Zwärchfell

S Zwärchfell (au Diaphragma, sèll chunnt vom altgrychischè διάφραγμα diáphragma „Drènnwand“ bzw. „Zwärchfell“) isch èn Muskel-Seenè-Blattè, wo bim Mènsch un dè übbrigè Säugedyr i d Bruscht- un d Buuchhöölè vonènand drènnt. S hèt è kuppelförmigi Gschtalt un isch dé wichtigschte Atemmuskel. D Muskelkontraktion vom Zwärchfell füürt zuè nèrè Yatmung (Inschpiration). Bim Mènsch isch es 3 bis 5 mm dick un leischtet in Ruè 60 bis 80 % vo dè Muskelarbèt, wo für d Inschpiration bruucht wörd.

È Struktur, wo im Zwèrchfell glych chunnt, hèn ußer dè Säugedyr nu d Krokodyl.

Worterklärungè

Dè Nammè „Zwärchfell“ leitet sich vom voaltetè dütschè Wort zwerch („quer“) ab. Dè Bstanddeil „Fell“ stammt vom germanischè *fel- für „Hutt“ (indogermanisch *pel-, vgl. Pellè, sich pellè für „hüttè“) ab, in dè glychè Bedütung au in Trommelfell, Buuchfell odder Dyrfell. Well s Lachè è stark beschlünigti Folgè vo Atembewegungè darschtellt un s Zwärchfell a sellèm Vorgang bedeiligt isch, git s im Dütschè è Reiè dysbezüglichè Redewendungè un Wortzämmèsetzungè („Zwärchfellattacke“, "Aagriff uff s Zwärchfell", "zwärchfellerschütternd").

Im antikè Grychèland hèt mò s Zwärchfell für dè Sitz vo dè Seelè ghaaltè, dõrum stòt s Wort „phren“ (φρήν) für beidi Begriff. Dõhèr chunnt s Wort au i dè Bezeichnung vo dè psǜchischè Krankèt Schizophreny vor.

Dè medizinisch-latinische Begriff Diaphragma chunnt us èm altgrychischè (διάφραγμα [dɪˈapʰragma] „Drènnwand“). Er wörd i dè Anatomy für witteri Drènnwänd, durch welli öppis durrègòt, wiè bim Beggèboddè (Diaphragma pelvis un Diaphragma urogenitale) odder m Diaphragma sellae (zwǜschè Gehirnbasis un Hǜpophǜsè) wiè au ußerhalb vo dè Anatomy vowendèt (→ Diaphragma).

Anatomischè Uffbau

Zwärchfell vom Mènsch vo unnè

Dè muskulöse Aadeil vom Zwärchfell wörd nõch èm Urschprung i drei Aadeil untergliderèt: Lendè-, Bruschtbei- un Rippèdeil. Alli drei Aadeil hörèd in érè gmeinsamè Seenèblattè (Centrum tendineum) uff, wo us dè mitènand voflochtènè Seenèfasèrè bschtòt. S Vohältnis zwǜschè dè muskulösè un dè seenigè Aadeil isch innerhalb vom Säugedyr unterschydlich. Hünd un Chatzè hèn è chlyni, schmali un Y-förmigi Seenèblattè, bi dè übrigè Huusdyr un bim Mänsch isch si V- bis härzförmig un stellt diè gröscht Zwärchfellportion dar.

Dè Lendèdeil (Pars lumbalis) fangt a dè Buuchsitè (ventral) vo dè Lendèwirbelsüülè aa. Er bschtòt us èm rächtè (Crus dextrum) un linkè Schènkel (Crus sinistrum). Sèlli „Zwärchfellpfyler“ stellèd Muskelschträng dar, wo bim Mènsch nõch obbè, bi dè Dyr wèg dè horizontalè Körperorièntyrung nõch vorn ziènèd. Dè rächt Schènkel isch chräftiger un cha i zwei (Mènsch: Crus mediale un Crus laterale) odder drei Unterabschnitt unterdeilt wörrè. Am Lendèdeil git s drei seenigi Bögè. D Quadratus- (Ligamentum arcuatum laterale) un d Psoasarkade (Ligamentum arcuatum mediale) umgriiféd buuchsitig diè beidè Aadeil vom Musculus iliopsoas, d Aortèarkadè (Ligamentum arcuatum medianum) dè Aortèschlitz (s. u.).

