3. Januar

De 3. Januar is de 3. Dag in’n Gregoriaanschen Klenner.

Januar

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Wat passeert is

Politik un Sellschop

• 1777: In de Slacht vun Princeton in’n Amerikaanschen Unafhangigkeitskrieg winnt de Kontinentalarmee ünner George Washington över britsche un hess’sche Truppen ünner Charles Cornwallis.
• 1833: Grootbritannien richt en militärschen Flottenstüttpunk op de Falklandinseln in un sekert sik dormit de Kontroll över de Eilannen.
• 1848: Joseph J. Roberts warrt de eerste Präsident vun dat niege Land Liberia.
• 1908: Dat Kazirangarebeet in Assam, Indien warrt as Natschonalpark utwiest. Vundaag höört dat to dat UNESCO-Weltnaturarv.
• 1958: As unafhangig Tohopensluten vun de fröheren britschen Kolonien in de Karibik warrt de Westindisch Föderatschoon grünnt. Seet vun de Regeeren is in Port-of-Spain.
• 1959: Alaska kümmt as 49. Bundsstaat to de USA hento.
• 1990: Na ölven Daag Versteken in’n Vatikan stellt sik Manuel Noriega, de vörmolige Staatsbaas vun Panama, de Truppen vun de USA.
• 1993: As Naklapp vun de Breefbagen-Affäre treed de düütsch Viezkanzler un Weertschopsminister Jürgen Möllemann torüch.

Weertschop

• 1871: Henry Bradley kriggt in de USA en Patent op de Herstellen vun Margarine.

Kunst, Kultur un Bowark

• 1799: De Oper Falstaff ossia Le tre burle vun Antonio Salieri warrt in Wien ooropföhrt.
• 1814: De eenaktig Operette Die Nachtmütze des Propheten Elias vun Conradin Kreutzer warrt in Stuttgart ooropföhrt.
• 1843: De komisch Oper Don Pasquale vun Gaetano Donizetti warrt in Paris ooropföhrt.
• 1956: De Deutsche Fernsehfunk nimmt sien Sennenbedriev op. Dat weer dat Fernsehprogramm vun de DDR.
• 1956: De Sennenstatschoon op’n Eiffeltoorn in Paris in 276 Hööch fangt Füer.

Wetenschoppen un Technik

• 1888: De 91-cm-Refrakter an de Lick-Sternwacht in Kalifornien, USA, warrt in Bedriev nahmen. To de Tiet weer dat dat gröttste Linsenkiekrohr vun de Welt.
• 1999: De Ruumsond Mars Polar Lander mit de beiden Deep Space 2-Penetraters Amundsen un Scott flüggt af na’n Mars.

Katastrophen

• 1934: Op de Zech Nelson III in’t böhmsch Ossegg gifft dat en Köhlenstoffexplosion, bi de 142 Barglüüd starvt.
• 1976: Bi en Stormfloot an de Noordseeküst warrt de Haseldörper Marsch överspöölt. De Schaden geiht dreestellig in de Millionen.
• 1994: En Tupolew Tu-154 stört kott na den Start in Irkutsk wegen Problemem mit en Drievwark af. 126 Minschen kommt dorbi üm.
• 2004: En ägyptisch Fleger vun’n Typ Boeing 737 stört in’t Rote Meer. 148 Lüüd kommt üm.

Boren

• 106 v. Chr.: Marcus Tullius Cicero, Röömsch Staatsmann un Schriever († 43 v. Chr.).
• 1196: Tsuchimikado, 83. Kaiser vun Japan († 1231).
• 1716: Carl Fredrik Adelcrantz, sweedsch Architekt († 1796).
• 1737: Heinrich Wilhelm von Gerstenberg, düütsch Schriever un Dichter († 1823).
• 1789: Carl Gustav Carus, düütsch Naturwetenschoppler un Maler († 1869).
• 1804: Friedrich Wilhelm Schultz, düütsch Botaniker († 1876).
• 1819: Franz von Rinecker, Dokter († 1883).
• 1835: Ernst von Zitzewitz, preußisch Oberst un Politiker († 1899).
• 1844: Hermann Eggert, düütsch Architekt († 1920)
• 1862: Max Littmann, düütsch Architekt († 1931).
• 1871: Max Kaempfert, Swiezer Komponist un Dirigent († 1941).
• 1883: Clement Attlee, britisch Premierminister van 1945 bit 1951 († 1967)
• 1886: Grigori Nikolajewitsch Neuimin, russ’sch Astronom († 1946)
• 1887: August Macke, düütsch Maler vun den Expressionismus († 1914)
• 1892: J. R. R. Tolkien, britsch Schriever un Philoloog († 1973)
• 1905: Ray Milland, britsch Schauspeler († 1986)
• 1920: Siegfried Buback, düütsch Jurist un Generalbundsafkaat († 1977)
• 1929: Sergio Leone, italiensch Filmspeelbaas († 1989)
• 1932: Dabney Coleman, US-amerikaansch Schauspeler († 2024)
• 1933: Walter Haettenschweiler, Swiezer Schriftentwerfer, Typograf un Breefmarkenkünstler († 2014)
• 1940: Manfred Vorderwülbecke, düütsch Sportjournalist un Schriever
• 1950: Victoria Principal, US-amerikaansch Schauspelerin.
• 1956: Mel Gibson, US-amerikaansch Schauspeler un Filmspeelbaas
• 1960: Daniela Schadt, düütsch Journalistin un Levenspartnerin von Bundspräsident Joachim Gauck
• 1965: Christine Rosholt, US-amerikaansch Jazzsingerin († 2011)
• 1967: Magnus Gustafsson, sweedsch Tennisspeler
• 1968: Kent Carlsson, sweedsch Tennisspeler
• 1969: Michael Schumacher, düütsch Formel 1-Rennfohrer un Weltmeester

Storven

• 236: Anterus, Paapst un Hilliger (* ?).
• 722: Gemmei, 43. Kaiserin vun Japan (* 661).
• 1322: Philipp V., König vun Frankriek (* 1293).
• 1785: Baldassare Galuppi, italiensch Komponist (* 1706).
• 1858: Henry Darcy, franzöösch Ingenieur (* 1803).
• 1923: Jaroslav Hašek, tschechisch Schriever (* 1883).
• 1927: Carl Runge, düütsch Mathematiker (* 1856)
• 1938: Arturo Berutti, argentiensch Opernkomponist (* 1858)
• 1946: Carl Gustav Witt, düütsch Stenograf un Astronom (* 1866)
• 1956: Pedro Subercaseaux Errázuriz, chileensch Maler (* 1880)
• 1972: Elisabeth Schiemann, düütsch Botanikerin (* 1881)
• 1978: Alfred Braun, düütsch Rundfunkpionier (* 1888)
• 1980: Lucien Buysse, belgisch Radrennfohrer (* 1892)
• 2002: Alfred Heineken, nedderlänsch Beerbroer (* 1923)
• 2005: Paul Darragh, irisch Springrieder (* 1953)
• 2005: László Vadász, ungaarsch Schachgrootmeester (* 1948)
• 2006: Arturo Sergi, US-amerikaansch Opernsinger (* 1925)
• 2008: Werner Dollinger, düütsch Politiker un Bundsminister (* 1918)
• 2012: Willi Entenmann, düütsch Footballspeler un -trainer (* 1943)
• 2012: Bob Weston, britisch Musiker (* 1947)
• 2017: Igor Petrowitsch Wolk, russisch Pilot un Kosmonaut (* 1937)
• 2023: Ronnie Walter Cunningham, US-amerikaansch Astronaut (* 1932)