Protestantisme
Die Protestantisme is soos die Rooms-Katolieke Kerk en die Ortodokse Kerk een van die belangrikste strominge in die Christendom. Die beweging het ontstaan in die 16de eeu na 'n wegbreek van die Rooms-Katolieke Kerk nadat verskillende teoloë, onder andere Maarten Luther, Huldrych Zwingli en Johannes Calvyn, in konflik geraak het met die Rooms-Katolieke Kerk oor die leer en praktyk in die kerk.
Van die grootste verskille met die Rooms-Katolieke Kerk is:
- Die gesag van die pous word nie erken nie.
- Maria en die heiliges word nie vereer nie.
- Slegs twee sakramente (doop en nagmaal) in plaas van sewe.
- 'n Sinodale struktuur eerder as 'n biskoplike regering.
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Protestante sien die 16de eeu gewoonlik as die begin van protestantisme, maar die eerste tekens kan al teruggespeur word na 'n bietjie vroeër.
Die Renaissance het die akademie baie gestimuleer. Teoretiese debatte het plaasgevind oor die aard van die kerk, die omvang en gesag van die pous asook van prinse. Onder die nuwe perspektiewe, was een van die mees radikale dié van John Wyclif aan Oxford wat in die 14de eeu met die eerste Engelse Bybelvertaling begin het, en toe ook dié van Jan Hus aan die Universiteit van Praag. Binne die Rooms-Katolieke Kerk is hierdie debat beëindig by die Konsilie van Konstanz (1414-1418). Jan Hus is tereggestel en Wyclif is as ketter verbrand, in postuum. Alhoewel die Konsilie van Konstanz die Middeleeuse beskouing van die kerk versterk het, het dit nie alle nasionale en teologiese spanninge opgelos nie.
'n Belangrike omwenteling vind plaas in 1517 met die publikasie van Martin Luther se 95 stellings. Luther was 'n monnik en professor by die Universiteit van Wittenberg en met sy stellings is die debat oor die gesag van die pous en die verkoop van aflate weer oopgestel. Op min of meer die selfde tyd begin 'n soortgelyke beweging in Switserland onder Zwingli. Die drukkuns maak dit moontlik vir idees om baie vinnig deur Europa te versprei en so het die lidmate toegang gekry tot die skrif sonder om afhanklik te wees van tussenkoms van die priester.
Na hierdie eerste deel van die Reformasie help die werk van Johannes Calvyn om konsensus tussen groepe in Switserland, Duitsland, Skotland, Hongarye en ander plekke te bewerkstellig. Die wegbreek van Rome in Engeland begin in 1529 onder Koning Hendrik VIII van Engeland, en voeg Engeland by die Protestantse beweging.
Leer
[wysig | wysig bron]Die leer van die Protestantisme, soos wat dit aanvanklik ten opsigte van die Rooms-Katolieke Kerk se leer gedefinieer is, kan saamgevat word in hierdie latynse uitsprake:
- Solus Christus: Jesus Christus alleen
- Jesus Christus is die enigste weg tot verlossing, soos Hy self leer.
- Sola scriptura: Die Skrif alleen
- In teenstelling met die Rooms-Katolieke Kerk, wat sy leer op die Bybel, kerktradisie, en ook die beslissings van die kerkleiers (veral die pous) baseer, baseer die Protestantisme sy eie leer op die Skrif alleen.
- Sola fide: Geloof alleen
- Teenoor die stelsel van goeie werke, boetedoening, kwytskelding van straf deur priesters, en die vagevuur, leer die Protestantisme dat die mens slegs deur geloof in Jesus Christus van sonde gered kan word.
- Sola gratia: Genade alleen
- Verlossing geskied deur genade alleen, en nie as gevolg van goeie werke nie. Verlossing kan nie verdien word nie.
- Soli Deo Gloria: Aan God al die eer
Wat besonderhede van Protestante kerke se leer betref, is daar heelwat verskillende strominge en soms sterk meningsverskille. Daar bestaan ook groot verskeidenheid in die vorm wat kerkdienste aanneem.
Strominge
[wysig | wysig bron]Die Protestantisme bestaan uit 'n aantal verskillende strominge. Daar is geen sentrale gesag onder Protestante kerke nie. Alhoewel sommige protestante strominge internasionaal strek, word meeste op nasionale vlakke georganiseer.
Internasionaal
[wysig | wysig bron]- (Evangelies) Lutheranisme
- Calvinisme
- Anglikanisme
- Anabaptisme (Mennonisme)
- Pinksterbeweging
- Metodisme
- Baptisme
- Presbiterianisme
Bronne
[wysig | wysig bron]- Die Engelse en Nederlandse weergawes by hulle onderskeie Wikipedias.
