K

Kk

Dialäkt: Züridütsch

K bzw. k isch dr elfti Buechschtabe vom latiinische Alphabets und en Konsonant. Dr Buechschtabe K hät i düütsche Texte e durchschnittlichi Hüüfigkeit vo 1,21%. Er isch demit dr 19.-hüüfigschti Buechschtabe i düütsche Texte.

Uusschpraach

S K ghört zu de Verschlussluute.

Herkunft

Proto-semitischi Handflächi	Phönizisches Kaph	Griechisches Kappa	Etruskisches K	Lateinisches K

Im proto-semitische Alphabet schtellt dr Buechschtabe e Handflächi dar. Im phönizische Alphabet isch dr Buechschtabe scho schtarch stilisiert worde. Er hät de Name Kaph (Handflächi) ghaa und isch für de Luutwert [k] gschtande. S phönizische Zeiche Yodh isch zum Teil wie es gschpieglets Kaph gschribe worde, dörf allerdings nöd mit dem verwechslet werde.

I s griechische Alphabet isch s Kaph als Kappa übernaah worde und hät ebefalls de Luutwert [k] ghaa. Am Aafang hät d Öffnig vom K no nach links zeiget, nachdem d Grieche d Schreibrichtig uf von-links-nach-rechts gwechslet händ, isch dr Buechschtabe gschpieglet worde.

D Etrusker händ s Kappa i dr ungschpieglete Variante übernaah. Di Etruskischi Schpraach hät keni schtimmhafte Verschlussluut kännt. D Etrusker händ stattdesse drei Buechschtabe verwendet, um /k/ widerzgeeh. S K isch verwendet worde, um [k] vor em [a] widerzgeeh. Denäbe händ d Etrusker das us em Gamma adaptierte C verwendet, um [k] vor [e] und [i] widerzgeeh und s früehgriechischi Q, um [k] vor [u] widerzgeeh. S K hät also im etruskische Alphabet siin Luutwert beibhalte, isch aber nur i schpezielle Situatione verwendet worde.

D Römer händ s K für de Luutwert [k] i ihr Alphabet übernaah und händs später analog zu de Grieche gschpieglet, wo sich d Schriibrichtig gänderet hät. Schpätischtens sit dr Entwicklig vom klassische Latiin hät dr Buechschtabe jedoch es Schattedaasii gfrischtet - dr Luut [k] isch vor allem dur de Buechschtabe C widergeeh worde. I romanische Schprache isch das hüt no so, K wird deet nur i Fremdwörter verwendet. Wil sich mit dr Zit dr Luutwert vom C vo [k] nach [ts] verschobe hät, verwended aber anderi Schpraache vor allem s K, um de Luut [k] z schriibe.

Bedüütige

• i dr Mathematik
  • isch k e imaginäri Einheit bi de Quaternione

• i dr Physik
  • isch k oder au k_B s Zeiche für d Boltzmann-Konschtante
  • isch ${\vec {k}}$ dr Wellevektor
  • isch ${\vec {k}}$ dr Einheitsvektor i z-Richtig im dreidimensionale Euklidische Ruum
  • isch k s Symbol für d Federekonschtante im Hooke'sche Gsetz
  • isch K s Einheitesymbol für Kayser
  • isch K s Formelzeiche für Kerma und d Kermaleischtig
  • isch k s Symbol für d Chreiswelleezahl
  • isch K s Symbol für s Kaon oder K-Meson (es Elementarteilchen)

• im SI-Einheitesyschtem
  • isch k d Abchürzig für d Vorsilbe Kilo und schtaht für Tuusig
  • isch K s Einheitesymbol für Kelvin

• k isch s Einheitesymbol für Karat

• i dr Chemie
  • isch K s Zeiche für s Element Kalium (früeher Ka)
  • isch k s Symbol für d Gschwindigkeitskonschtante

• als Kfz-Kennzeichen schtaht K
  • in Düütschland für Köln
  • in Öschterriich für d Schtadt Klagenfurt und s Land Kärnte
  • uf internationale Kennzeiche für Kambodscha

• i dr Numismatik schtaht dr Kennbuechschtabe K
  • für d Münzschtätte Bordeaux uf französische Münze vo 1539 bis 1879.
  • für Kremnitz uf öschterriich-ungarische Münze.

• bi Währungseinheite isch K d Abchürzig
  • für Kina vo Papua-Neuguinea
  • für Kwanza dr unabhängige Volchsrepublik Angola
  • für Kyat vo Myanmar (früher Birma)

• K isch im Latiinische e Abchürzig für d Kalendae und für de Vorname Kaeso.

• K staht i dr Drogeszene für Ketamin

• K isch Abchürzig für s englische
  • King (König)
  • Knight (Ritter)

• k. (oder k.k. oder k.u.k.) isch im ehemalige Öschterriich-Ungarn - je nach Position - Abchürzig gsii für
  • kaiserlich (k., k.k., k.u.k.)
  • königlich (k., k.k., k.u.k.)

• K. isch hinder latiinische Pflanzename d Abkürzung für Gustav Kunze

• K (meischtens 'k') isch i dr Chat-Schpraach (IRC/ICQ/MSN/X-FIRE etc.) e Abchürzig für "okay", lueg Netzjargon: K.

• K bedüütet bi dr Polizei entweder Kriminalpolizei oder Kommissariat

• Mit K isch i dr früehere DDR bi Rundfunksender d Reserveantenne, wo bi Lang- und Mittelwellesender e Dreiecksflächeantenne gsii isch, bezeichnet worde.

• K isch i Düütschland d Bezeichnig für e Umgehigsstraass, lueg au: Bundesstraass, Autobahn

Weblink

 Commons: K – Sammlig vo Multimediadateie

• https://web.archive.org/web/20080517075022/http://www.wam.umd.edu/%7erfradkin/alphapage.html
• http://www.evolpub.com/LCA/VTLfacts.html

Lueg au

• Abchürzig, Akronym, aafangend mit em Buechschtabe K oder k
• Funkalphabet

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „K“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.