Blok periodnog sistema elemenata

Blokovi periodnog sistema elemenata

Blok periodnog sistema elemenata je grupa hemijskih elemenata čiji elektroni najvišeg nivoa popunjavaju isti tip atomske orbitale:

• Elementi s-bloka
• Elementi p-bloka
• Elementi d-bloka
• Elementi f-bloka

Periodni sistem

D-blok

d-blok periodnog sistema sadrži elemente koji najčešće imaju popunjene s-orbitale zadnjeg kvantnog nivoa (ns²), a djelomično popunjene d-orbitale predzadnjeg kvantnog nivoa ((n-1)d^1-10) u neutralnom atomu ili nekom od iona. Elementi d-bloka se nazivaju i prelazni elementi, a u periodnom sistemu se nalaze od 3. do 11. grupe. Elementi 12. grupe periodnog sistema, cink, kadmij i živa imaju potpuno popunjene (n-1)d orbitale, pa prema tome ne spadaju u prelazne elemente. Prema IUPAC-u oni se svrstavaju u tzv. post-prelazne elemente. U prelazne elemente također spadaju lantan i aktinij, kao članovi 3. grupe, dok se lantanoidi i aktinoidi nazivaju elementima f-bloka.

F-blok

Elementi f-bloka ili unutrašnji prelazni elementi su elementi čiji elektroni najvišeg nivoa popunjavaju f atomske orbitale. Dijeli se u dvije serije: lantanoidi i aktinoidi. Većina ovih elemenata gradi ionske spojeve u kojima su prisutni kao trovalentni kation M³⁺.

P-blok

Elementi p-bloka su elementi koji u valentnoj ljusci, osim ns² elektrona imaju i np^1-6 elektrone. U p-elemente ne spadaju vodik i helij, jer su njihove elektronske konfiguracije 1s¹ i 1s².

Grupe p-bloka su:

• 13: Grupa bora
• 14: Grupa ugljika
• 15: Grupa dušika
• 16: Halkogeni
• 17: Halogeni
• 18: Plemeniti plinovi

Elementi p-bloka kao elementarne tvari mogu biti metali, polumetali i nemetali. Nastupaju u različitim oksidacionim stanjima gradeći ionske i kovalentne spojeve. Maksimalna oksidaciona stanja odgovaraju sumi valentnih s i p elektrona. Članovi parnih grupa (14. i 16.) grade stabilna parna oksidaciona stanja (ugljik(IV): CO₂, silicij(IV): SiO₂, olovo(IV): PbO₂; ugljik(II): CO, kalaj(II): SnCl₂, olovo(II): PbSO₄) a članovi neparnih grupa (13., 15. i 17.) su stabilni u neparnim (aluminij(III): Al₂O₃; dušik(V): HNO₃; hlor(VII): HClO₄)

S-blok

Elementi s-bloka u periodnom sistemu elemenata čine alkalni metali, zemnoalkalni metali, vodik i helij. Kod ovih elemenata elektroni najvišeg energetskog nivoa pupunjavaju s atomsku orbitalu. Isključujući hidrogen i helij, svi elementi s-bloka lahko otpuštaju elektron dajući kation. Zbog toga su to jaka redukciona sredstva. Elektronska konfiguracija helija je izuzetno stabina, pa on pripada grupi plemenitih plinova.