Sakarosa

Sakarosa
Formula kimikoa	C12H22O11
SMILES kanonikoa	2D eredua
SMILES isomerikoa	OC[C@H]1O[C@@](CO)(O[C@H]2O[C@H](CO)[C@@H](O)[C@H](O)[C@H]2O)[C@@H](O)[C@@H]1O
MolView	3D eredua
Konposizioa	oxigeno, karbono eta hidrogeno
Mota	hex-2-ulofuranosyl hexopyranoside (en)
Estereoisomeroa	beta-D-fructofuranosyl beta-D-glucopyranoside (en) , beta-D-fructofuranosyl alpha-D-mannopyranoside (en) , alpha-D-fructofuranosyl alpha-D-glucopyranoside (en) , beta-D-tagatofuranosyl alpha-D-glucopyranoside (en) eta Ido(b1-2b)D-Sorf (en)
Ezaugarriak
Dentsitatea	1,59 g/cm³ (20 ℃, solido)
Disolbagarritasuna	200 g/100 g (ur, 20 ℃)
Fusio-puntua	183 ℃ ; 188 ℃
Deskonposizio-puntua	186 ℃ (gehienez); 160 ℃ (gutxienekoa)
Lurrun-presioa	0 mmHg (20 ℃)
Masa molekularra	342,116 Da
Erabilera
Rola	primary metabolite (en)
Arriskuak
NFPA 704	1 0 0
GHS arriskua	baliorik ez
Arrisku motak	baliorik ez
Prekauzio motak	baliorik ez
Batezbesteko dosi hilgarria	ikusi 29,7 g/kg (Arratoi, aho emate);
Denboran ponderatutako esposizio muga	5 mg/m³ (10 h, Ameriketako Estatu Batuak); 10 mg/m³ (10 h, baliorik ez); 15 mg/m³ (8 h, Ameriketako Estatu Batuak)
Lehergarritasun gutxieneko kontzentrazioa	45
Eragin dezake	sucrose exposure (en)
Identifikatzaileak
InChlKey	CZMRCDWAGMRECN-UGDNZRGBSA-N
CAS zenbakia	57-50-1
ChemSpider	5768
PubChem	5988
Reaxys	1435311 eta 90825
Gmelin	17992
ChEBI	97695
ChEMBL	CHEMBL253582
RTECS zenbakia	WN6500000
ZVG	11990
DSSTox zenbakia	WN6500000
EC zenbakia	200-334-9
ECHA	100.000.304
CosIng	38376
MeSH	D013395
RxNorm	10159
Human Metabolome Database	HMDB0000258
KNApSAcK	C00001151
UNII	C151H8M554
NDF-RT	N0000147528
KEGG	C00089 eta D00025

Sakarosa etxeko azukre arrunta da, glukosaz eta fruktosaz osatutako disakaridoa. Oso ugaria da landareetan, eta baita eztian ere. Azukre-kanaberatik eta erremolatxatik ateratzen da maila industrialean.

Izena

William Miller kimikari ingelesak "sucrose" izena eman zion 1857an^[1]. Horretarako frantseseko sucre (azukre) hitza eta monosakaridoen -osa atzizkia elkartu zituen. Ingelesez hau erabiltzen da. 1860 urtean Marcellin Berthelot^[2] kimikari frantsesak sakarosa izena eman zion. Raymond Lemieux-ek lehenengo aldiz sintetizatu zuen kimikoki, 1953 urtean^[3].

Egitura

Sakarosaren formula enpirikoa ${\ce {C12H22O11}}$ da. Glukosaren eta fruktosaren karbono anomerikoen artean α(1→2) lotura O-glikosidikoa. Lotura hori osatzerakoan ura askatzen da eta oxigeno monokarboniliko batek zubi-lana egiten du bi molekulen artean. Honako hau da beraz sakarosaren izen sistematikoa:

α-D-glukopiranosil-(1→2)-β-D-fruktofuranosa^[4]

Lotura osatzeko karbono anomeriko biak erabiltzen direnez ez da hidroxilo talde askerik gelditzen eta beraz ahalmen erreduzitzailerik ez du^[5]. Zapore gozoa badu ordea, hori da bere ezaugarri nagusia.

