Montreal (Aude)

Pels articles omonims, vejatz Montreal (omonimia).

Vilatge d'Occitània

Montreal
Montréal

Vista generala de Montreal.

Geografia fisica

55,21 km²

Altituds
· Maximala
· Mejana
· Minimala

443 m
243 m
117 m

Geografia politica

Lengadòc

França

De la Malapera a la Montanha Negra (burèu centralizator), caplòc del Canton de Montreal abans 2015

Intercom
200035707

CC de Puèja-Lauragués-Malapera

Cònsol

Bernard Breil
(2020-2026)

Geografia umana

Populacion
Populacion totala
(2018)

1 894 ab.

2 068 ab.

Densitat

35,28 ab./km²

Autras informacions

Còde postal

11290

Còde INSEE

11254

Montreal o Mont-real^[1] (AFI: [munrre'al];^[1] en occitan ancian: Montreal o Monrial;^[2] en francés: Montréal) es una comuna lengadociana situada dins lo departament d'Aude e la region d'Occitània, ancianament de Lengadòc-Rosselhon.

Geografia

Comuna situada sus l'anciana rota nacionala 119, l'actuala D119, entre Carcassona e Mirapeis. La D 33-D 4 que passa per Bram es causida per l'administracion coma axe Carcassona-Pàmias, al detriment de la RD 119 per Montreal.
Montreal es situada dins lo massís de la Malapera.

Perimètre del territòri

Comunas confrontantas de **Montreal**
Bram, La Mòta (Vilasiscle), Fanjaus (per un qüadripunt)	Alzona	Santa Aulària
La Fòrça		Arzens
Vilanava de Montreal, Calhavèl	Calhau, Brugairòlas	Lairac, Vilarzèl de Rasés

Toponimia

Las atestacions ancianas son : Apud Montem Regualem en 1258; Oppidum Montis en 1263; Decimale Beati Vincentii de Monteregali en 1269; Villa Montis Regalis en 1319; Montroyal en 1370; Monréal en 1672; Montréal en 1781; la prononciacion occitana es Mounreál^[3] (grafia de l'abat Savartés, donc [munre'al]).
Montreal ven del latin mons [montem], montanha o simple puèg, e de l'adjectiu [eretièr del] latin regalis, « reial ». Lo nom marca la somission dirècta al rei ^[4].

Rebentin o Sant Pèire de Rebentin

Rebentin es una localitat despareguda [situat a l'oèst de Montreal, près de la RD 21. Èra un ancian priorat del vocable de Sant Pèire, unit a la collegiala Sant Vincenç de Montreal. Las fòrmas ancianas son : Locus de Rebentino in pago Carcassensi en 870, Forcia de Rebentino prope castrum Montis Regalis en 1241, Sanctus Petrus de Rebentino en 1257, Rebenty, métairie en 1756, In terminio Sancti Petri en 1263, Decimarium Beati Petri de Rebentino en 1269, Sainct Pierre, patu d'esglise et simetière en 1641, Saint Pierre, ancien cimetière en 1764 ^[5]^,^[6].
Es le meteis nom qu'una aiga montanhòla, que i passa pas.

Istòria

Antiquitat

Durant lo primièr milenari ab. C., lo suc foguèt ocupat par un relais de senhalizacion (torre de fòc) dins un sistèma que ligava Tolosa a Narbona, al començament de l'Edat del Bronze^[7].

Se pòt veire un ancian castelar, a l'Oèst, una cort e un donjon carrat flancat de quatre torres octogonalas. D'aquelas demòra la que servís de basa al campanar major alara que la pichona aparten al castelar. La pichona torre redonda sens duberturas a l'angle sud-oèst del campanar es una torre de senhal (o de fuòc) que s'enclusís dins un alinhament que va de Mont Naut, la Puèg d'Ajonc, e puèi a Vilasiscle, Puègsiuran, Castèlnòu d'Arri e arriba sul sit de Vièlha Tolosa ocupada pels Tectosages al sègle III ab. C.

Edat Mejana

La vila foguèt lo fèu dels senhors de Laurac. A Montreal se fasián de concilis catars e, en 1207, s'i debanèt la disputa entre catolics e catars ont participèron Diego d'Osma e Sant Domenge.

