Ansa
| Ansa | |
 Ehmoliger Regantepàlàscht | |
| Verwàltung | |
|---|---|
| Land |  Frànkrich |
| Region |  Grand Est |
| Département | Haut-Rhin (68) |
| Arrondissement | Thann-Guebwiller |
| Kànton | Anze |
| Kommünàlverbànd | Centre du Haut-Rhin |
| Àmtliga Nàma | Ensisheim |
| Maire | Michel Habig (2014-2020)[1] |
| Code Insee | 68082 |
| Poschtlaitzàhl | 68190 |
| Iiwohner | |
| Iiwohner | 7.418 |
| Flech | 36,59 km2 |
| Bevelkerungsdicht | 190,41 Iiw./km2 |
| Làg | |
| Koordinate | 47° 51′ 56″ N, 7° 21′ 09″ E / 47.865555555556°N,7.3525°EKoordinate: 47° 51′ 56″ N, 7° 21′ 09″ E / 47.865555555556°N,7.3525°E |
| Heche | 218 m |
  Ansa Ansa (Frànkrich) | |
| Website | |
| http://ensisheim.fr | |
| Dialäkt: Elsassisch |
Ansa (frz. Ensisheim, dt. Ensisheim) ìsch a frànzeescha Gmein ìm Owerelsàss ìn dr Region Grand Est (bis 2015 Region Elsàss). D Gmein gheert zum Kanton Anze un zem Arrondissement Thann-Guebwiller.
Geogràfie
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Ansa lìgt zwìscha Milhüüsa un Colmer, uf dr Ìll. D frànzeescha Autostroß A35 ìsch nawa draa un hàt a Üsfàhrt uf Ansa.
Ànna 1699 han dr Vauban un dr Jean-Baptiste de Régemortes a Kànàl zwìscha Ansa un Nèi-Brisàch bàuia, mìt'ra Umleitung vum Wàsser vum Quàtelbàch. Da Kànal ìsch sallamols benutzt worra fer s Bàuimàterial üs da Vogesa uf d Bàuistella vu dr Feschtung vu Nèi-Brisàch z brìnga; hìttzutàg gitt's da Kànàl ìmmer noch, àwer ar wìrd nìmm benutzt.[2]
Gschìcht
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Ansa ìsch zum erschta Mol gnannt worra ànna 823 àls Einsigesheim.
Ìn dr keltischa Zitt han sìch Kültürsiedlunga ìm Süda vu Ansa ìnschtàlliart. Dia Siedlunga sìn bis ìn d Kàrolìnger-Zitt do blìewa. Ànna 1881 ìsch a Gràbhìgel vu dr Hàllstàttzitt entdeckt worra, wo ma Guldverziarunga gfunda hàt. Dia kààt ma jetz ìm Musée Unterlinden vu Colmer sah.
Ìm Mìttelàlter ìsch Ansa numma a Därfla gsìì, mìt'ma pààr Dìnghof.
Mìndschens noh 1277, ìsch Ansa unter d Herrschàft vu da Habsburg kumma. Ìn dr zweita Hälfta vum 13. Johrhundert hàt dr Rudolf vu Habsburg a Schloss z Ansa lo bàuia; dàto bliiwa noch Rascht vu sim Fundament, ìm Gàrta vum hìttiga Àltersheim. Ànna 1431 ìsch Ansa d Hàuiptstàdt vu Värdereeschtrich worra.
Ansa ìsch vor rund 500 Johr bekànnt worra, wo àm 7. Novamber 1492 a Meteorit ìn a Àcker vor dr Stàdtmüra igschlaga ìsch: a Üsserìrdischa Stei vu ungfahr 127 kg. Hìttzutàg, zitter 2000, gìtt's jed Johr a Meteoribursa: dr „Ensisheim Meteorite Show“.
D Gmein hàt sìch entwìckelt. Vu 1585 bis 1634 hàt sa ìhra eigena Mìnz ghàà. Àwer ànna 1630, waga dr Bedrohung vum Drissigjohriga Kriag, ìsch d Kaiserliga Verwàltung furtgànga vu Ansa, fer sìch z Àlt-Brisàch ìnschtàlliara. Ìn dam Kriag ìsch 7 Mol zersteert worra, zwìscha 1631 un 1638.
Àm 18. Oktower 1615 hàt dr Jean Rasser a Jesuitenkollegium z Ansa grìnda.
Noh dr Westfälischa Frìeda, sìn d Giater vu da Habsburg àns Frànkrìch kumma. Dr Sìtz vum Regionàlrot vum Elsàss ìsch dernoh z Ansa gsìì, bis ànna 1674. Noh dam ìsch Ansa wìder a eifàch Städtla worra.
As gìtt a Gefangnis z Ansa: sa ìsch àm 23. Hornung 1811 grìnda worra, ìn'ma Gebäi wo friahier a Heim fer Battler gsìì ìsch. Zitter 1938 diant dàs Gefangnis fer lànga Strofa.[3]
Gega s And vum 19. Johrhundert ìsch s Gleis vum ehmàliga Tràmway vu Milhüüsa bis uf Ansa verlängert worra[4]. D Àrwet ìn da Kàlimina hàt ìm 20. Johrhundert a Entwìcklung brocht.
Vun 1871 bìs 1918 hàt d Gmein zem ditsche Richslànd Elsàss-Lothringe ghert.
Verwàltung
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Dr Maire vu Ansa ìsch dr Michel Habig. Ansa gheert zum Kommünàlverbànd Centre du Haut-Rhin.
Bevelkerungsentwìcklung
[ändere | Quälltäxt bearbeite]| Johr | 1962 | 1968 | 1975 | 1982 | 1990 | 1999 | 2006 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Inwohner[5] | 4 498 | 5191 | 5685 | 5780 | 6164 | 6640 | 6933 |
Dialekt
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Dr elsassisch Dialekt vun Ansa gheert zum Owerrhinàlemànnisch.
Beriahmta Anser
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Jacob Balde, Dìchter ìm 18. Johrhundert
Städtepàrtnerschàfta
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Ansa ìsch Pàrtner vu da Städta:
- Markdorf (Ditschlànd)
- Castroville (Texas); as gìtt àb un züe Traffa zwìscha Ihwoner vu Ansa un vu Castroville.[6]
- Otjiwarongo (Namibia)
Bìlder
[ändere | Quälltäxt bearbeite] |
 |
 |
Literàtür
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Michel Paul Urban: Lieux dits. Dictionnaire étymologique et historique des noms de lieux en Alsace. Édition du Rhin, Strasbourg 2003
Weblink
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Commons: Ensisheim – Sammlig vo Multimediadateie
Ensißheim in der Topographia Alsatiae (Matthäus Merian) im dütschsprochige Wikisource- Ansa
- Biedermänner und Brandstifter. Der Einfluss der extremen Rechten im Elsass. Deutschlandfunk, 3. Februar 2007
Referanza
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ Liste des maires au 25 avril 2014 (data.gouv.fr)
- ↑ (frànzeesch) Canal Vauben, uf structurae.net
- ↑ Rapport de visite: Maison centrale d’Ensisheim (fr)
- ↑ Vo Milhüse uf Ense, Gedìcht vum Auguste Lustig
- ↑ INSEE: Population et logements par commune depuis le recensement de 1962 (1961 pour les Dom) à 1999
- ↑ Verein „Alsace Medina County Texas“, fer a Frìndschàft zwìscha Ansa un Castroville (fr)