Irudimen
Irudimena goi-mailako sorkuntza-prozesua da, norbanakoari berez sortutako informazioa manipulatzeko aukera ematen diona, zentzumenek hautemandako irudikapena sortzeko helburuarekin. Irudikapen horrek (berez sortua) esan nahi du informazioa giroko estimulurik gabeko organismoaren barruan sortu dela. Adimenaren zentzumenei dagokienez, aldez aurretik ikusi den baina ingurunean ez dagoen objektu bat ikusteko aukera ematen duten mekanismoak dira. Argitu behar da, sormena erabiltzen denean, ez dela ikusmenaren adierara murrizten ez ezik, beste arlo sentsorial batzuetara ere zabaltzen da.
Proposamen filosofikoak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Aristotelesek, Arimari buruz lanean, irudimena irudi mentalak egiteko gaitasuntzat hartzen zuen, eta pertzepziotik eta pentsamendutik bereizten zuen. Hala ere, pentsamenduak beti irudi bat zuela zioen.[1]
Stefan Szczelkun-ek irudimena honela bereizten du: pertsonaren buruan esperientziak sortzea; iraganeko esperientziak birsortzen, hala nola oroimen biziak irudikatutako aldaketekin, edo erabat modu fantastikoan asmatutako eszenak. Irudimenak lagundu egiten du arazoak konpontzeko aplikagarria izan dadin, eta esperientzia nahiz ikaskuntza prozesua integratzeko funtsezkoa da.[2][3][4][5]
Teoriak eraikitzeko ikuspegiari, "diziplina-irudimena" deitzen zaio.[6] Irudimena lantzeko oinarrizko entrenamendua, istorioak kontatzea da (narrazioa), non erabilitako hitzen zehaztasuna funtsezko faktorea da "munduak gogoratzeko".[2][7][8]
Aurreko zentzuan, irudimenak antzekotasuna du hautemateko prozesuarekin. Hala ere, lehenengoa ez da bigarrenera mugatzen. Irudimena prozesu abstraktuagoa da, hau da, errealitatean (une horretan) dagoen objekturik behar ez duena; oroimenaz baliatzen da informazioa manipulatzeko eta organismoaren egungo egoeraren mende ez dauden formekin erlazionatzeko. Hau da, irudimenak lehen hauteman eta esperimentatu diren elementuak hartzen ditu, eta estimulu eta errealitate berrietan bihurtzen ditu.
Irudimenaren azterketaren jatorria hausnarketa filosofikoetan dago. Hala ere, ikerketa zientifikoko irakasgai gisa duen jarrera, espekulazio metafisikoetatik urrun egon nahi du, psikologia esperimentalaren sorrerarekin batera gertatzen da; dena dela, deszifratu beharrean, osagai psikiko gisa gordetzen da. XX. mendearen bukaera arte eta mende honen hasiera arte, irudimena erronka gisa hartzen dela ikerketa psikologiko eta neurozientifikorako, eta neuroirudiaren eta jokabidearen metodo bateratuei esker, burmuinak nola irudikatzen duen ikus daiteke.
Psikologoek irudimena aztertu dute, sormen eta adierazpen artistikoan ez ezik, eguneroko irudimenaren forma unibertsalean ere, eta pentsamendu arrazionalaren prozesu kognitibo beretan oinarrituta dagoela proposatu dute.
Ugalketa-irudimena eta sormen-irudimena existitzen dira. Ugalketarena, iraganeko eta gure oroimenean dauden gertaeren irudiak birsortzen ditugunean gertatzen da. Eta irudimen sortzailea motu proprio denean, sortzen ditugu irudiak geure kabuz. Irudimen hori positiboa edo negatiboa izan daiteke. Positiboa da arazoren bati konponbidea jartzen diogunean eta emozio-egoera positibo batean sartzen garenean. Negatiboa da gure buruan konponbiderik gabeko gauzak irudikatzen ditugunean, inpotentzia egoeran sartuz. Irudimen sortzaile mota horri bisualizazio sortzailea ere esaten zaio.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Shields, Christopher. (2020). «Suplemento a la Psicología de Aristóteles: La imaginación» Stanford Encyclopedia of Philosophy.
- ↑ a b Norman 2000 pp. 1-2
- ↑ Brian Sutton-Smith 1988, p. 22
- ↑ Archibald MacLeish 1970, p. 887
- ↑ Kieran Egan 1992, pp. 50
- ↑ Gümüsay, Ali Aslan; Reinecke, Juliane. (2022). «Researching for Desirable Futures: From Real Utopias to Imagining Alternatives» Journal of Management Studies 59: 236–242. doi:..
- ↑ Northrop Frye 1963, p. 49
- ↑ As noted by Giovanni Pascoli.
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q34516
Multimedia: Imagination / Q34516