Sitlichi Zwärchfellbrojèktion un Zwärchfellaasatzlinniè, Hund.
(römischi Ziffèrè = Rippènummèrè)

Dè Lendèdeil gränzt sitlich a dè Rippèdeil (Pars costalis), wo a dè Rippè (Costae) bzw. a dè Rippèknorpel entschpringèd. D Vobindungslinniè vo dè einzelnè Urschprüng a dè Rippè (Zwärchfellaasatzlinniè) volauft schräg un isch bi dè einzelnè Säugèdyrartè wèg variyrendè Rippèzaalè unterschydlich. Als Richtwärt volauft si ruggèsitig (dorsal) vo dè letschtè Rippè buuchwärts (ventral) zué dè sibbtè Rippè. Dè Grad vo dè Schrägi variyrt je nõ Dyrart voglychend also in Abhängigkeit vo dè Längi vom Bruschtkorb bzw. dè Rippèzaal. Bi nè baar Meeressäuger (Waal, Seeküè) lyt s Zwärchfell fascht horizontal. Well sich d Lungè i dè Ruum sitlich vom Scheitelpungt vo dè Zwärchfellkupplè bis maximaal zuè sèllèrè Aasatzlinniè uusdeenè chan (Recessus costodiaphragmaticus), bschtimmt d Zwärchfellaasatzlinniè au diè maximali Lungèperkussionsfeld.

Dè Rippèdeil gränzt buuchsitig a dè chlyne Bruschtbeideil (Pars sternalis). Dè gòt am Ènd vom Bruschtbei los (Sternum), am sognanntè Schwèrtfortsatz (Processus xiphoideus).

S Zwärchfell isch von èrè Fasziè bedeggt un uff dÈ Bruschthöölèsitè vom Bruschtfèll (Pleura diaphragmatica), uff dÈ Buuchhöölèsitè vom Buuchfèll (Peritoneum) übberzogè. D Form von èrè Kupplè, wo s Zwärchfèll hèt, chunnt durch dè Unterdrugg i dè Pleurahöölè un s Beschtrebè vo dè Lungè, sich zämmè z ziè („Retraktionschraft“ vo dè Lungè) z schtand.

Bruschthöölè mit Zwärchfell vo rächts, Chatz
1 Rippèdeil vom Zwärchfèll, 2 rächtè Schenkel vom Lendèdeil vom Zwärchfell, 3 Centrum tendineum vom Zwärchfèll, 4 Aorta, 5 Ductus thoracicus, 6 Spysröörè, 7 rächti Lungè (Lobus caudalis), 8 Vena cava caudalis, 9 Nervus phrenicus, 10 rächti Lungè (Lobus accessorius), 11 Herz im Härzbütel, 12 Arcus lumbocostalis (Bochdalek-Luggè), 13 letschti, 13. Rippè, 14 Rippèbogè, 15 Läbèrè, 16 Zwölffingerdarm

Im Zwärchfèll git s drei größeri Öffnungè. Dè Aortèschlitzle (Hiatus aorticus) isch a dè Ruggèsitè zwǜschè dè beidè Schänkel vom Lèndèdeil. Er is schräg aagordnèt un langèd bim Mènsch vom èrschtè Lèndèwirbel bis zum elftè Bruschtwirbel. Durch dè Aortèschlitz zièt sich d Hauptschlagõdèrè (Aorta) un èn großè Lymphsammelschtamm vom Ductus thoracicus. Dè Spiisröörèschlitz (Hiatus oesophageus) lyt zwǜschè dè Unterabschnitt vom rächtè Lèndèschenkel, bim Mènsch i dè Höchi vom zeentè Bruschtwirbel. Durch dè Spiisröörèschlitz gòt d Spiisröörè (Oesophagus) sowiè diè beidè Hauptschtämm vom Nervus vagus (Truncus vagalis anterior un posterior, bi Dyr als Truncus vagalis ventralis un dorsalis benamst). Diè dritt größeri Öffnung isch s Hoolvenèloch (Foramen venae cavae). S lyt i dè Seenèblattè. Durch sèll Loch gòt doè unteri Hoolvenè (Vena cava inferior, bi Dyr d Vena cava caudalis). Im Gegèsatz zuè dè beidè Schlitzle, wo diè durchdrèttèndè Strukturè voschièbbar glagerèt sin, isch d Hoolvenè in eim feschtè Bindegweebsring mit èm Zwärchfèll vowachsè. Sèlli Vowachsung isch für d Formvoänderung vom Zwärchfèll bi dè Kontraktion voantwortlich un vohinderèt s Zämmèkeiè vo dè Venè.

