Шыва
 | Артыкул — машынны пераклад іншамоўнага тэксту. |
| Шыва | |
|---|---|
| санскр.: शिव | |
 | |
| Міфалогія | індуізм і джайнізм |
| Пол | мужчынскі пол |
| Жонка | Парваці[1] і Саці[d][2] |
| Дзеці | Ганеша, Kartikeya[d], Ayyappan[d] і Ashokasundari[d] |
| У іншых культурах | Maheśvara[d] |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Шыва (санскр.: शिव — прыхільны, міласцівы, дабрадзейны) — у індуізме ўвасабленне разбуральнай сілы сусвету і трансфармацыі (стваральнае разбурэнне); адным з божстваў вярхоўнай трыяды (трымурці), у шэрагу з творцам Брахмам і падтрымалікам Вішну. Згодна з Шыва-пуране, ён стваральнік і Вішну, і Брахмы. Увасабляе адначасова разбуральны і стваральны пачаткі. Адна са найстаражытнейшых існасцяў чалавецтва; захаваліся згадкі пра яго ў даарыйскай (дравідыйскай) міфалогіі. Традыцыя пакланення Шыве называецца шайвізм. Вядомы пад імёнамі Рудра, Шанкара, Шамбху, Махадзеў. Таксама з’яўляецца заснавальнікам Ёгі.
Гісторыя
[правіць | правіць зыходнік]Даарыйскі перыяд (1500 да н.э. і раней)
[правіць | правіць зыходнік]Рамчандра Дандэкар, Мірча Эліядэ і шмат іншых навукоўцаў лічаць што старажытныя артэфакты з Мохенджо-Даро, Харапа і іншых археалагічных пляцовак паўночна-заходняй Індыі і Пакістана сведчаннямі ранняй формы культу Шывы і Шакці[3]. Гэтыя артэфакты ўключаюць лінгамы і «Пячаць Пашупаці», апісаную ў мностве даследаванняў. Дандэкар мяркуе, што шываізм з’яўляецца найстаражытнейшай з цяпер існуючых рэлігій цывілізаванага свету[4]
Гіпотэза пра «протаіндыйскі» паходжанне шываізму не была агульнага прызнана навукоўцамі[5].
Аднак вызначана, што Шыва мае яшчэ больш старажытныя даведычныя карані[6].
Пуранскі перыяд
[правіць | правіць зыходнік]Падчас уладарства Гуптаў развілася пуранічная рэлігія і шываізм хутка распаўсюдзіўся па ўсім індыйскім субкантыненце[7].
Крыніцы
[правіць | правіць зыходнік]- ↑ Вікіпедыя на хіндзі — 2003. Праверана 23 мая 2021.
- ↑ Google Books — 2005.
- ↑ Simoons, Frederick J. Plants of life, plants of death. — 1998. — P. 363.
- ↑ От Вед к индуизму. Эволюционирующая мифология - Дандекар Р.Н. - 2002 (англ.). djvu.online. Праверана 11 студзеня 2025.
- ↑ Індыйская Філасофія. Энцыклапедыя. РАН. 2009 г. С. 865.
- ↑ S. N. Sadasivan. A Social History of India. — APH Publishing, 2000. — 854 с. — ISBN 978-81-7648-170-0.
- ↑ For Gupta Dynasty (c. 320—500 CE) and Puranic religion as important to the spread across the subcontinent, see: Flood (1996), p. 154.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Шыва
Тэматычныя сайты | ||||
|---|---|---|---|---|
| Слоўнікі і энцыклапедыі | ||||
| ||||
