Wuglik
| Kakosći | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Powšykne | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| mě, symbol, ordinalny licbnik | Wuglik, C, 6 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| serija | Njekow | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| kupka, perioda, blok | 14, 2, p | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| naglěd | carny (grafit) bźezbarwny (diamant) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| masowy późěl na zemskej wobalce | 0,09 % | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Atomarne | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| atomowa masa | 12,0107 u | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| atomowy radius (wulicony) | 70 (67) pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| kowalentny radius | 77 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Van-der-Waals-Radius | 170 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| elektronowa konfiguracija | [He]2s22p2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| elektrony na energijowem niwowje | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| wustupne źěło | 4,81 eV | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Fyzikaliske | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| agregatny staw | kruty | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Modifikacije | 3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| kristalowa struktura | G: heksagonalna D: kubisce bokocentrowana | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| gustosć | G: 2,25 g/cm3 D: 3,51 g/cm3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| twardosć pó Mohs | G: 0,5 D: 10 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| magnetizm | diamagnetiski | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| škrějny dypk | D: 3820 K (D: 3550 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| warjeński dypk | G: (Subl.) D: 5100 K (4800 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| molarny wolumen | 5,29 · 10-6 m3/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| wuparna śopłota | sublimacija: 715 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| škrějna śopłota | kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| parowy śišć | 1 Pa pśi 2710 K | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| specifiska śopłotna kapacita | G: 709 J/(kg K)[1] D: 427 J/(kg · K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| elektriska wóźiwosć | G: 3 · 106 S/m D: 1 · 10-4 S/m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| śopłotna wóźiwosć | G: 119–165 W/(m · K) D: 900–1300 W/(m · K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Chemiske | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| oksydaciske stawy | 2, 4 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| oksidy (baziskosć) | CO2; CO (pitśku kisały) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| normalny potencial | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| elektronowa negatiwnosć | 2,55 (Pauling-Skala) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| izotopy | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Njetšašnostne pokaze | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Markěrowanje ako tšašna maśizna | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| R- a S-sady | R: Pśedłoga:R-sady | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| S: Pśedłoga:S-sady | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Pó móžnosći a jolic jo zwucone, se SI-jadnoty wužywaju. Jolic nic druge zapisane, płaśe mjenjowane daty pśi standardnych wuměnjenjach. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wuglik (łat. carbonium ze słowa carbo „(drjewowy) wugel“) jo chemiski element 6. głowneje kupki ze symbolom C. Wustupujo w pśiroźe w cystej formje ale teke chemiski wězany. Dla jogo wósebneje elektronoweje konfiguracije (połpołnjona L-škórpina) zamóžnosć k twórjenju kompleksnych molekulow a wót wšych chemiskich elementow nejwětšu wšelakorosć na chemiskich wězbow wobsejźi. Wuglikowe wězby twórje molekularny zakład wšogo zemskego žywjenja.
Wažne wězby
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Oksida
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Wuglik wustupujo w dwěma oksidoma, pśi tom ma rozdźělnu gódnosć.
- CO (wuglikowy monoksid) jo wjelgin gadowaty za cłowjekow a wjele zwěrjetow a nastanjo pśez njedopołne spalenje. Wuglik jo w toś tej wězbje dwójogódnotny.
- CO2 (wuglikowy dioksid) jo we wóźe rozpušćobny a reagěrujo z wódu k wuglikowej kisalinje (H2CO3). Wón se z wjele žywochow wudychujo, dokulaž wón se z wuglikowych hydratow a kislik nastanjo. Wuglik jo w toś tej wězbje stworogódnotny.
Kisalina
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Wuglik wustupujo w jadnej anorganiskej kisalinje.
- H2CO3 (wuglikowa kisalina) je słaba kisalina. Wóna móžo z wjele metalami sole twóriś.
Wuglikowe wóźiki
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Wuglikowe wóźiki wobstoje ze nejmjeńša jadnogo wuglikowego atoma a styri wóźikowych atomow.
Eksistěruju tśi kupki, kótarež se w tom rozeznawaju, kak wjele seśonych wězbow maju.
Nožki
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]- ↑ D. R. Lide: CRC handbook of chemistry and physics: A ready-reference book of chemical and physical data. 87. Aufl. Boca Raton Fla. : CRC Taylor & Francis, 2006 – ISBN 0-8493-0487-3
