaudijevo zauzimanje Narbonske Galije poznato nam je zahvaljujući natpisu nađenom u francuskom gradu Grenoblu koji uspešnu akciju pripisuje Juliju Placidijanu, prefektu noćne straže Rima vigilima [8]. Iako je potpunu hronologiju događaja teško utvrditi, u današnjoj istorijskoj nauci se smatra da su ovi događaji usledili nakon Postumovog ubistva. Naime, u Majncu se 269. protiv Postuma pobunio izvesni Ulpije Kornelije Lelijan koji se proglasio za cara. Postum je uspeo da ga porazi i likvidira, ali je potom stradao u pobuni vojnika kojima je prethodno zabranio da opljačkaju zauzeti grad. Postuma je zamenio izvesni Marije, a zatim i Viktorin koji je sada možda već dogurao do položaja pretorijanskog prefekta. Bilo kako bilo, borbe za presto Galorimskog carstva su dovele do gubitka Hispanije i Narbonske Galije, ali nakon što se Viktorin učvrstio osipalje teritorija je zaustavljeno zakratko [9].
Pošto je Aurelijan već 273. pokorio Galorimsko carstvo i vratio ga pod centralnu upravu, Postum se danas u istoriografiji smatra za najsposobnijeg među galorimskim vladarima.
- ↑ O Valerijanu i Galijenu: CAH XII, str. 41-48; Potter, str. 252-264.
- ↑ O natpisu iz Augzburga: Potter, str. 256-266.
- ↑ Potter, str. 257.
- ↑ Potterstr. 264. Za detaljniju verziju događaja: CAH XII, str. 47-48.
- ↑ CAH XII, str. 260-261.
- ↑ Za karijere Viktorina i Tetrika vidi: PLRE, str. 965; str. 885.
- ↑ O Postumovom novcu: CAH XII, 334, 348-9, 355, 687.
- ↑ Potter, str. 265.
- ↑ Potter, str. 263-4.
- The Cambridge Ancient History, Vol. XII, The Crisis of Empire, A.D. 193-337, Eds. A.K. Bowman, P. Garnsey, A. Cameron, Cambridge 2005 (drugo izdanje).
- Potter, D.S, The Roman Empire at Bay, AD 180-395, London - New York 2004.
- The Prosopography of the Later Roman Empire I: A.D. 260 - 395, Eds. A.H.M. Jones, J.R. Martindale, J. Morris, Cambridge 1971, str. 720.
- "Biografija Postuma" na sajtu De Imperatoribus Romanis
- "Postumov novac"