Drübber usè git s è baar chlyneri Löchli. Im rächtè Lendèschenkel git s eins für d Vena azygos un dè Nervus splanchnicus major. Ruggsitig vom Aortèschlitz gòt dè Gränzschtrang (Truncus sympathicus) durch s Zwärchfèll durrè. Zwǜschè dé muskulösè Aadeil lockeres Bindegewebe, wo muskelfreyi Berych abdeggè duèt. D Larrey-Spaaltè (Trigonum sternocostale sinistrum) un s Morgagni-Löchli (Trigonum sternocostale dextrum) ligèd links bzw. rächts zwǜschè m Rippè- un Bruschtbeideil. Durch sèlli zièt d Vena epigastrica superior (bi Dyr Vena epigastrica cranialis), dè Èndascht vo dè innerè Bruschtkorbvenè (Vena thoracica interna). Zwǜschè Rippè- un Lendèdeil lyt beidsitig diè Bochdalek-Luggè (Trigonum lumbocostale, i dè Veterinäranatomy Arcus lumbocostalis). A sèbbè Stellè isch s Zwärchfèll am schwächschtè, sèllèwäg brèchèd dört am hüfigschtè Eitergschwür (Abszäss) durrè odder s drèttèt Zwärchfèllbrüch uff. Witteri Schwachschtellè sin s Aortè- un s Spiisröörèschlitzli, wo dõ nu durch lockeres Bindegewebe stabilisyrt wörd.

Bruschthöölèsitig gränzt s Zwärchfèll a d Lungè, s Mediaschtimun un bi è baar Säugedyr (Mènsch, Raubdyr) au a dè Härzbeutel, buuchhöölèsitig vor allem a d Läbbèrè. Bi dè Widderkäuer hèt nu diè rächt Zwärchfèllsitè Kontagt zuè dè Läbbèrè, durch diè großè Vormägè wörd d Läbbèrè nõch rächts vodrängt un diè link Zwärchfèllhälfti stòt i uumittelbarem Kontagt zum Netzmagè, Blättermagè un Pansè.

Vosorgung vom Zwärchfèll

Bruschtsitus vom Mènsch mit Nervus phrenicus

D Nervèvosorgung (Innervation) vom Zwärchfell wörd durch dè Zwärchfellnèrv (Nervus phrenicus) erledigt. Séllè Nèrv fangt bim Mènsch zwǜschem drittè bis füüftè Halssegment (C3 bis C5) vom Ruggèmark aa un isch Deil vom Halsgflecht (Plexus cervicalis). Drübber usè chönnèd sognannti Näbbèphrenici (Nervi phrenici accessorii) vorchò, also zuèsätzlichi Närvè us dè Halssegmänt C5 bis C7. Bi dè meischtè Säugedyr chömmèd alli Phrenikusaadeil us èm füüftè bis sibbtè Halssegment, dè Nervus phrenicus vo dè Dyr entschpricht also im Näbbèphrenicus vom Mènsch. Èn gringè Aadeil vo dè Zwèrchfèllmuskulatur wörd au vo Äschtle vom Spinalnärvè vom hinterè Bruschtsegmänt innèrvyrt.

Diè zentrali Stüèrung vom Zwärchfèll wörd vom Atemzentrum im volängertè Mark un i dè Brugg übbernõ. Vo dört uus wörrèd diè motorischè Wurzelzällè vom Nervus phrenicus im Halsmark unwillkürlich rhǜthmisch aagregt. S Zwärchfèll unterlyt dõdemit deilwys ènèrè autonomè Stüèrung. Wiè diè übbrigi Skelettmuskulatur isch s Zwärchfèll abber au willkürlich z beyflussè. Sèll wörd übber Nèrvèbaanè vo dè Großhirnrindè gmacht, wo asè byschpillswys s „Luftaahaaltè“ ermöglichè duèt.

