Bloutongsiekte
Bloutongsiekte is 'n nie-aansteeklike, insekgedraagde virus wat voorkom by herkouers, veral skape en minder gereeld vee,[1] jak,[2] bokke, buffels, takbokke, dromedarisse en wildsbokke. Dit word veroorsaak deur die Bloutongvirus (BTV). Die virus word deur die Culicoides-muggies soos Culicoides imicola en Culicoides variipennis oorgedra.
Tekens
[wysig | wysig bron]
By skape veroorsaak BTV 'n akute siekte met hoë vrektes. Belangrike tekens is hoë koors, oormatige speekselafskeiding, verlies van eetlus, swelling in die gesig en tong en sianose in die tong. Swelling van die lippe en tong gee die tong sy tipiese blou voorkoms, alhoewel hierdie teken beperk is tot 'n minderheid van die diere. Neustekens kan prominent wees, met neusafskeiding en sterre asemhaling.
BTV besmet ook bokke, beeste en ander mak diere sowel as wilde herkouers (byvoorbeeld blesbokke, witsterthertjies, Amerikaanse elk en wildsbokke).
Sommige diere ontwikkel ook voetletsels, begin met koronitis, met gevolglike mankheid. By skape kan dit veroorsaak dat die skaap op sy knieë loop. By beeste veroorsaak dit dat hulle voortdurend hulle posisie verander, dus die bynaam The Dancing Disease.[3] Torsie van die nek (opisthotonos of torticollis) word waargeneem by diere wat erg aangetas is.
Nie alle diere ontwikkel tekens nie, maar dié wat doen verloor vinnig kondisie, en die siekstes sterf binne 'n week. Vir aangetaste diere wat nie vrek nie, is die herstel baie stadig en duur 'n paar maande.
Die inkubasietydperk is 5-20 dae, en alle tekens ontwikkel gewoonlik binne 'n maand. Die vrektesyfer is normaalweg laag, maar dit is hoog in vatbare skaaprasse. In Afrika mag plaaslike skaaprasse geen vrektes hê nie, maar by ingevoerde rasse kan dit tot 90 persent wees.[4]
In beeste, bokke en wild herkouers is infeksie gewoonlik asimptomaties ten spyte van hoë virusvlakke in hul bloed. Rooi takbokke is 'n uitsondering, en vir hulle kan die siekte net so akuut wees as by skape.[5]
Mikrobiologie
[wysig | wysig bron]Blouting word veroorsaak deur die patogeen, Bloutongvirus (BTV) van die genus Orbivirus, van die Reoviridae familie. Ses-en-twintig serotipes word nou erken vir hierdie virus.[6]
Epidemiologie
[wysig | wysig bron]
Bloutong is waargeneem in Australië, die VSA, Afrika, die Midde-Ooste, Asië en Europa.
Dit kom voor oor byna die hele Suid-Afrika behalwe sekere bergagtige gebiede. Die siekte word tydens laat somer en herfs gesien, wanneer die muggies volop is. Die muggies benodig nat toestande om aan te teel en word veral langs vleie en damme aangetref. Hulle is aktief vanaf sononder tot sonop.
Behandeling en voorkoming
[wysig | wysig bron]Voorkoming is via kwarantyn, inenting met entstof en beheer van die muggies.
Veebestuur en insekbeheer
[wysig | wysig bron]Eenvoudige wysigings aan praktyke en beheermaatreëls met vee kan help om die infeksiesiklus te breek. Om vee te huisves gedurende tye van maksimale aktiwiteit van muggies (van skemer tot dagbreek), kan lei tot aansienlik-verlaagde bytkoerse. Die beskerming van veeskuilings met fyn maasnet of growwer materiaal wat met insekdoder versadig is, kan kontak met die muggies verminder. Die Culicoides-muggies wat die virus dra, broei gewoonlik op dieremis en vogtige grond. Die identifisering van broeiplekke en die verbreking van die broeisiklus sal die plaaslike muggiebevolking aansienlik verminder. Deur krane toe te draai, lekkasies reg te maak en klam gebiede te verminder kan dit ook broeiplekke opdroog.[7] Beheer deur muggies se broeiplekke te verwyder, kan vektorgetalle verminder. Mishope of misputte moet bedek of verwyder word, en hul omtrek (waar die meeste larwes voorkom) moet gereeld geskraap word.[8]
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Alhoewel bloutongsiekte reeds in die vroeë 19de eeu in Suid-Afrika erken is, is 'n omvattende beskrywing van die siekte eers in die eerste dekade van die 20ste eeu gepubliseer. In 1906 wys Arnold Theiler dat bloutong deur 'n filtreerbare middel veroorsaak word. Hy het ook die eerste bloutong-entstof geskep, wat ontwikkel is uit 'n verswakte BTV-stam. Vir baie dekades was bloutong vermoedelik tot in Afrika beperk. Die eerste bevestigde uitbreking buite Afrika het in Ciprus in 1943 plaasgevind.
Verwante siektes
[wysig | wysig bron]Afrika perdesiekte hou verband met bloutong en word versprei deur dieselfde muggies (Culicoides-spesies). Dit kan die perde doodmaak, en die sterftesyfer kan tot 90% van die besmette perde tydens 'n epidemie wees.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ "Q&A: Bluetongue disease". BBC. 17 September 2008. Besoek op 1 Januarie 2010.
- ↑ Mauroy; et al. (2008). "Bluetongue in Captive Yaks". Emerging Infectious Diseases. 14 (4): 675–6. doi:10.3201/eid1404.071416. PMC 2570917. PMID 18394296.
- ↑ McGrath, Matt (29 September 2007). "'Dancing' disease set for long run". BBC News. Besoek op 24 Oktober 2008.
- ↑ Handbook of Animal Diseases in the Tropics, 1976. ISBN 0-901028-10-X
- ↑ Jensen, R. and Swift, B.L. Diseases of Sheep, Lea and Febiger, Philadelphia, 1982. ISBN 0-8121-0836-1
- ↑ Maan S, Maan NS, Nomikou K, Veronesi E, Bachanek-Bankowska K, Belaganahalli MN, Attoui H, Mertens PP (2011). "Complete genome characterisation of a novel 26th bluetongue virus serotype from Kuwait". PLOS ONE. 6 (10): e26147. Bibcode:2011PLoSO...626147M. doi:10.1371/journal.pone.0026147. PMC 3198726. PMID 22031822.
- ↑ Gairdner, Julie. "Bluetongue (blue tongue) outbreak in the UK – FWi's special report" Geargiveer 12 Oktober 2007 op Wayback Machine, Farmers Weekly, 24 September 2007. Offers practical advice for preventing Bluetongue in livestock.
- ↑ Abel, Charles. "Bluetongue vaccine BTV8 questions answered" Geargiveer 11 Junie 2008 op Wayback Machine, Farmers Weekly, 2 April 2008.
