Tenkskepe
Tenkskepe word vir die massavervoer van stowwe soos olie, steenkool, erts of graan gebruik. Tenkskepe het teen die einde van die 19e eeu in gebruik gekom en na die Tweede Wêreldoorlog het die bedryf 'n sterk groei beleef. Na 1974 het probleme egter ontstaan omdat die tenkskipkapasiteit te groot geword en al die laairuimte nie altyd benut is nie.
Die ontwerp van ʼn tenkskip word gewoonlik aangepas by die soort vrag wat dit moet vervoer. 'n Tenkskip is 'n vragskip wat spesiaal vir massavervoer ontwerp is. Hoewel hoofsaaklik petroleumprodukte soos aardolie en aardgas vervoer word, word spesiale tenkers gebruik vir die vervoer van steenkool en graan en selfs ook vir melasse, wyn en asfalt. Die eerste tenkskepe is waarskynlik deur die Chinese gebou. Hulle het reeds in die 18e eeu tot 50 ton olie in die ruim van seiljonke vervoer.
Met die ontginning van aardolie in 1860 in Noord-Amerika is die olie aanvanklik in vate na Europa vervoer. Kort daarna het die eerste seiltenkskepe egter in gebruik gekom en in 1886 is die eerste stoomaangedrewe tenkskip te water gelaat. Die skip, die Glückauf (2 307 ton) was 91,5 m lank en 11,3 m breed.
Met die toename in aardolievervoer het die tenkskepe groter geword en al hoe meer is gebou. Aan die einde van die Tweede Wêreldoorlog was die tonnemaat meestal tussen 10 000 en 15 000 ton, maar daarna is baie groter skepe gebou. In die begin van die sestigerjare het die tonnemaat toegeneem tot ongeveer 100 000 ton, en teen 1970 is skepe van tot 300 000 ton gebou. Teenswoordig word tenkskepe van tot 500 000 ton gebruik. Die grootste tenkskepe word vir die vervoer van ru-olie gebou. Tenkskepe van meer as 200 000 ton staan bekend as VLCC's ("Very Large Crude Carriers") en die van meer as 300 000 ton as ULCC's ("Ultra Large Crude Carriers").
Soorte
[wysig | wysig bron]Daar is onder meer die volgende soorte tenkskepe:
- Olietenkskepe: Hierdie skepe se enjinkamer en bemanningskwartiere is in die agterstewe van die skip en word van die vrag ruim geskei deur middel van 'n leë, waterdigte ruimte. Die vragruim is verdeel in 'n groot aantal ruime. Die olie word by die verskillende hawens met behulp van pompe in- en uitgepomp.
- Gastenkskepe: Hierdie skepe vervoer aardgas (metaan), propaan of ammoniak in vloeibare vorm. Die vervoer en die omsetting van gas in vloeistof, en omgekeerd, is egter baie duur en die metode van vervoer ondervind strawwe mededinging van pypleidingvervoer.
- Produktetenkskepe: Hierdie tenkskepe is oor die algemeen kleiner as die ander tenkskepe (onder 100 000 ton) en word vir die vervoer van geraffineerde produkte gebruik. Die skepe vervoer dikwels ook verskillende produkte gelyktydig, wat in verskillende ruime in die skip ingepomp word.
- Tenkskepe vir die vervoer van chemikalieë: Die groei van die chemiese nywerheid het 'n behoefte laat ontstaan aan skepe vir die vervoer van giftige en aggressiewe chemikalieë. Aan hierdie skepe word besonder streng veiligheidseise gestel, en 'n dubbele bodem en 'n dubbele skeepswand word by die skepe vereis.
- Kombinasietenkskepe: Die OO- tenkskip ("oil and ore") kan byvoorbeeld sowel olie as erts vervoer. Ander kombinasietenkskepe is ontwerp om 'n verskeidenheid goedere te vervoer, soos aardolie, graan, erts en steenkool. Hulle word die OBO-tenkskepe ("oil-bulk-ore") genoem. Naas bogenoemde tenkskepe is daar ook skepe wat gebou is vir die vervoer van spesiale produkte soos eteen, wyn, swael, ensovoorts.
Bronnelys
[wysig | wysig bron]- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409680, volume 27, bl. 117, 118
