Yer altı suyu
Yer altı suyu; birçok şehrin, havzanın ve sanayi tesisinin su ihtiyacını karşılamak üzere faal durumda olan doğal su kaynağıdır.
Yeryüzüne düşen yağışların bir bölümü bitkiler tarafından tutulmakta, bir bölümü toprak tarafından emilmekte, bir bölümü yüzeysel akıma geçerek akarsulara kavuşmakta, bir bölümü de yüzeyden alta doğru sızarak muhtelif derinliklerde kayaların çatlaklarında, çeşitli boyuttaki kum, mil ve çakıl gibi malzemelerin arasındaki boşluklarda depolanmaktadır. Yer altındaki boşluk veya gözeneklerde tutulan suya “yer altı suyu” denmektedir.[1] Yer altı suyu dünyanın tatlı suyunun yaklaşık olarak %22'sini sağlar. Hidrolojik döngünün bir parçasıdır. Yer altı suyunun kaynakları yağışlar, okyanuslar, ırmaklar, göller, bataklıklar, yapay gölcükler ve Su Arıtma sistemlerinden oluşur.[2]
Akifer
[değiştir | kaynağı değiştir]
Akifer, yer altı suyunu tutan ve ileten kayaç ortamına denir. İçlerine suyun serbestçe girebileceği veya hareket edebileceği boyutta ve miktarda birbiriyle bağlantılı boşluk içeren kayaçlardan oluşmuş geçirimli kesimlerdir.[2]
Yer altı sularının hareketi
[değiştir | kaynağı değiştir]Yer altı suyunun aşağı yönlü hareketi için gereken enerjiyi yer çekimi sağlar.[2] Yer altı suları yeryüzünde akan suların aksine çok yavaş hareket eder. Bu nedenle yer altı sularının hızı bir günde veya bir yılda alınan yol olarak m/yıl şeklinde ifade edilir. Yer altı sularında hareket yavaş olduğu için akış düzgündür.[1]
Yer altı sularının fiziksel-kimyasal özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Yer altı sularının fiziksel ve kimyasal özellikleri incelendiğinde bazı ayırıcı özellikler bulunduğu dikkat çeker. Bunlardan fiziksel özellikler arasında en dikkat çekici olanlar sıcaklık, akış hızı, basınç durumu ve seviye değişmeleri gibi özelliklerdir. Yer altı suları tıpkı yer üstü sularında olduğu gibi saf değildir.
Erimiş bazı kimyasal maddelerle karışık olarak bulunurlar. Hemen bütün yer altı sularının kimyasal bileşimlerinde az çok belli oranlarda elementler bulunur. Bunlar; kalsiyum karbonat, kalsiyum sülfat, sodyum klorür, demir, kükürt, azot ve silisyum gibi elementlerdir.[3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Yer altı suyunun topoğrafya üzerinde akışa geçtiği ya da süzüldüğü yerlere “kaynak” denir.[2]
Kaynak sınıflandırması
[değiştir | kaynağı değiştir]- Süreklilik Durumuna Göre Kaynaklar
- Konumlarına Göre Kaynaklar
- Jeolojik Özelliklerine Göre Kaynaklar
- Akifer Tiplerine Göre Kaynaklar
- Yeryüzüne Çıkış Şekline Göre Kaynaklar
- Sıcaklıklarına Göre Kaynaklar
- Sularının Kimyasal Bileşimine Göre Kaynaklar
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Akif Akkuş, Genel Fiziki Coğrafya, 2. basım, Nobel Yayınevi, 2007, s. 75-85
- ^ a b c d James S. Monroe - Reed Wıcander, Fiziksel Jeoloji - Yeryuvarının Araştırılması, 5. basım, Thomson Brooks/Cole, 2007, Çeviren: Kadir Dirik – Mehmet Şener
- ^ Hayati Doganay, Genel Fiziki Coğrafya , 8. basım, AKTİF YAYINEVİ, 2003, Sayfa 370-386.