Aortèschlitzle un Bluètgfääß vom èm Chatzè-Zwärchfèll.
1 Linkè Zwärchfèllschenkel, 2 Aortèschlitz, 3 Aorta, 7 A. phrenica caudalis, 15 A. abdominalis cranialis (15' Zwärchfèllascht).
14 Näbbènyrle 16 Magè, 17 Läbbèrè, 18 Nyrle

D Bluètvosorgung wörd übber è baar chlyneri Arteriè gmacht. A dè innerè Bruschtkorbarteriè (Arteria thoracica interna) gòt beidsitig d Arteria pericardiacophrenica (nur bim Mènsch) un d Arteria musculophrenica (alli Säugedyr) los. Drübber usè gôn vom Bruschtdeil vo dè Aorta bim Mènsch d Arteria phrenica superior (obberi Zwärchfèllarteriè) un us èm Buuchdeil vo dè Aorta bi allnè Säugedyr d Arteria phrenica inferior (unteri Zwärchfèllarteriè, bi dè Dyr als hinteri Zwärchfèllarteriè, Arteria phrenica caudalis, benamst) zum Zwärchfèll hèrrè. Bi è baar Säugedyr (z. B. Raubdyr, Sauè) vosorgt au diè vorderè Buucharteriè (Arteria abdominalis cranialis) s Zwärchfèll mit. Dè Bluètabfluss gòt übber diè glychnamigi Venè.

Bildung vom Zwärchfèll

Embryonali Entschtehung vom Zwärchfèll

Bim Embryo isch dè Rumpf znägscht nit uffdeilt un wörd dõ als intraembryonals Coelom benamst. S Zwärchfèll entschtòt znägscht im vorderè Halsberych uss vyr unterschydlichè Aalaagè.

D Seenèblattè entschtòt us èm Septum transversum. Es handlèt sich dõdeby um è Drènnwand, wo us èm Mesoderm uuswachsè duét un vo dè Buuchsitè in Richtung Ruggè wächsè duèt, langèt abber no nit bis dört hèrrè. Vo dè ruggsitigè Wand vom Coelom wachsèd im Septum transversum diè sognanntè pleuroperitonäalè Membranè (Membranae pleuroperitoneales) zuè dèrrè Drènnwand hèrrè. Us èm ruggsitigè Gekröse vo dè Spiisröörè (Mesoesophagus dorsalis) bildèt dè Lendèdeil s Zwärchfèll. Dè Abschnitt im Winkl zwǜschè Rippè un Zwärchfèll (Recessus costodiaphragmaticus) entschtòt us dè Körperwand sèlber. In diè spôter muskulösè Aadeil wanderèd Muskelvorläuferzällè (Myoblaschtè) vom Myotom vom Hals yy, wodurrè sich au diè übberwigendo Innervation us Äscht vo dè Halsnèrvè erklärè duèt.

S Zwärchfèll erfaart i dè witterè Entwicklung mit dè Streggung vom Hals un dè Volagerung vom Härz bim Embryo è Volagerung nõch kaudal (bim Mènsch nõch unnè, bi Dyr entschprèchend nõch hinnè) in sini endgültigi Bosition.

Fungtion

Luèg au: Atmung

S Zwärchfèll isch dè „Motoor“ vo dè sognanntè Zwärchfèllatmung odder Buuchatmung. D Rollè vom Zwärchfèll bim Lufthollè (Inschpiration) wörd durch witteri Musklè, diè sognanntè Inschpirationsmusklè unterschtützt, welli durch è Aahebbè vo dè Rippè zuè nèrè witterè Vogrößerung vom Bruschtkorb bydrägèd (Bruschtatmung). S Vohältnis vo Bruscht- zuè Zwärchfèllatmung variyrt dyrartlich sowiè alters-, trainings- un blaschtungsabhängig un cha drübber usè au willkürlich beyflusst wörrè. Bi Säugling un aaltè Mänschè dominyrt d Zwärchfèllatmung, Erwachsèni hollèt 60 bis 80 % vo Luft uff sèlli Art. Bi dè meischtè Säugedyr cha durch d Bruschtatmung sèlbscht bi nèrè komplèttè Läämung vom Zwärchfèll è uusreichendi Belüftung vo dè Lungè uffrächterhaaltè wörrè, we-mò ruhig isch odder nu è gringi Blaschtung hèt.

