Brodawkonos

Brodawkonos
	Rhinopoma
	É. Geoffroy Saint-Hillaire, 1818
	; Przedstawiciel rodzaju – brodawkonos duży (R. microphyllum)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nietoperze
Podrząd	rudawkokształtne
Nadrodzina	Rhinolophoidea
Rodzina	brodawkonosowate
Rodzaj	brodawkonos
	Typ nomenklatoryczny
	Vespertilio microphyllus Brünnich, 1782
Synonimy
	Rhinopome: G. Fischer, 1817; Rhynopoma: Bowdich, 1821; Rhinopomus: P. Gervais, 1854;
	Rhinopome: G. Fischer, 1817; Rhynopoma: Bowdich, 1821; Rhinopomus: P. Gervais, 1854;
Gatunki
	6 gatunków – zobacz opis w tekście
	6 gatunków – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Brodawkonos^[5] (Rhinopoma) – rodzaj ssaków z rodziny brodawkonosowatych (Rhinopomatidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce oraz południowo-zachodniej i południowej Azji^[6]^[7]^[8].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 52–81 mm, długość ogona 48–85 mm, długość ucha 11–23,7 mm, długość tylnej stopy 10–17 mm, długość przedramienia 45–74 mm; masa ciała 4,6–40 g^[7]^[9].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1818 roku francuski przyrodnik Étienne Geoffroy Saint-Hilaire w rozdziale dotyczącym ssaków występujących w Egipcie w publikacji będącej sprawozdaniem z ekspedycji armii francuskiej pod wodzą Napoleona Bonaparte do Egiptu w latach 1798–1801^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) brodawkonos duży (R. microphyllum).

Etymologia

Rhinopoma (Rhinopome, Rhynopoma, Rhinopomus): gr. ῥις rhis, ῥινος rhinos ‘nos’; πωμα pōma, πωματος pōmatos ‘pokrywa’^[10].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[11]^[9]^[6]^[5]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[5]	Podgatunki^[7]^[6]^[9]	Rozmieszczenie geograficzne^[7]^[6]^[9]	Podstawowe wymiary^[7]^[9]^[c]	Status IUCN^[12]
Rhinopoma microphyllum	(Brünnich, 1782)	brodawkonos duży	gatunek monotypowy	północno-zachodnia Afryka, Sahel i Dolina Nilu na wschód przez Azję Zachodnią do północno-zachodnich i środkowych Indii; być może we wschodnich Indiach, Bangladeszu, Mjanmie, Tajlandii i na Sumatrze; zakres wysokości: 0–1200 m n.p.m.	DC: 7,8–8,1 cm DO: 4,8–8,5 cm DP: 5,7–7,4 cm MC: 14–40 g	LC
Rhinopoma muscatellum	O. Thomas, 1903	brodawkonos drobny	2 podgatunki	północno-wschodni Półwysep Arabski (góry Al-Hadżar), zachodni i południowy Iran, południowy Afganistan i środkowy Pakistan; być może Indie; zakres wysokości: 0–1190 m n.p.m.	DC: 5,3–6,4 cm DO: 5,6–7,5 cm DP: 4,8–5,5 cm MC: 4,6–14 g	LC
Rhinopoma hadramauticum	Benda, 2009	brodawkonos jemeński	gatunek monotypowy	endemit Jemenu (znany tylko z Asz-Szihr, w Hadramaut)	DC: 5,8–6,8 cm DO: 5,4–6,2 cm DP: 5,2–5,6 cm MC: 7–11,2 g	EN
Rhinopoma hardwickii	J.E. Gray, 1831	brodawkonos mały	gatunek monotypowy	od południowo-wschodniego Iraku do południowo-zachodniego Iranu (na zachód od cieśniny Ormuz), od wschodniego Afganistanu oraz północnego i wschodniego Pakistanu do większej części Indii; wschodnia granica zasięgu niejasna; zakres wysokości: do 1100 m n.p.m.	DC: 5,3–6,5 cm DO: 5,4–7,8 cm DP: 4,6–6,5 cm MC: 6,5–12 g	LC
Rhinopoma cystops	O. Thomas, 1903	brodawkonos afrykański	2 podgatunki	sucha Afryka Północna, Lewant i zachodni Półwysep Arabski oraz wyspa Sokotra; zakres wysokości: do 1100 m n.p.m.	DC: 5,2–7,2 cm DO: 5,4–8,2 cm DP: 5–6,7 cm MC: 6,5–17 g	LC
Rhinopoma macinnesi	Hayman, 1937	brodawkonos pustynny	gatunek monotypowy	południowa Erytrea (Asab), północna Somalia (oaza Galgala), zachodnia Kenia i skrajnie północno-wschodnia Uganda	DC: brak danych DO: 5,5–7,6 cm DP: 4,5–5,3 cm MC: 5–11 g	DD

