Tutmosis IV.a
| Tutmosis IV.a | |||
|---|---|---|---|
 | |||
← Amenofis II.a - Amenofis III.a → | |||
| Bizitza | |||
| Jaiotza | ? | ||
| Heriotza | Tebas, ? ( urte) | ||
| Hobiratze lekua | KV43 | ||
| Familia | |||
| Aita | Amenofis II.a | ||
| Ama | Tiaa | ||
| Ezkontidea(k) | Mutemuia Nefertari (en)  Iaret | ||
| Seme-alabak | ikusi
| ||
| Leinua | Egiptoko XVIII. dinastia | ||
| Jarduerak | |||
| Jarduerak | estatu-politikaria | ||
  | |||
Menkheperura Thutmose, Thutmose IV.a edo Tutmosis IV.a, Egiptoko XVIII. dinastiako zortzigarren faraoia izan zen, eta K.a. 1401/K.a. 1400etik K.a. 1391/K.a. 1390 bitartean gobernatu zuen.
Thutmosis IV.a, Thutmes IV.a eta beste greziartutako izen batzuez ere ezagutzen da. Bere tituluen hieroglifoen transkripzioa Men-Jeperu-Ra Dyehuty-Mose da, bere tronu eta jaiotza izenak.
Bizitza
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Tutmosis IV.a, Amenofis II.a faraoiaren seme ugarietako bat zen, eta tronura iristeko zuen itxaropena, ia ez zen existitzen, bere aurretik, beste errege seme batzuk zeudelako eta bigarren mailako emazte baten semea zelako, Tiaa izenekoa. Baina, patuaren gora-behereak direla eta, bere aita hil zenean, tronurako balizko hautagai guztiak jada hilda zeuden, eta errege koroatzea lortu zuen.
Bere erregealdi laburrean, bere biloba Akenatonenean gertatuko zen Amarnako krisia eragingo zuten aldaketen lehen zantzuak nabaritzen hasten dira. Amonen kleroaren boterea, handiegia zen jada, eta faraoiarenarekin lehiatzen ari zen, denbora asko lehenago jaso zituzten aberastasun ugarien ondorioz. Horregatik, bere aurreko erregeek ez bezala, hauek, euren tronuratzea, Amonen laguntzaren bidez legitimatzen zutelarik, Tutmosis IV.ak, Rak, Gizako Esfinge Handia lurpetik ateratzen bazuen, duela mende askotik erdi lurperatuta eta guztiengatik ahaztua zegoena, errege izango zela esan ziola adierazi zuen.
Ra, Amonen lehiakide bihurtuz, botere erlijiosoa orekatzen saiatzea, epe motzean, oso ongi funtzionatu zuen amarru bat izan zen, eta Tutmosis IV.ak erregealdi lasai bat izan zuen, non, gauzak, zeuden bezala mantentzen aritu zen, baita herrialdearen nazioarteko distira mantentzen ere, baina ez konkisten bidez, baizik eta lehen ezkon aliantzen bidez.
Baina, Errege Emazte Handi baten semea ez zenez, Tutmosis IV.ak, bere bi arreba-orderekin ezkondu behar izan zuen, Iaret eta Nefertarirekin, hauekin, alaba ugari izan zituelarik. Bere lehen semea eta oinordeko izango zuena, bere lehen emazte izan zen Mutemuiarekin izan zuen, jatorri apalekoa, oraindik printze soil bat baino ez zenean.
Gazterik hil zen, eta, bere oinordekoa, bere seme nagusia izan zen, Amenofis III.a, garai hartan, hamabi urte baino ez zituen mutikoa. Bere gorpua, Erregeen Haranean lurperatua izan zen. Bere momia, Amenofis II.aren hilobian aurkitu zen, kontserbazio egoera bikainean.
Bere garaiko testigutzak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Tutmosis IV.ak, hil tenplu eder bat eraikiarazi zuen Erregeen Haranean
Idazkunak eta eraikinak Karnaken
- Karnaken zenbait eraikin eraikitzea agindu zuen (Le Tellier 1979; Le Tellier 1991)
- Zenbait idazkun mantentzen dira (Sethe 1955:1552-1557)
- Tutmosis IV.aren zenbait eskultura ere aurkitu dira.
Tutmosis IV.a, honako hauetan aipatzen da:
- Asuandik gertu dagoen harkaitz batean eginiko idazkuna (Flinders Petrie)
- Seheletik gertu dagoen harkaitz batean eginiko idazkuna (de Morgan 1894:90.87)
- Granitozko estela Gizako Esfinge Handiaren ondoan (Sethe 1955:1539 a-1545)
- Konossotik gertu dagoen harkaitz batetako estela batean grabatutako Nubian eginiko kanpaina bati buruzko txostena (Sethe 1955:1545-1548)
- Neferhotep ofizialaren estela (Sethe 1955:1611-1612)
| Aurrekoa Amenofis II.a |
Egiptoko faraoia Egiptoko XVIII. dinastia |
Ondorengoa Amenofis III.a |
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Tutmosis IV.a  |