D Han-Dünastii

S Gebiet vo dr Han-Dünastii und iiri Ussebeziejige zur Zitewändi

D Han-Dünastii (chinesisch 漢朝 / 汉朝 Hàn cháo) het s Kaiserriich China vo 206 v. d. Z. bis 220 n. d. Z. regiert. Mä underschäidet zwüsche dr Perioode vo de Früeje Han (202 v. d. Z. bis 6/9 n. d. Z.) und vo de Spoote Han (23/25–220 n. d. Z.). Zwüscheninne het dr Wang Mang regiert.

Die Früeje Han

Am Ändi vom 3. Joorhundert v. d. Z. het s meereri Buurerevolte gee gege d Qin-Dünastii, wo s Volk brutal behandlet het. Dr Beamti Liu Bang isch äine vo de Aafüerer vom Ufstand gsi und het sich noch em Sturz vo de Qin zum Herrscher ufgschwunge. D Han häi Reforme iigfüert, dr Aadel abgschafft und s Riich zentralisiert. Si häi 111 v. d. Z. Kanton erooberet und denn au d Dian z Yunnan underworfe. S Land het e kulturelli und wirtschaftligi Blüetezit erläbt. D Leere vom Konfuzius si staatlig anerkennt worde, au wenn dr Daoismus immer no dominiert het, und dr Buddhismus, wo us Indie cho isch, het sich z China afo usbräite.

D Xin-Dünastii

Die Früeji Han-Dynastii isch vo dr Familie Wang gstürzt worde. D Käiserin, wo e Wang gsi isch, het iirem Növöö Wang Mang d Regierig überloo und dä het sich im Joor 9 zum Kaiser ernennt. Noch em Buureufstand vo de „Roote Augebraue“ häi en drei Han-Brinze im Joor 23 gstürzt. Vo dene het dr Liu Xiu as Kaiser Guang Wu im Joor 25 dr Droon bestiige und die Östligi (Spooti) Han-Dynastii gründet.

Die Spooti Han-Dünastii

Under de ehemoolige Nomaade wie de Süd-Xiongnu und de Proto-Tibeter het s Unrueje gee und d Bevölkerig isch drwääge us em Norde uf Szechuan und zum Jangtsekiang gwanderet. D Buure häi käi äignigs Land im Süüde gfunde und si vo de Groossgrundbsitzer abhängig worde, wo eso no riicher und mächdiger worde si und äigeni Milize häi afo ufstelle.

In dr Regierigsziit vom Kaiser Ling (168–189) het s Unrueje und Banditedum gee, dann häi 184 d Zhang-Brüeder dr religiös-soziali Buureufstand vo de Gääle Turban aagfüert. Dr Kaiser het de lokale Machthaber mee Macht gee, zum dr Ufstand z bekämpfe und het eso si äigeni Posizioon gschwecht. Denn het die sozial-religiöösi Beweegig Fümf-Riisscheffel vom Zhang Daoling im Joor 190 sich im Gebiet um Hanzhong unabhängig gmacht. Im Bürgerkrieg wo denn usbroche isch, isch dr Kaiser nume no e Mationette vo sine Generääl gsi, zerst vom Dong Zhuo, bis dä ermordet worden isch, und vo 196 aa vom Cao Cao. Dä het brobiert s Riich wider z veräinige, isch aber 208 in dr Schlacht vo Chibi gschlaage worde und het dr Jangtsekiang as Südgränze vo sim Machtberiich müesse akzeptiere. Dört häi sich zwäi unabhängigi Riich etabliert. Wo dr Cao Cao im Früelig vom Joor 220 gstorbe isch, het si Soon Cao Pi zerst im Naame vom Kaiser regiert, denn het er dr Kaiser abgsetzt und sich sälber zum Kaiser ernennt und d Wei-Dünstii gründet.

Eso het z China d Zit vo de Drei Riich aagfange.

Litratuur

• Denis Twitchett, Michael Loewe (Hrsg.): The Cambridge History of China. Band 1: The Ch'in and Han Empires, 221 BC–AD 220. Cambridge University Press, Cambridge u. a. 1986, ISBN 9780521243278.

Weblingg

 Commons: Han-Dynastie – Sammlig vo Multimediadateie

• Texte über die Han-Dynastie
• Englisch geschriebene Ostasienseite
• Suech no Han-Dynastie in dr Dytsche Digitale Bibliothek (DDB)

D Epoche vorhäär Qin-Dünastii	Zitdaafele vo dr chinesische Gschicht	D Epoche noochhäär Zit vo de drei Riich

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Han-Dynastie“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.

34.15581108.946357