Animation vo dè Atèmmechanig

S Zwärchfèll, wo zum Bruschtruum gwölbt isch, zièt sich bim Yatmè zämmè. Bim Mènsch vochürzt s sich dõdeby um maximaal 30 bis 34 %. Bim Zämmèziè flacht s sich s gwölbte Zwärchféll ab un d Kuppelform gòt in èn Kegèlform übber. Zuè sèllèrè Formvoänderung drait diè fescht Vobindung mit dè unterè Hoolvenè am Scheitel vo dè Zwärchfèllkupplè by, s Hoolvenèloch volagerèt sich nu wènnig nõch unnè un vornè (bi Dyr entschprèchend nõch hinnè un unnè, fachschprõchlich kaudoventral). Ußerdèm bewǜrkt d Kontraktion vom Zwärchfèll au è gringes Aahebbè vo dè unterè Rippèränder un dõdemit au è gwissi Erwitterung vom Bruschtkorb. Durch d Zwärchféllaktion wörd vo allem dè Ruum im Winkel zwǜschè Bruschtwand un Zwärchfèll, dè Recessus costodiaphragmaticus, erwitterèt.

Durch sèllè Vorgang wörd dè Bruschtruum vogrößerèt un dõdemit dè Unterdrugg i dè hermetisch abgschlossenè Pleurahöölè voschtärkt. Dè Bruschtfèllübberzug vo dè Lungè (Pleura pulmonalis) isch bi dè meischtè Säugedyr durch èn Flüssigkeitsfilm, diè sogenannti Pleuraflüssigkeit, adhäsiv mit dè Innèuuskleidung (ebbèfalls us Bruschtfèll) vo dè Bruschthöölè un dõdemit au mit èm Zwärchfèll vobundè. Lungè un inneri Bruschthöölèwand/Zwärchfèll sin also wiè zwei aagfüchteti, uffènandglaiti Glasschiibè mitènand vobundè, wo sich zwar nit vonènand abhebbè lôn, abber gegènand voschièbbar sin. Well sèlli Flüssigkeit sich nit uusdeenè cha, wörd mit dè Vogrößerung vo dè Bruschthöölè au d Lungè erwitterèt. Jetzt strömt bi uffgmachter Stimmritzè Luft i d Lungè, well dè üßere Luftdrugg größer isch wiè dè Drugg i dè Lungè. Bi-n-è baar Säugedyr (Elefantè, Tapir) sin diè beidè Bruschtfèllblätter mitènand vowachsè, sèllèwäg muè d Lungè nadürlich dè Bruschthöölèerwitterung èrscht rächt folgè.

S Zämmèziè vom Zwärchfèll vodrängt d Orgaan vom Obberbuuch (bzw. dè vorderè Buuchhöölè bi Dyr) nõch unnè (resp. hinnè). Durch è Erschlaffung vo dè Buuchmuskulatur un dè Vorwölbung vo dè Buuchdeggi wörd dè Orgaan abber dè notwendigi Ruum parat gmacht, sodass es bi normaler Atmung zuè keim Druggaaschtyg i dè Buuchhöölè chunnt.

Bim Uusatmè (Exspiration) entschpannt sich s Zwärchfèll. Durch diè elastischè Fasèrè i dè Lungè sowiè dè Obberflächèchräft i dè Lungenblôsli (Retraktionschräft) zièt sich d Lungè zämmè un s Zwärchfèll widder i d Kuppelform zrugg. Für s Uusatmè im ruigè Zuèschtand bruucht s ergo kei aktivi Muskelbewegung.

Näbbè dè Luftholfungtion cha s Zwärchfèll zämmè mit dè Buuchmusklè zum Drugguffbau i dè Buuchhöölè ygsetzt wörrè, nämlich wenn si sich glychzitig kontrahyrèd, d Vorwölbung vom Buuch also unterbundè wörd. Sèll findet z. B. bim Stuèlgang odder bi Presswehen statt. Technikè bim Luftusèlõ wiè d Atèmschtütze bruuchèd s Zwärchfèll mit der übbrigè Atèmmuskulatur zämmè. Uff d Beteiligung vom Zwärchfèll bim Lachè isch schu im Abschnitt „Wortbedütungè“ hygwisè worrè.

