Bajazyd II
| |
 Tugra Bajazyda II | |
| |
| Sułtan Imperium Osmańskiego | |
| Okres |
od 1481 |
|---|---|
| Koronacja |
1481 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data i miejsce urodzenia |
1447/48 |
| Data śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Rodzeństwo |
Çem
Gehverhan Sultan |
| Żona |
Nigar Hatun |
| Dzieci |
Selim I Groźny
Ahmed |
Bajazyd II (ur. 1447/1448 w Didimoticho w Tracji (ówczesne Dimetoka), zm. 26 maja 1512)[1][2] – sułtan osmański od 1481 do 1512 roku.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Objęcie władzy
[edytuj | edytuj kod]
Bajazyd II był najstarszym synem sułtana Mehmeda II i jego konkubiny - greczynki Emine Gülbahar. W młodości walczył u boku ojca we wschodniej Anatolii. Zainteresowany sprawami gospodarczymi i stroniący od wojaczki książę znacząco różnił się od Mehmeda, w związku z czym sułtan preferował jako następcę swojego młodszego, wojowniczego syna Cema. [3]Po śmierci ojca w 1481 roku (istnieją poważne podejrzenia, iż Bajazyd II nakazał jego otrucie)[4] objął tron głównie dzięki poparciu klasy dewszirme (tur. dewşirme), konkurującej o wpływy z rodami pochodzenia tureckiego skupionymi wokół jego brata. W wyniku wojny domowej Cem został pokonany, jednak udało mu się zbiec. W kolejnych latach przebywał w Rzymie, Francji i na należącej do Joannitów wyspie Rodos. Zmarł w 1495 r., być może otruty przez agentów brata.
Panowanie
[edytuj | edytuj kod]Władca na początku swojego panowania wszedł w konflikt z wielkim wezyrem, który przyłączył do Imperium Osmańskiego Otranto i wbrew instrukcjom władcy kontynuował kampanię we Włoszech[1]. Władca nakazał zamordowanie wezyra, który został przez niego stracony 18 listopada 1482 roku. 3 lipca 1503 Leonardo da Vinci wysłał do niego list, oferując mu swoje usługi inżynierskie. Oferował mu m.in. zbudowanie mostu w Konstantynopolu. Do realizacji przedsięwzięcia jednak nie doszło. Sułtan interesował się kosmografią i filozofią, uważany był za gorliwego muzułmanina[2]. Sułtan zbudował wiele szpitali, meczetów i mostów[2].
Walki z Chrześcijanami[1]
[edytuj | edytuj kod]Tuż po śmierci Mehmeda II na bałkańskie posiadłości Osmanów spadł najazd Węgrów, którzy złupili tereny pograniczne i pokonali Turków w kilku mniejszych bitwach[4]. W następnych latach (1483-1487) obowiązywał pięcioletni rozejm między Bajazydem II a królem Maciejem Korwinem (który oskarżył sułtana o jego złamania po ataku na Mołdawię w 1484)[4]. W 1483 roku przyłączył pod bezpośrednią kontrolę Osmanów całość Hercegowiny[2]. W 1484 roku Bajezyd II zaatakował państwo mołdawskie Stefana Wielkiego i zdobył nadczarnomorskie porty - Kilię i Białogród[2][4]. Zdobycie portów sprawiło, iż Imperium Osmańskie uzyskało bezpośrednie połączenie lądowe ze swym wasalem - chanatem Krymskim[2][4]. W 1485 połączone wojska hospodara Mołdawii i władcy państwa polsko-litewskiego Kazimierza Jagiellończyka zadały wojskom sułtana klęskę w bitwie nad jeziorem Katalbuga, a rok później sam tylko Stefan Wielki pokonał Osmanów pod Bil'gary nad Seretem. Przyczyniło się to do zawarcia pokoju mołdawsko-tureckiego w 1486 roku, a w 1489 do dwuletniego rozejmu z Polską-Litwą. Rozejm został przedłużony na trzy lata w 1494 roku przez sułtana i Jana Olbrachta. W międzyczasie Węgrzy pod dowództwem Pála (Pawła) Kinizsi złupili w 1494 roku kraj[4]. W 1497 roku król Polski rozpoczął jednak przygotowania do interwencji na Mołdawii, w wyniku czego sułtan zaczął zbierać tam sporą część swojego wojska oraz odparł polski atak. W maju 1498 roku wojska sułtana w odwecie spustoszyły Podole, a w listopadzie złupione zostały Halicz i Drohobycz. Sułtan prowadził też nierozstrzygniętą wojnę z Republiką Wenecką (1499-1502/1503)[2].
Kampanie w świecie muzułmańskim
[edytuj | edytuj kod]W 1485 roku sułtan przeprowadził atak na mamelucki Egipt, nie odniósł jednak większych sukcesów[1]. Wraz z początkiem XVI wieku narastało zagrożenie ze strony Safawidów, którzy zaczęli planować podbój Anatolii[1]. W 1511 roku doszło do powstania części ludności zachodniej Anatolii, wspieranej przez Persję Isma'ila I, które zostało jednak stłumione[1].
Utrata władzy i śmierć
[edytuj | edytuj kod]25 kwietnia 1512 sułtan został zmuszony do abdykacji (być może toczyła się krótka wojna domowa) przez swojego syna Selima I (który był od 1511 roku gubernatorem Samandıry) na swoją rzecz[1][4]. Sułtan zmarł ponad miesiąc później 26 maja tego samego roku. Został pochowany w Meczecie Bajazyda II w Stambule. Sułtan uważany jest przez historyków za władcę pokojowego, szczególnie w porównaniu z Selimem I Groźnym[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g Bajazyd II [online], zamki.name [dostęp 2023-07-07].
- ↑ a b c d e f g Bayezid II | Biography, History, & Facts | Britannica [online], www.britannica.com, 22 maja 2023 [dostęp 2023-07-07] (ang.).
- ↑ S.J.Shaw; Historia Imperium Osmańskiego i Republiki Tureckiej Tom I: 1280-1808
- ↑ a b c d e f g h Stanisław Rek, Mohacz 1526, Bellona, 2020, s. 28, 72, 105, 107-108, 117, 122-123, 142-143, 149-150, 177, 197, 201, 248-251, 278, 296, ISBN 978-83-11-15845-0 [dostęp 2023-07-07] (pol.).
|