Sakarosaren gramo bakoitzak 3'94 kilokaloria edo 17 kilojoule ematen ditu.

Metabolismoa

Urdailera iristen denean hidrolisi azidoak bere osagaietan banantzen du, glukosa eta fruktosa agertuz. Baina sakarosaren hidrolisi jarduera handiena duodenoko mikrobiloetan gertatzen da^[6]. Sakarasa eta isomaltasa entzimek burutzen dute hidrolisia. Lorturiko glukosa eta fruktosa odol hodietara pasatzen dira eta honek gorputz osoan barreiatzen ditu.

Garrantzia biologikoa

Fotosintesiaren tarteko konposatu bat da eta landare askotan fotintesiaren produktuak gainerako ataletara garraiatzeko erabiltzen da. Ernetutako hazietan bildutako gantz eta proteinak sakarosa bihurtzen dira haziko den landarearen energia iturri izateko.

Erabilerak

Gozagarri edo edulkoratzailerik erabiliena da mundu osoan, janariak gozatzeko. 2013. urtean 175 milioi tona azukre ekoiztu ziren mundu mailan^[7].

Azukre honen gehiegizko kontsumoak loditasuna, diabetesa eta txantxarra eragiten du.

Azukre arruntaren osagai nagusia da sakarosa.

Erreferentziak

↑ Miller, William Allen. (1857). «Elements of Chemistry: Theoretical and Practical» Organic Chemistry (Londres) III.
↑ Berthelot, Marcellin. (1860). Chimie organique fondée sur la synthèse. Mallet-Bachelier, 254-55 or..
↑ (Ingelesez) Lemieux, R. U.; Huber, G.. (1953-08). «A CHEMICAL SYNTHESIS OF SUCROSE» Journal of the American Chemical Society 75 (16): 4118–4118. doi:10.1021/ja01112a545. ISSN 0002-7863. (Noiz kontsultatua: 2018-11-11).
↑ «Proyecto Biosfera» recursos.cnice.mec.es (Noiz kontsultatua: 2018-11-10).
↑ (Gaztelaniaz) Teijón, José María. (2006). Fundamentos de bioquímica estructural. Editorial Tebar ISBN 9788473602280. (Noiz kontsultatua: 2018-11-10).
↑ (Ingelesez) Gray, G M. (1971-02). «Intestinal Digestion and Maldigestion of Dietary Carbohydrates» Annual Review of Medicine 22 (1): 391–404. doi:10.1146/annurev.me.22.020171.002135. ISSN 0066-4219. (Noiz kontsultatua: 2018-11-10).
↑ (Ingelesez) «Sugar: World Markets and Trade» United States Department of Agriculture 2013.

Kanpo estekak

Datuak: Q4027534
Multimedia: Sucrose / Q4027534

[1] Miller, William Allen. (1857). «Elements of Chemistry: Theoretical and Practical» Organic Chemistry (Londres) III.

[2] Berthelot, Marcellin. (1860). Chimie organique fondée sur la synthèse. Mallet-Bachelier, 254-55 or..

[3] (Ingelesez) Lemieux, R. U.; Huber, G.. (1953-08). «A CHEMICAL SYNTHESIS OF SUCROSE» Journal of the American Chemical Society 75 (16): 4118–4118. doi:10.1021/ja01112a545. ISSN 0002-7863. (Noiz kontsultatua: 2018-11-11).

[4] «Proyecto Biosfera» recursos.cnice.mec.es (Noiz kontsultatua: 2018-11-10).

[5] (Gaztelaniaz) Teijón, José María. (2006). Fundamentos de bioquímica estructural. Editorial Tebar ISBN 9788473602280. (Noiz kontsultatua: 2018-11-10).

[6] (Ingelesez) Gray, G M. (1971-02). «Intestinal Digestion and Maldigestion of Dietary Carbohydrates» Annual Review of Medicine 22 (1): 391–404. doi:10.1146/annurev.me.22.020171.002135. ISSN 0066-4219. (Noiz kontsultatua: 2018-11-10).

[7] (Ingelesez) «Sugar: World Markets and Trade» United States Department of Agriculture 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]