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, EN – gatunek zagrożony, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia.

Uwagi

↑ Wariant pisowni Rhinopoma É. Geoffroy Saint-Hillaire, 1818.
↑ ^a ^b Niepoprawna późniejsza pisownia Rhinopoma É. Geoffroy Saint-Hillaire, 1818.
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; DP – długość przedramienia; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b É. Geoffroy Saint-Hilaire: Description des Mammifères qui se trouvent en Égypte. W: Commission des sciences et arts d’Egypte: Description de l’Égypte, ou, Recueil des observations et des recherches qui ont été faites en Égypte pendant l’expédition de l’armée française. T. 2. Paris: Imprimerie impériale, 1828, s. 113. (fr.).
↑ J.G. Fisher von Waldheim. Adversaria zoologica. Fasciculus primus. Quaedam ad Mammalium systema et genera illustranda. De Mammalium generibus. „Mémoires de la Société impériale des naturalistes de Moscou”. 5, s. 443, 1817. (łac.).
↑ T.E. Bowdich: An analysis of the natural classification of Mammalia. Paris: J. Smith, 1821, s. 30. (ang.).
↑ P. Gervais: Histoire naturelle des Mammifères avec I’indication de leurs maeurs et de leur rapports avec les Arts, le Commerce et l’Agriculture. T. 1. Paris: 1854, s. 202. (fr.).
↑ ^a ^b ^c Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 97–98. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 114–116. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e I. Horáček: Family Rhinopomatidae (Mouse-tailed Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 172–177. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Rhinopoma. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-23].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 465. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 607, 1904. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-01-02]. (ang.).
↑ Taxonomy: Rhinopoma – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-01-02]. (ang.).

[2] Wariant pisowni Rhinopoma É. Geoffroy Saint-Hillaire, 1818.

[uwaga1-4] Niepoprawna późniejsza pisownia Rhinopoma É. Geoffroy Saint-Hillaire, 1818.

[14] DC – długość ciała; DO – długość ogona; DP – długość przedramienia; MC – masa ciała

[Geoffroy-1] É. Geoffroy Saint-Hilaire: Description des Mammifères qui se trouvent en Égypte. W: Commission des sciences et arts d’Egypte: Description de l’Égypte, ou, Recueil des observations et des recherches qui ont été faites en Égypte pendant l’expédition de l’armée française. T. 2. Paris: Imprimerie impériale, 1828, s. 113. (fr.).

[fis-3] J.G. Fisher von Waldheim. Adversaria zoologica. Fasciculus primus. Quaedam ad Mammalium systema et genera illustranda. De Mammalium generibus. „Mémoires de la Société impériale des naturalistes de Moscou”. 5, s. 443, 1817. (łac.).

[Bowdich-5] T.E. Bowdich: An analysis of the natural classification of Mammalia. Paris: J. Smith, 1821, s. 30. (ang.).

[Gervais-6] P. Gervais: Histoire naturelle des Mammifères avec I’indication de leurs maeurs et de leur rapports avec les Arts, le Commerce et l’Agriculture. T. 1. Paris: 1854, s. 202. (fr.).

[Cichocki&inni-7] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 97–98. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-8] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 114–116. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Horáček-9] I. Horáček: Family Rhinopomatidae (Mouse-tailed Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 172–177. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).

[Wilson&Reeder-10] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Rhinopoma. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-23].

[amw-11] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 465. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Palmer-12] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 607, 1904. (ang.).

[mdd-13] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-01-02]. (ang.).

[15] Taxonomy: Rhinopoma – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-01-02]. (ang.).

[1]

[a]

[2]

[b]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[c]

[12]