Gnidden
| Gnidden; Baartmuggen | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||||||||
| Systematik | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| Wetenschoplich Naam | ||||||||||||||||||||||||||||
| Ceratopogonidae | ||||||||||||||||||||||||||||
| Grassi, 1900 |
Gnidden oder Baartmuggen (Ceratopogonidae) sünd en Familie vun lüttje (1-4 mms) Muggen un höört to de Ornen vun de Tweeflunken (Diptera) mit to. De meisten Aarden suugt Blood. Weltwiet gifft dat bi 4.000 Aarden vun Gnidden, alleen man in Düütschland sünd dat mehr as 190 Aarden. Unner annern warrt de Blautungensüke bi Neerkauers vun Gnidden overdragen.
Kennteken
[ännern | Bornkood ännern]Gnidden sünd Muggen mit en Bost, de an’n Ruggen bannig hoochwölvt is. De Flunken sünd good utbillt un towielen sitt dor Haare up. Ok de Mundwarktüge sünd stevig. Se sünd tohopenwussen to en Suugrüssel. De warrt bi’t Sugen tohopen mit den Kopp deep rinsuugt in de Wunne, de dor bi tostanne kummt.
Wie se leven doot
[ännern | Bornkood ännern]De Heken suugt Plantenssapp, bi de wecken Aarden maakt dat ok de Seken. Bi de meisten Aarden suugt de Seken avers Blood. Dor gifft dat Aarden bi, de suugt de Hämolymphe vun annere Insekten. So maakt dat de Atrichopogon-Aarden. Se suugt an Öölkävers (Meloidae), un so maakt dat ok Forcipomyia eques. Se suugt an Florflegen ut dat Geslecht Chrysopa. Annere Aarden suugt dat Blood vun Vagels, Söögdeerter un ok vun den Minschen. In de Gemarken um de Middellannsche See umto könnt se dor allerhand Deertersüken bi overdregen un speelt vundeswegen en Rull as Vekter.
Bi de wecken Aarden, as Culicoides pulicaris kann dat bannig kehlen, wenn se steken doot un dat gifft denn Quaddels, dor hett een siene Last mit. Bovento kann dat ok to Reaktschonen kamen, wenn en Allergie vorliggen deit. Sunnerlich steekt Gniddenseken in’e Nacht un s’avends, man se kaamt nich faken in Kamern rin un steekt dor meist gornich. Ehrn Weert finnt se wohrschienlich dör den Rüüksinn.
Larven
[ännern | Bornkood ännern]De Budden vun de Gnidden leevt towielen up Land, man faken ok in't Water. Vun ehr Utsehn verscheelt se sik oorntlich. Se könnt vörn Footstummels hebben, de sünd faken spleten, un Achterstummels, wo se sik mit vörutschuven doot. Hen un wenn sitt dor Hakens an. De Landformen leevt in'n Bodden mit veel Humus in, unner Barken, in Doodholt, in Kohschiete oder as Gast in de Hüser vun Iemecken. Freten doot se Planten, de ut'neen fallen doot, as dat ok en poor Aarden maakt, de in't Water leven doot. De Larven in't Water sünd faken slank un slängelt sik fix dör't Water, man sunner aarige Vordrift. Meist freet se annere Insektenlarven oder leevt as Ektoparasiten up Insektemnlarven un annere Warvellose. Bi de Landformen leevt de Poppen dor, wo se freten hefft, bi de Waterformen verpoppt se sik in'e Motten oder mank de Planten an't Over, oder se drievt ok buten an de Uppersiet vun dat Water. Dor hefft se man bannig korte opene Atenhörner bi.
Literatur
[ännern | Bornkood ännern]- Honomichl K., Bellmann H.: Biologie und Ökologie der Insekten. Buch und CD-Rom, Gustav Fischer Verlag, Stuttgart 1994, ISBN 3-8274-0760-5.
- Mehlhorn H. et al.: Bluetongue disease in Germany (2007-2008): monitoring of entomological aspects. Parasitology Research 105(2), 2009, 313–319.
- Olbrich S., Liebisch A.: Untersuchungen zum Vorkommen und zum Befall mit Gnitzen (Diptera: Ceratopogonidae) bei Weiderindern in Norddeutschland. Mitt Dtsch Ges Allg Angew Ent 6, 1988, 415–420.
- Carl Jörgen Wesenberg-Lund: Biologie der Süßwasserinsekten. Berlin 1943 (Reprint: ISBN 3-7682-1281-5).
- Wirth WW, Grogan WL: The predacious midges of the world (Diptera: Ceratopogonidae; tribe Ceratopogonini). Leiden 1988.