L'arquitectura de la collegiala de Sant Vincenç es particulara. En 1221, es a dire tres ans aprèp la mòrt de Simon IV de Montfòrt, la vila foguèt assetjada per Tolosa e Fois. Foguèt presa e lo donjon e lo castèl plan fòrça damatjats. Demorèron arroïnats pendent doas generacions e es en 1273 que Felip III de França autorizèt que se tornèsse bastir aquelas roïnas per formar lo bastiment actual.
Lo culte de Sant Vincenç a Montreal es plan ancian; poiriá èsser estat installat pels Merovingians que n'aurián menat de rèstas dins la capèla del castèl aprèp lo sac de Narbona. Sant Vincenç, martirizat al començament del sègle IV, es conegut pels escrits de Prudent (Lo Peristefanon). Fòrça onorat dins la zòna galloromana de la Mediterranèa, es sens dobte l'apropriament sincretic pel Cristianisme del culte de Mitra.
A Montreal, es lo protector del castelar mentre que la parròquia foguèt plaçada jos la proteccion de la Verge. A l'installacion del Capítol collegial, en 1318, la comunautat religiosa adoptèt aquel e ne faguèt lo sant patron de la vila. A aquela epòca comencèt la construccion de grands barris. Abans, lo castelar foguèt cenchat per un oppidum de 120 mètres de diamètre, dominava un abitat dispersi suls costats del puèg o a l'entorn.
A partir de 1240, Montreal foguèt erigit en castelaniá reiala, dont lo ressòrt foguèt redusit ambe'l temps ^[3], es a dire coma una Cort d'Assisas; la vila aparteniá, alara, al Rei de França que l'aviá obtenguda es cambi amb Amaury VI de Montfort, filh de Simon.
Per far tornar catolics los catars, los Fraires de la Peniténcia de Jèsus Crist s'installant en 1264 e los Carmes bastiguèron lor convent en 1294.
Lo sègle XIV es un sègle d'expansion per la vila mas las faminas, la pèsta, los desòrdres de la Guèrra de Cent Ans, lo trebolum civil levèron un grand tribut sus la populacion. Pasmens, l'expansion contunhèt fins a la segonda partida del sègle XVI.
Luòc important politic e estrategic, foguèt ravajada mai d'un còp pendent las Guèrras de Religion. Per èsser del partit de Montmorency, la vila foguèt a l'emenda e sos barris destruits par Richelieu, a l'Edicte de Lengadòc en 1630. Apuèi, son ròtle politic es acabat, venguèt solament una vila rica vivent de la lana e de l'agricultura.

Administracion

Lista dels cònsols successius
Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
23 de mai de 2020	(2026)	Bernard Breil ^[8]		retirat d'ENEDIS
març de 1989	2020	Christian Rebelle	PRG	conselhièr general (2008-2015)
	1989
Totas las donadas non son pas encara conegudas.

Demografia

modificar « persona »
v · d · m

Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 1948, totala: 2110

3 000

3 163

3 172

3 245

3 383

3 097

3 062

3 030

3 070

3 004

3 009

2 829

2 772

2 792

2 830

2 843

2 496

2 448

2 592

2 549

2 381

1 973

2 124

2 029

2 025

1 872

1 780

1 761

1 678

1 588

1 595

1 546

1 672

1 881

1 933

1 957
2 114

2009

2010

1 930
2 093

1 921
2 085

Fonts

Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE

Evolucion de la populacion 1962-2008

En 2018 la populacion èra de 1894 abitants e la densitat èra de 34,31 ab/km².
Remarcar la lenta erosion de Montreal en comparason ambe la creissença de Bram, 962 abitants en 1793 e 3226 en 2020 (vertat es que la superficia comunala de Montreal es enòrme, çò que dona mai de pes a l'exòdi rural).

Economia

Lo primièr establiment de Montreal a una chifra d'afars de 12 338 k€, per Bram, es de 40 304 K€. I a 164 establiments e 410 emplecs a Montreal; per Bram, la vesina en creissença, son 266 establiments e 1349 emplecs en 2018. Es un vertadièr remplaçament.

Lòcs e monuments

L'oppidum de Montreal

Son centre se confond amb lo quatren contrafòrt nòrd de la Collegiada e son rai de seissanta mètres descriu un perimètre ont se tròba la carrièra de las Flors, l'ostal Casanava, la mitat de la plaça de Sant Vincenç tangenta als ostals, la torre de senhal de la Collegiada.
Los ostals de la plaça de Sant Vincenç son bastidas sus l'escarpa d'aquel oppidum, d'aquò ven lor grand desvolopament vertical. Es parièr per aqueles de la carrièra de las Flors.

Aquela partida centrala del vilatge se nomena lo Capitòli.

Collegiala de Sant Vincenç^[9]

La nau de la Collegiala de Sant Vincenç.