Dè Lendèdeil vom Zwärchfèll unterschtützt als „üßerè Schlièßmuskel“ dè unter Spiisröörèschlièßmuskel, én komplèxè Voschlussmechanismus am Übbergang vo dè Spiisröörè zum Magè. D Kontraktion vom Zwärchfèll füürt durch è Voèngung vom Spiisröörèschlitzle zuè nèm Druggaaschtyg im Spiisröörèschlièßmuskel bi jedèm Lufthollè.

Schlièßlich sin dié Druggvoänderungè innerhalb vo dè Bruschthöölè, wo durch s Zwärchfèll bewärchschtelligt wörrèd, für dè Bluètdransport i dè Venè, wo durch d Bruschthöölè laufèd, vo Bedütung.

Training vo dè Zwärchfèllmuskulatur

Im Sport hèt d Zwärchfèllmuskulatur è doppelti Fungtion: Einersits isch si durch s intensive Lufthollè bsunders gforderèt, anderersits drait diè aagschpannte Muskulatur zuè dè Stabilisyrung vom Obberkörper by. Au wenn bis i d 1930er Johr Atèmüèbungè (auch am offnè Fenschter) zum Standardtrainingsbrogramm vo allem bi dè Mittel- un Langstreggler ghört hèt, so isch si spôter vonõchlässigt worrè. Well abber d Zwärchfèllmuskulatur äänlich wiè andri Muskulatur drainyrt wörrè cha, isch s erforderlich, d Muskulatur durch Chraftüèbungè z stärkè. Dõdezuè isch byschpillswys Training gegè Wasserwiderschtand sinnvoll. D Forschung dõdezuè zeigt, dass bi entschprèchendem Training d Ermüdungsruggschtänd vo dè Atmungsmuskulatur signifikant zrugg gangè.

Fungtionsschtörungè un Brèschtè

È Vochrampfung vom Zwärchfélls füürt zum – i dè Regel harmlosè – Gluggser (Singultus). Dõdèby handlèt s sich um èn klonischè Chrampf. Nõch neuerer Aasicht wörrèd diè ebbèfalls meischtens harmlosè Sitèschtich durch è Vochrampfung vom Zwärchfèll wègè-rè Sauerschtoffuntervosorgung voursacht. Aaduèrndi un dõdèmit läbbensgfôrlichi Zwärchfèllchrämpf chönnèd byschpillswys bim Wundschtarrchrampf uffdrèttè.

Röntgèuffnaam von èrè rächtssitigè Zwärchfèllruptur bim Hund mit èrè Volagerung vo Läbbèrè (4), Milz (7) un Magè (8). 3 zeigt uff diè erhaalteni linki Zwärchfèllaasatzlinniè.

Infolg vo erhöhtè Drügg in eini vo dè beidè Körperhöölè cha s zuè nèrè Lagevoänderung vom Zwärchfèll chò. Èn erhöhtè Drugg i dè Buuchhöölè füürt zuè nèm Zwärchfèllhochschtand, zum Byschpill bi Läbbervogrößerung, Milzvogrößerung, übbervollem Magè, Tumor odder Schwangerschaft. Én Zwärchfèlldüèfschtand cha durch è obschtruktivi Lungèkrankèt odder èn Pleuraerguss entschtò. Bi sèllnè Lagevoänderungè vom Zwärchfèll isch d Atmung ygschränkt.

È Voletzung vom Zwärchfèll, zum Byschpill è Perforation mit ém spitzigè Gegèschtand odder èn Bruch vom Zwärchfèll (Zwärchfèllruptur), cha läbbensbedroolichi Folgè haa, well durch sèll kein Unterdrugg im Bruschtkorb erzüügt wörrè cha (Pneumothorax). Bi dè Frèmdkörperkrankèt vo dè Widderkäuer löcherèd Frèmdkörper us èm Netzmagè s Zwärchfèll un chönnèd è eitrigi Härzbütelentzündung odder Lungèentzündung provozyrè, Störungè vo dè Atemmechanig drèttèd abber pragtisch niè uff.

