Bijwoordelijke bepaling
De bijwoordelijke bepaling is in de zinsontleding een woord of woordgroep die meer informatie of een nadere omschrijving geeft over dat wat in het gezegde wordt uitgedrukt.[1][2] Voorbeelden zijn: 'Het eten is snel opgewarmd', 'Ik vertrek om 5 uur van huis' en 'Hij wacht op mij in het park'.
Een bijwoordelijke bepaling in een zin kan worden gevonden als een van de zogenaamde 'wwhh-vragen' gesteld wordt: Waar? Wanneer? Waaraan (...bij, ...mee, ...door)? Hoe? Hoe veel?
- Voorbeeld
Zij is vorig jaar in Gent getrouwd.
Hier staan twee bijwoordelijke bepalingen: een van tijd (vorig jaar) en een van plaats (in Gent); een bepaling van tijd staat in het Nederlands meestal vóór een bepaling van plaats.
Bijwoordelijke bepalingen kunnen worden onderverdeeld in diverse categorieën:
- van tijd (Wanneer?)
- van plaats (Waar?)
- van richting (Naar waar? Waarheen?)
- van hoedanigheid/wijze (Hoe?)
- van oorzaak (Waardoor?)
- van reden (Waarom?)
- van gevolg (Doordat?)
- van ontkenning of negatie (Hij komt niet → niet is dan een bijwoordelijke bepaling)
- van voorwaarde (Op welke voorwaarde?)
- van toegeving (Ondanks wat?)
- van omstandigheid (Wat is er (tegelijkertijd) aan de hand?)
- van beperking
- van doel (Met welk doel?)
- van hoeveelheid (Hoe veel?)
- van frequentie (Hoe vaak?)
- van modaliteit (Datgene wat een zekerheid of een mogelijkheid uitdrukt)
- van graad (Hoe erg?)
- van middel (Op welke manier? Waarmee?)
- van vergelijking
- van volledigheid (In welke mate?)
- van informatie (Waarover?)
De bepaling van tijd:
- Tijdens de vakantie zijn we ook even bij Kamil geweest.
- Helaas werd vanochtend de telefoon afgesneden.
- Ik heb drie maanden aan die syllabus gewerkt.
- Hugo heeft dat hele jaar in Amerika gedoceerd.
In zin 1 en 2 geeft de bijwoordelijke bepaling te kennen wanneer iets gebeurd is. In zin 3 en 4 duidt dit zinsdeel aan hoe lang iets geduurd heeft. In zin 4 wordt door het woord dat tevens aangegeven wanneer het doceren plaatsvond.
De zinsdelen die zelfstandige naamwoorden beschrijven, worden bijvoeglijke bepalingen genoemd.
Zie ook
[bewerken | brontekst bewerken]- ↑ Grammatica, Geregeld (2010). Genootschap Onze Taal
- ↑ Inleiding, Bijwoordelijke Bepalingen ans.ruhosting.nl. Gearchiveerd op 27 mei 2022.
· 
· 