MacTutor Matematik Tarihi Arşivi
| Sahip | St. Andrews Üniversitesi |
|---|---|
| Oluşturan | John O'Connor & Edmund Robertson |
| URL | mathshistory.st-andrews.ac.uk |
| Kullanılabilir dil(ler) | İngilizce |
| Geçerli durum | Aktif |
MacTutor Matematik Tarihi arşivi, John J. O'Connor ve Edmund F. Robertson tarafından sağlanan ve İskoçya'daki St Andrews Üniversitesi tarafından barındırılan bir web sitesidir. Birçok tarihsel ve çağdaş matematikçi hakkında ayrıntılı biyografilerin yanı sıra ünlü eğriler ve Matematik tarihindeki çeşitli konular hakkında bilgiler içerir.
Matematik Tarihi arşivi, aynı yazarların HyperCard veri tabanı olan Matematiksel MacTutor sisteminin[1] bir sonucuydu ve yazarlara 1994'te Avrupa Akademik Yazılım ödülünü kazandırdı. Aynı yıl web sitelerini kurdular. (Şubat 2021 itibarıyla) yaklaşık 3000 matematikçi ve bilim insanının biyografilerini ve 2000 sayfadan fazla deneme ve destekleyici materyalleri içeren ücretsiz bir çevrimiçi kaynaktır.[2][3]
2015 yılında O'Connor ve Robertson, çalışmaları için Londra Matematik Derneği'nin Hirst Ödülü'nü kazandı.[2][4] Hirst Ödülü için yapılan alıntı arşivi "matematik tarihinde en yaygın kullanılan ve etkili web tabanlı kaynak" olarak adlandırılır.[4]
İçerik
[değiştir | kaynağı değiştir]Çok iyi organize edilmiş bir sitedir, esas olarak yaklaşık 3000 matematikçi ve bilim insanı şahsiyetin, genellikle çok doğru ve eksiksiz bir biyografi koleksiyonundan oluşmaktadır. Bunlardan 140'tan fazlası Kadın Matematikçilere ait biyografilerdir. Biyografilere çeşitli şekillerde erişilebilir:
- alfabetik bir listeden,
- 2016 itibarıyla eski Mısırdan 1960'lara kadar olan dönemi kapsayan 37 sayfa halinde düzenlenmiş ve yaklaşık 800 olayı bildiren bir kronolojiden,
- çok etkili zaman çizelgeleri ile,
- karakterlerin doğum yerlerini gösteren ve uygun bağlantılar aracılığıyla biyografilerine bakmanıza izin veren etkileşimli haritalardan
- SWISH adlı bir iç arama motoru kullanarak.
Bu biyografik koleksiyona (Vikipedi makalelerinde de çokça alıntılanmıştır), diğer ilginç, yararlı ve genel olarak güvenilir bilgi koleksiyonları eklenmiştir.
Biyografik koleksiyona eklenecek bu bölümlerden ilki, 60'ın üzerinde ünlü matematiksel eğriye adanmıştır. Her bir eğri veya eğri ailesi, en az bir grafik, ifade ve diğer ilişkili eğrilere referanslar içeren bir sayfada işlenir. Farklı parametre değerlerine karşılık gelen değişkenleri etkileşimli olarak incelemenizi sağlayan birkaç Java uygulaması da vardır.
Matematiksel nesneler, teoriler, problemler, dönemler, ülkeler, matematik tarihi ve bazı özel konular üzerine 100'den fazla tarihi makale dizisi oldukça önemlidir. Bu makaleler aynı zamanda biyografilere erişimi de kolaylaştırır. Bu sayfalar için MacTutor tarihsel sayfalarının KWIC (KeyWord In Context) dizinine bakın.
Zamanla eklenen bir başka ilginç bölüm ise 90'dan fazla matematik topluluğuna adanmış, alfabetik ve kronolojik bir listeden erişilebilen makalelerden oluşuyor (ikincisinden ilk ikisi Platon Akademisi ve Akademi dei Lincei'dir).
Bir bölüm, karakterlerden başlayarak (yaklaşık 300) veya bir arama alanına bir kelime veya kelime öbeği girerek bunları tanımlamanıza izin veren alıntılara ayrılmıştır.
Diğer bölümler, Paris sokakları ve kraterler ve matematikçilere adanmış diğer aycık yapıları gibi ilginç konuları kapsıyor.
Her makale (mümkün olduğunca) kişi hakkında doğum ve ölüm tarihi, bir portre, ayrıntılı bir biyografi ve bilim insanının temel başarıları dahil olmak üzere temel bilgileri içerir. Makaleye ayrıca bir bibliyografik liste, bu matematikçinin çalışmaları hakkında makaleler, ek bağlantılar içerir.[5]
Matematik tarihi ile ilgili bilgiler matematiğin farklı kültürlerdeki tarihini ve matematiğin farklı bölümlerinin tarihini içeren İngilizce olarak Tarih Konuları Dizini başlıklı ayrı bir bölümde yer almaktadır. 2016 itibarıyla Babil, Mısır, Yunanistan, Hindistan, Arap dünyası, Amerika, İskoçya'da ve ayrıca Maya matematiğinde matematik tarihi ile ilgili bölümler bulunmaktadır. Bölüm indeksindeki matematiğin çeşitli bölümleri arasında cebir, analiz, geometri ve topoloji, sayılar ve sayılar teorisi, matematiksel fizik, matematiksel astronomi, matematik eğitimi ve bölümleri yer almaktadır.[5] Ek olarak, matematik tarihi ile ilgili makale, özellikle araştırma ve matematikle ilgili politik konular ve çatışmalarla da ilgilenir.[4]
Arşiv, sürekli güncellenmeye devam etmekte olup yakın zamanda yapılan değişiklikler Son Değişiklikler (Recent Changes) sayfasında görüntülenebilmektedir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ L. D. Steele. "MacTutor History of Mathematics Archive". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Review and description of the MacTutor at the CM magazine (Volume III Number 17 April 25, 1997)
- ^ a b Colm, Card (19 Temmuz 2015), "MacTutor History of Mathematics website creators honoured by LMS", The Aperiodical, 20 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "MacTutor History of Mathematics Archive". School of Mathematics and Statistics, University of St Andrews, Scotland. 14 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ a b c London Mathematical Society Hirst Prize and Lectureship, University of St Andrews, School of Mathematics and Statistics, 3 Temmuz 2015, 11 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ a b Barnabas Hughes. "St. Andrews History of Mathematics Archive". Mathematical Association of America. 16 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2013.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- MacTutor History of Mathematics archive
- "Mathematical MacTutor". 21 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Matematiksel MacTutor sistemi
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- O'Connor, J. J., & Robertson, E. F. (2005). Ten years of the History of Mathematics on the Web. OCTOGON Mathematical Magazine, 2005, ss. 102-107.