Noordpoolgebied

Et Noordpoolgebied, mit de Noordelike Ieszee en de zeeën en lanen daoromhenne

Et Noordpoolgebied is et gebied rond de Noordpool van de Eerde. Aandere naemen veur et gebied bin Arktika of de arktis, van et Grieks ἀρκτικός (arktikos), 'naobi'j de Bere, noordelik', wat weer komp van ἄρκτος (arktos), 'bere'. Dit bin verwiezings naor de steernsbielden Grote Bere en Kleine Bere, die heur naobi'j de noordelike hemelpool bevienden.

Definitie

Deurgaons duudt et Noordpoolgebied op et gebied ten noorden van de noordpoolcirkel (ongeveer 66° NB). Aans wodt ok wel de 10 °C-juli-isotherm as greens gebruukt, of de noordelike boomgreens. Ofhaankelik van de definitie die aj gebruken, omvat et Noordpoolgebied de Noordelike Ieszee, naoberzeeën en stokken van Ruslaand, de Verienigde Staoten, Kannede, Gruunlaand, Noorwegen, Zweden, Finlaand en Ieslaand.

An et Noordpoolgebied greenst de subarktis, ok wel et subarktisch gebied enuumd.

Kenmarken

Laand in et Noordpoolgebied is bedekt mit sni'j en ies in maoten die van de seizoenen ofhangen. De mieste grond is hieltied bevreuren (wat permafrost het) en bestaot uut boomloze toendra. De zeeën in et gebied hebben vule seizoensgebunden zee-ies.

Et Noordpoolgebied staot ok bekend as et laand van de middernachtzunne. De middernachtzunne, of pooldag, is et verschiensel waorbi'j de zunne gedurende een diel van 'e zomer 's nachts niet onder de horizon komp. Hoe noordeliker aj koemen, hoe langer disse periode duurt. De middernachtzunne kuj allennig zien benoorden de noordpoolcirkel en bezuden de zuudpoolcirkel.

Leven

Een jonge sni'joele in Alaska

Et dierenleven in et Noordpoolgebied bestaot onder meer uut zoöplaankton, fytoplaankton, vissen, zeezoogdieren zoas de baleinwalvis, de zeehond en de walrus, veugels zoas de sni'joele, en laanddieren zoas de grizzlybere, de poolwolf, de muskusosse, et rendier, de poolhaeze en de lemming. Ie vienden der toendraplaanten zoas grössen, kostmossen en mossen.

Liekas de plaanten en dieren hebben ok de Inheemse volken van de Arktische kontreien heur anepast an de kolde en barre weersomstaandigheden.

Arktische kulturen

• Ungangan (Aleoeten)
• Tsjoektsjen
• Inuit
• Inupiaq
• Nenetsen
• Saami
• Joepiken

Commons: Noordpoolgebied - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.

Dit stok is eschreven in et Stellingwarfs van de Kop van Overiessel.