Peritoneoperikardiali Zwärchfèllherny bi nèrè Chatz, Sektionssitus

Als Zwärchfèllherny (Hernia diaphragmatica) benamst mò è Ydringè vo Buuchhölléorgan durch s Zwärchfèll i dè Bruschtkorb. È Zwärchfèllherny cha durch è Fäälbildung vom Zwärchfèll aageborè syy, si wörd bi eim vo 2.500 Neugeborenè beobachtet. Dõdeby cha dè Buuchhöölèinhalt i d Pleurahöölè, s Mediaschtinum odder sogar i d Härzbütelhöölè (peritoneoperikardiali Zwärchfèllherny, hüüfigschti aageborèni Herny bi Hund un Chatzè) iègò. Nõch dè Geburt sin Zwärchfèllherniè zmeischt traumatisch (Unfäll, schwéres Lupfè, Schwangerschaft, Übbergwicht, Sport) bedingt. Dõdeby unterscheidet mò èchti Zwärchfèllherniè, bi dènnè èn Buuchféll-Sack um diè iidrungènè Orgaan ummè gòt, un Zwärchfèllbrüch, wo ooni Bruchsack us èm Buuchfèll usè uuschömmèd. Herniè drèttèd am hüüfigschtè a dè Schwachschtellè vom Zwärchfèll (Bochdalek-Luggè, Morgagni-Loch un Larrey-Spaaltè) odder im Berych vom Aortè- odder Spiisröörèschlitzle (Hiatusherny) uff. È Hiatusherny begünschtigt s Retourlaufè (Reflux) vom suurè Magèinhalt i d Spiiseröörè, well s Zwärchfèll denn nit zum Voschlussmechanismus vom unterè Ösophagussphinkter biidrägè cha.

Bim Hǜperventialtionsssǜndrom chunnt s uffgrund von èrè psǜchischè Störung zuè nèrè Erhöhung vo dè Frequènz vom Zämmèziè („Zwärchfèllsneurosè“).

Muskelzyschtè vo dè Trichinè Trichinella spiralis

É Entzündung vom Zwärchfèll wörd als Diaphragmitis benamst. Si isch è lokalisyrti Muskelentzündung (Myositis), wo meischtens mit Zwärchfèllhochschtand, Schmèrzè un Bewegungsyschränkung vom Zwärchfèll dehèr chunnt. È uusschlièßlich uff s Zwärchfèll begränzti Muskelentzündung isch abber üßerscht sèltè. È hüüfigi Ursach isch dè Befall mit Trichinè (Trichinellose). Sèlli parasitäri Krankèt isch durch diè bi allnè Schlachtdyr, wo keini reinè Pflanzéfrässer sin, gsetzlich vorgschribbeni Trichinèuntersuèchung witeschtgehend zruggdrängt worrè. Bi dé Trichinèschau wörd è Muskelpröble us èm Lendèdeil vom Zwärchféll (Zwärchfèllpfyler) vom Schlachtdyr gnõ un mikroskopisch uff s Vorhandèsy vo Trichinè untersuècht.

É Schädigung vo Zwärchfèllnervè (Phrenikusläämung) odder è Querschnittläämung obberhalb vom Urschprung vom Zwärchfèllnärv un dõdemit von èrè Unterbrechung zwǜschè m Taktgeber Atemzèntrum un dè Wurzelzällè vom Phrenikus füürt zuè nèré Läämung vom Zwärchfèll. Bi nèrè eisitigè Schädigung vo dè Närvè chunnt s zuè nèrè paradoxè Zwärchfèllbewegung (Kynböck-Zeichè): S Zwärchfèll bewegt sich uff dè krankè Sité bim Lufthollè wèg èm Unterdrugg uè- un bim Luftusèlõ durch dé Druggaaschtyg abbè. È einsitigi Drènnung vom Zwärchfèllsnèrv (Phrenikotomy) isch früèner zuè nèrè Ruhigschtellung von èrè Lungè z. B. bi Tuberkulose durrègfüürt worrè. Gfôrlicher wiè Phrenikusläämungè sin Störungè, wo dè ganz Körper bedrèffèd (generalisyrti) Störungè vo dè neuromuskulärè Übberleitung (z. B. bi dè myasthenischè Krisè, bi Botulismus odder durch Curare un andri Muskelrelaxantiè), well si diè gsamt Atemmuskulatur beydrächtigè düèn un zuè nèm Atemschtillschtand füürèd.