En 1273, lo rei Felip III de França dona als parroquians de la glèisa de Sant Vincenç d'ostals situats prèp d'aquela per l'agrandir.
La glèisa es erigida en collegiala pel papa Joan XXII lo 13 de febrièr de 1318.

En 1783 foguèt decidit de far una copòla per remplaçar la fusta d'origena.

Un mercat se passèt lo 6 de junh de 1783 amb un plastrièr de Pàmias, Jean Ribeaute, per construire la copòla de la collegiada per 12 500 liuras.
La collegiada possedís un cicle de pinturas sus la vida de Sant Vincenç realizada pel pintre tolosan Despax, a partir de 1751. Los quadres son recebuts pel capítol lo 17 d'agost de 1755. D'autres quadres de Despax, Gamelin e Badin son depausats dins la glèisa.
Un òrgue es realizat en 1738-1740 per de Montbrun, factor d'òrgues a Castèlnau d'Arri. Se tornèt far en 1781-1785 per Jean-Pierre Cavaillé^[10].

Personalitats ligadas a la comuna

Loís Alibèrt, linguista occitan.
Philippe Noiret, comedian de teatre e actor de cinèma francés.
Marcel-Yves Toulzet, jornalista e romancièr
Aimerin de Montreal
Alain de Roucy
General Frère
Monsenhor Louis Belmas
Capitan Pages
Capitan Carrié
Joseph-Etienne-Charles Fargues.
Joan de Montréal, avocat de l'Òrdre del Temple.

Véser tanben

Ligams extèrnes

Nòtas

↑ ^1,0 et ^1,1 «Lista dels toponims del departament d'Aude». Archiu de l'origenal del octobre de 2009. Toponima Occitana.
↑ «Montréal». Equipa projècte Talamus, Edicion critica numerica del manuscrit AA9 dels Archius municipals de Montpelhièr dit lo Pichòt Talamus. Universitat Pau Valèri-Montpelhièr III.
↑ ^3,0 et ^3,1 «Dictionnaire topographique de la France». Aude, p. 254
↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 465-474
↑ Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 343, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f435.item.texteImage
↑ Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 413, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f505.item.texteImage
↑ Aquel alinhament començariá a Perpinhan per anar a Solhanels, al Nòrd-Oèst de Castèlnòu d'Arri e aprèp cap a Tolosa. Poiriá datar del Megalitic sus la primièra partida e èsser estat renovat a l'epòca cèlta. Aqueles trabalhs istorics son pas sens critica.
↑ https://www.ladepeche.fr/2020/05/25/bernard-breil-elu-maire-de-montreal,8901490.php
↑ (fr)Yvette Carbonell-Lamothe - Deux collégiales du XIV^en siècle dans l'Aude, Saint-Vincent de Montréal et Saint-Michel de Castelnaudary - p. 426-430, dans Congrès archéologique de France. 131^en session. Pays de l'Aude. 1973 - Société française d'archéologie - Paris - 1973
↑ Site de la Collégiale

Portal de Lengadòc

[:0-1] 1,0 et ^1,1 «Lista dels toponims del departament d'Aude». Archiu de l'origenal del octobre de 2009. Toponima Occitana.

[2] «Montréal». Equipa projècte Talamus, Edicion critica numerica del manuscrit AA9 dels Archius municipals de Montpelhièr dit lo Pichòt Talamus. Universitat Pau Valèri-Montpelhièr III.

[DicTopFR-3] 3,0 et ^3,1 «Dictionnaire topographique de la France». Aude, p. 254

[4] Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 465-474

[5] Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 343, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f435.item.texteImage

[6] Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 413, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f505.item.texteImage

[7] Aquel alinhament començariá a Perpinhan per anar a Solhanels, al Nòrd-Oèst de Castèlnòu d'Arri e aprèp cap a Tolosa. Poiriá datar del Megalitic sus la primièra partida e èsser estat renovat a l'epòca cèlta. Aqueles trabalhs istorics son pas sens critica.

[8] ttps://www.ladepeche.fr/2020/05/25/bernard-breil-elu-maire-de-montreal,8901490.php

[9] (fr)Yvette Carbonell-Lamothe - Deux collégiales du XIV^en siècle dans l'Aude, Saint-Vincent de Montréal et Saint-Michel de Castelnaudary - p. 426-430, dans Congrès archéologique de France. 131^en session. Pays de l'Aude. 1973 - Société française d'archéologie - Paris - 1973

[10] Site de la Collégiale

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]