Życzliwość
Życzliwość – przyjazne usposobienie[1]. Cecha kogoś, kto lubi innych ludzi, chce ich dobra i gotów jest działać w tym celu, aby działo im się dobrze[2]. Jedna z cnót moralnych, która wyraża się w postawie, czynach i słowach, wobec drugiego człowieka lub ludzkiej wspólnoty. Człowiek życzliwy łagodzi cierpienia i przyczynia się do szczęścia innych. Budzi podziw nie tyle ze względu na czyn, ile na jego przyjazną postawę. Potrafi się on cieszyć z cudzego szczęścia, obca natomiast jest mu satysfakcja z czyjegoś niepowodzenia[3].
Prof. Tadeusz Gadacz w swej książce „Uniwersalne prawdy i prawa życia” przytacza definicje życzliwości z „Etyki eudemejskiej” Arystotelesa[4], gdzie ten ostatni używa w oryginale słowa eunoia, (starogrecki: εὔνοια). Odpowiednikiem tego słowa w języku angielskim jest „goodwill”, różniące się od jego synonimu „kindness”, któremu jednak bliżej do uprzejmości[5][6].
O ile uprzejmość może być aktem bez życzliwości, o tyle życzliwość zawiera w sobie uprzejmość. „Być uprzejmym” można być tylko w stosunku do drugiego człowieka, podczas gdy „życzliwość” to raczej postawa życia, która może (ale nie musi) wyrażać się w uprzejmości:
„Niejeden sprzyja ludziom, których nigdy nie widział, lecz przypuszcza, że są prawi lub pożyteczni; i może się zdarzyć, że ktoś z nich odwzajemnia to uczucie. Tacy ludzie są tedy – jak się zdaje – wzajemnie sobie życzliwi”[7]
Arystoteles uważa też, że „życzliwość jest właściwością charakteru i odnosi się do charakteru” jak również:
„Życzliwość jest umiarem pomiędzy pochlebstwem i nienawiścią, a dotyczy czynów i słów. Bo pochlebcą jest ten, kto przypisuje komuś wiele zalet, niż się godzi i niż jest w rzeczywistości. A nienawistny jest wrogo usposobiony do bliźniego i ujmuje mu zalet.”[7]
Cyceron tłumaczy słowo εὔνοια na łacińskie benevolentia[8] – dobra wola, czy właśnie życzliwość[9] i w "Katonie Starszym o starości" napisał:
„Jeżelibyś więc usunął z tego świata więź życzliwości, to nie ostoi się ni dom żaden ni miasto, i nie utrzyma się nawet uprawa roli”[10]
Immanuel Kant mówi o życzliwości w „Metafizyce moralności”, że „jest radością, jaką czerpie się ze szczęścia (albo tez pomyślności) innych”[11] Fryderyk Nietzsche wymienia objawy życzliwości: „przyjaznego usposobienia w obcowaniu, ów uśmiech w oku, owe uściski dłoni, ową pogodę, którą zazwyczaj bywają przepojone wszystkie sprawy ludzkie”.[12] Wskazuje też, że
„Między drobnymi ale niezmiernie częstymi i dlatego bardzo skutecznymi rzeczami, na które nauka powinna więcej zwracać uwagi niż na rzeczy wielkie i rzadkie, należy także policzyć życzliwość”[12]
Współcześnie żyjący profesor psychologii Shalom H. Schwartz zaliczył życzliwość (ang. benevolence) do podstawowych ludzkich wartości, kategoryzując ją w grupie: self – transcendence („przekraczanie ja”) i definiuje jako: troska o dobro najbliższych, rodziny, przyjaciół, znajomych, przyjaźń, miłość[13].
W religii chrześcijańskiej św. Tomasz z Akwinu podejmując problematykę „cnót społecznych” ujął życzliwość jako wyrażenie uprzejmości (uprzejmość – jako życzliwość okazywana innym ludziom w czynach i słowach). Papież Franciszek określa ją jako postawę pragnienia dobra dla drugiej osoby. (..) Jako silne pragnienie dobra i skłonność do tego wszystkiego, co dobre i doskonałe, co pobudza do napełniania życia innych rzeczami pięknymi, wzniosłymi i budującymi[14].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Słownik Języka Polskiego [1]
- ↑ życzliwość - Wielki słownik języka polskiego PAN [online], pl/index.php?id_hasla=30212&id_znaczenia=5003562&l=30 [dostęp 2024-04-26] (pol.).
- ↑ Misiuna, Bohdan. 1995. „Życzliwość jako postawa ontyczna”. Etyka 28 (grudzień), 41-55. [2]
- ↑ Tadeusz Gadacz, Uniwersalne prawdy i prawa życia dla mądrych ludzi na trudne czasy, Wydawnictwo Nieoczywiste, 2018.
- ↑ życzliwości - English translation – Linguee [online], Linguee.com [dostęp 2020-10-14] (ang.).
- ↑ kindness - Polish translation – Linguee [online], Linguee.com [dostęp 2020-10-14] (ang.).
- ↑ a b Arystoteles, Etyka nikomachejska, w Dzieła wszystkie, t. 5, przekład D. Gromska, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996.
- ↑ Gloria Vivenza, "Classical Roots of Benevolence in Economic Thought," Ancient Economic Thought (Routledge, 1997) pp. 198–199, 204–208 online; Cicero's influence on patristic usage, Carolinne White, Christian Friendship in the Fourth Century (Cambridge University Press, 1992, 2002), pp. 16–17 online, 32, and p. 255, note 13
- ↑ Słownik pojęciowy języka staropolskiego - Haslo [online], spjs.ijp.pan.pl [dostęp 2020-10-14].
- ↑ Cyceron, Katon Starszy o starości, przekład W. Klimas, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1995
- ↑ Kant I. Metafizyka moralności, przekład E. Nowak. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005
- ↑ a b Friedrich Nietzsche, Ludzkie Arcyludzkie, 2010, ISBN 978-83-61516-54-5.
- ↑ Cieciuch J. i Zalewski Z. „Polska adaptacja Portretowego Kwestionariusza Wartości Shaloma Schwartza”. Czasopismo Psychologiczne, Tom 17, Nr 2, 2011, 251 - 262
- ↑ Encyklika Fratelli tutti Ojca Świętego Franciszka o braterstwie i przyjaźni społecznej, (n. 112), vatican.va (pol.)
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Misiuna, Bohdan „Życzliwość Jako Postawa Ontyczna”. Etyka 28 (grudzień), 41-55. 1995
- Tadeusz Gadacz „Uniwersalne prawdy i prawa życia dla mądrych ludzi na trudne czasy” Wydawnictwo Nieoczywiste, 2018
- Arystoteles Etyka nikomachejska, w Dzieła wszystkie, t. 5, przekład D. Gromska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996
- Arystoteles Etyka Wielka, Etyka eudemejska, przekład W. Wróblewski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1977
- Gloria Vivenza, "Classical Roots of Benevolence in Economic Thought," Ancient Economic Thought (Routledge, 1997) pp. 198–199, 204–208 online; Cicero's influence on patristic usage, Carolinne White, Christian Friendship in the Fourth Century (Cambridge University Press, 1992, 2002), pp. 16–17 online, 32, and p. 255, note 13
- Cyceron, Katon Starszy o starości, przekład W. Klimas, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1995
- Kant I. Metafizyka moralności, przekład E. Nowak. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005
- Cieciuch J. i Zalewski Z. „Polska adaptacja Portretowego Kwestionariusza Wartości Shaloma Schwartza”. Czasopismo Psychologiczne, Tom 17, Nr 2, 2011, 251 - 262