„Zwärchfèll“ vo dè Krokodyl

Krokodyyl hèn è Bindegeweebskapslè um d Läbbèrè, wo nè Drènnwand zwǜschè Bruscht- un Buuchhöölè isch. Si entschpricht am ehnschtè im Septum transversum (s. o.) vo dè Säuger, au bi dé Säugedyr entschtòt d Läbbèrè im Septum transversumm, bi Erwachsènè isch si mit churzè Läbberbänder äng mit èm Zwärchfèll vobundè.

Läbberkolbèmechanismus bi Krokodyl

Dè pärliwyse Zwärchfèllmuskel (Musculus diaphragmaticus) vo dè Krokodyl gòt beidersitig am Beggè un dè Innèsitè vo dè letschté Rippè los. Dè Muskel zièt sich fächerförmig fürsi un wörd dõdeby breiter. Sèllè Muskel setzt gröschtèdeils a dè Läbberkapslè aa. É baar Fasèrè ziènèd medial bis zum Härzbütel. Dè Zwärchfèllmuskel isch dõdemit ehnder mit èm Lendèdeil vo dè Säugedyr voglychbar, obwoll Zwärchfèll un Zwärchfèllmuskel vo dè Krokodyl nit homolog sin. Bi dè Kontraktion volagerèd beidi Zwärchfèllmusklè d Läbbèrè nõch hinnè, d Läbbèrè bewǜrkt also, wiè dè Kolbè von èrè Bumpi („Läbberkolbèmechanismus“, ängl. hepatic piston), è Erwitterung vo dè Bruschthöölè un dõdemit vo dè Lungè. Sèlli bsunderi Atemmechanig isch voantwortlich für diè üßerlich kaum sichtbarè Atembewegungè vo dè Krokodyl.

Zwärchfell als Läbbensmittel

D Zwärchfellpfyler vom Rind wörrèd i dè Chuchischprõch als Nyrèzäpfle benamst, diè übbrigè Muskelaadeil als Saum- odder Kronfleisch bezeichnèt.

Literadur

• Margot A. van Herwaarden, Melvin Samsom, André J. P. M. Smout : The role of hiatus hernia in gastro-oesophageal reflux disease. In: European journal of gastroenterology & hepatology. Bd. 16, Nr. 9, 2004, ISSN 0954-691X, S. 831–835, PMID 15316404.
• Rainer Klinke, Hans-Christian Pape, Stefan Silbernagl (Hrsg.): Physiologie. 5., komplètt redigyrti Ufflaag. Thieme, Stuègètt u. a. 2005, ISBN 3-13-796005-3.
• Christian Plathow, Christian Fink, Sebastian Ley, Michael Puderbach, Monica Eichinger, Astrid Schmähl, Hans-Ulrich Kauczor: Measurement of diaphragmatic length during the breathing cycle by dynamic MRI, comparison between healthy adults and patients with an intrathoracic tumor. In: European radiology. Bd. 14, Nr. 8, 2004, ISSN 0938-7994, S. 1392–1399, PMID 15127220, (Digitalisat (PDF; 320 KB)).
• Anat Ratnovsky, David Elad: Anatomical model of the human trunk for analysis of respiratory muscles mechanics. In: Respiratory physiology & neurobiology. Bd. 148, Nr. 3, 2005, ISSN 1569-9048, S. 245–262, PMID 16143282, doi:10.1016/j.resp.2004.12.016.
• Gert-Horst Schumacher, Gerhard Aumüller: Topographische Anatomie des Menschen. 7. Ufflaag. Urban & Fischer, Münchè u. a. 2004, ISBN 3-437-41367-8.
• Franz-Viktor Salomon, Hans Geyer, Uwe Gille (Hrsg.): Anatomie für die Tiermedizin. Enke, Stuègètt 2004, ISBN 3-8304-1007-7.

Weblingg

 Commons: Zwerchfell – Sammlig vo Multimediadateie

• Atmung bi Alligatorè (änglisch)

Einzelnõchwys

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Zwerchfell“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.