Åkers styckebruk
59°15′19″N 17°06′14″E/59,255278 17,103889 Dawna wytwórnia prochu (Åkers Krutbruk) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Region | |
| Gmina | |
| Powierzchnia |
2,81[1] km² |
| Populacja (2018) • liczba ludności • gęstość |
|
| Nr kierunkowy |
(+46) 159 |
| Kod pocztowy |
647 5x |
Położenie na mapie Södermanlandu  | |
Położenie na mapie Szwecji  | |
| 59°15′19″N 17°06′14″E/59,255278 17,103889
| |
| Strona internetowa | |
Åkers styckebruk – miejscowość (tätort) w Szwecji, w regionie administracyjnym (län) Södermanland (gmina Strängnäs).
W 2015 roku Åkers styckebruk liczyło 2980 mieszkańców[2].
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Miejscowość jest położona w prowincji historycznej (landskap) Södermanland nad jeziorem Visnaren, ok. 30 km na zachód od Södertälje niedaleko autostrady E20.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Najstarsze ślady osadnictwa w rejonie Åkers styckebruk datowane są na czasy prehistoryczne. Wieś powstała w średniowieczu jako osada w pobliżu wzniesionego w XII w. kościoła parafialnego (Åkers kyrka) w parafii Åkers socken[3].
Pierwszym większym przedsiębiorstwem w okolicy była założona w 1552 roku z polecenia Gustawa Wazy wytwórnia prochu (Åkers Krutbruk). Historia Åkers styckebruk jest jednak ściśle związana z założoną ok. 1580 roku przez księcia Karola Sudermańskiego odlewnią luf armatnich (styckebruk), od której pochodzi drugi człon nazwy miejscowości. Wielki piec zbudowano w 1584 roku. Ruda żelaza była pozyskiwana w pobliskiej kopalni Skottvångs gruva (historyczny obszar Åkers bergslag) oraz na wyspie Utö. Pierwsze działa odlano w 1588 roku[4][5].
W 1840 roku w zakładach wyprodukowano, według projektu Martina von Wahrendorffa, jedne z pierwszych na świecie dział ładowanych odtylcowo[6].
Działa w Åkers styckebruk wytwarzano do 1866 roku. W XIX w. rozpoczęto produkcję na potrzeby cywilne, m.in. odlewanych pługów (wytwarzanych w latach 1840–1940) i walców dla przemysłu hutniczego. Na terenie zakładów działa muzeum[7].
W 1895 roku otwarto linię kolejową łączącą Södertälje z Eskilstuną (Norra Södermanlands Järnväg), zastąpioną otwartą w 1997 roku linią Svealandabanan. Z Åkers styckebruk odchodzi bocznica do Strängnäs (Grundbro), od 1994 roku obsługująca jedynie ruch towarowy[8].
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Liczba ludności tätortu Åkers styckebruk w latach 1960–2015[9]:
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]Współcześnie zakłady metalurgiczne w Åkers styckebruk należą do przedsiębiorstwa Union Electric Åkers, specjalizującego się w produkcji walców[10][11].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Statistiska tätorter 2018; befolkning, landareal, befolkningstäthet. Statistikmyndigheten SCB, 2020-03-20. [dostęp 2020-09-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-24)]. (szw.).
- ↑ Statistiska centralbyrån: Tätorter 2015; befolkning, landareal, andel som överlappas av fritidshusområden. [dostęp 2017-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-07)]. (szw.).
- ↑ Riksantivarieämbetet: STRÄNGNÄS ÅKERS-TUNA 1:2 - husnr 1, ÅKERS KYRKA. [dostęp 2017-05-29]. (szw.).
- ↑ Åkers Hembygdförening: Åkers styckebruk under 9000 år. [dostęp 2017-05-29]. (szw.).
- ↑ Sörmlands museum: Kanoner – en svensk exportvara. [dostęp 2017-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-24)]. (szw.).
- ↑ Nordisk familjebok (1893), Wahrendorff, Martin von (szw.) [dostęp:2017-05-29]
- ↑ Åkers Hembygdförening: Bruksmuseet. [dostęp 2017-05-29]. (szw.).
- ↑ Svealandsbanan. Jarnvag.net. [dostęp 2017-05-29]. (szw.).
- ↑ Statistiska centralbyrån: Landareal per tätort, folkmängd och invånare per kvadratkilometer. Vart femte år 1960 - 2015. [dostęp 2017-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-20)]. (szw.).
- ↑ Union Electric Steel. [dostęp 2017-05-29]. (ang.).
- ↑ Sörmlands museum: Åkers bergslag. [dostęp 2017-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-14)]. (szw.).
