Emil Szramek

Błogosławiony
	prezbiter i męczennik
Czczony przez	Kościół katolicki
Beatyfikacja	13 czerwca 1999; Warszawa; przez Jana Pawła II
Wspomnienie	9 lipca
Szczególne miejsca kultu	archidiecezja katowicka

Emil Szramek
Emil Michael Schramek
Kraj działania	Cesarstwo Niemieckie; Polska
Data i miejsce urodzenia	29 września 1887 ; Tworków
Data i miejsce śmierci	13 stycznia 1942 ; KL Dachau
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	łaciński
Inkardynacja	diecezja katowicka
Prezbiterat	26 czerwca 1911
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach
	Cytaty w Wikicytatach

Tablica pamiątkowa w kościele Mariackim w Katowicach

Pomnik przy kościele Mariackim w Katowicach

Emil Szramek, właśc. Emil Michael Schramek (ur. 29 września 1887 w Tworkowie, zm. 13 stycznia 1942 w KL Dachau) – błogosławiony i męczennik Kościoła katolickiego, polski duchowny katolicki.

Życiorys

Emil Szramek urodził się w rodzinie chałupnika Augusta i Josephy z d. Kandziora. Szkołę elementarną ukończył w Tworkowie, gimnazjum w Raciborzu, studia teologiczne na wydziale teologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego (1907–1910).

Kapłaństwo

22 czerwca 1911 z rąk kard. Georga Koppa przyjął święcenia kapłańskie. Pierwszymi placówkami duszpasterskimi były: Miechowice (1911–1912), gdzie miał możliwość zapoznania się z pracami księdza Norberta Bonczyka, i Tychy (1912–1916), gdzie pracował u boku ks. Jana Kapicy. Praca u znanego polityka, ale i wybitnego duszpasterza, zaważyła na jego poglądach politycznych, jak i społecznych. W Tychach ukończył pracę nad doktoratem, który napisał pod kierunkiem Josepha Jungnitza (Das Kollegiatstift zum heiligen Kreuz in Oppeln, Oppeln 1916). W latach 1916–1923 pracował na placówkach w Zaborzu i Mikołowie. Od 1918 związał się ze stowarzyszeniem kulturalno-oświatowym pod nazwą: Towarzystwo Oświaty im. św. Jacka, którego był współzałożycielem i w którym został redaktorem „Głosów znad Odry” (1918–1924). W czasopiśmie tym często bronił prawa Górnoślązaków do używania języka polskiego. Po utworzeniu Administracji Apostolskiej dla Śląska Górnego (1922) został przez ks. Augusta Hlonda powołany na stanowisko kanclerza kurii Administracji Apostolskiej. Po utworzeniu diecezji wszedł w skład kapituły katedralnej, a od 1927 z polecenia biskupa Arkadiusza Lisieckiego zajmował się organizacją budowy katedry. W kurii katowickiej pełnił także funkcję egzaminatora prosynodalnego, członka Consilium Vigilantiae i diecezjalnej komisji konserwatorskiej. W 1926 papież Pius XI powierzył ks. E. Szramkowi parafię Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Katowicach.

Styl duszpasterstwa uprawianego przez ks. E. Szramka cechowała otwartość i tolerancja, zwłaszcza jeśli chodzi o kwestie narodowościowe. Jako jeden z pierwszych naukowców na Śląsku zaczął głosić tezę o potrzebie większego otwarcia na kontakty między historykami polskimi i niemieckimi. Był daleki od nacjonalizmu, a tym bardziej od wszelkich przejawów szowinizmu. W 1927 został wybrany na prezesa Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku. Równocześnie redagował „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku”. Był jednym z inicjatorów założenia w Katowicach Biblioteki Śląskiej, a następnie przewodniczącym Rady Muzealnej Muzeum Śląskiego w Katowicach. Był znanym bibliofilem i koneserem sztuki. Pisał dużo, interesowała go zwłaszcza biografistyka. Wiele miejsca w swoich badaniach poświęcał także folklorystyce i badaniom nad Śląskiem jako pograniczem kulturowym. Owocem wieloletniej pracy stała się książka, która po dzień dzisiejszy nie straciła na aktualności: Śląsk jako problem socjologiczny, Katowice 1934. W przededniu wybuchu wojny sporządził testament, w którym wszystko, co posiadał, rozdał.

Prześladowanie i męczeńska śmierć

Nazwisko ks. E. Szramka znalazło się na liście proskrypcyjnej Sonderfahndungsbuch Polen^[1] i od początku okupacji niemieckiej w związku z Intelligenzaktion Schlesien spotykały go represje ze strony Gestapo. Nie opuścił parafii, a od decyzji niemieckich władz okupacyjnych o wygnaniu odwołał się do najwyższych władz III Rzeszy. 8 kwietnia 1940 został aresztowany i kolejno przebywał w niemieckich obozach koncentracyjnych KL Dachau, Mauthausen-Gusen i ponownie od 8 grudnia 1940 w KL Dachau. W obozie ks. E. Szramek stał się niekwestionowanym przywódcą księży. Podnosił więźniów na duchu, głosił kazania, w których dawał wyraz nadziei na odrodzenie Polski. Wobec prześladowców zachowywał się z godnością i spokojem. Jak wspominają współwięźniowie, miał niezłomny charakter i siłę ducha. Został zamordowany na izbie chorych strumieniami lodowatej wody.

Ordery i odznaczenia

Złoty Krzyż Zasługi (20 grudnia 1927)^[2]
Srebrny Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1935)^[3]

Beatyfikacja

Beatyfikował go papież Jan Paweł II w 1999 jako jednego ze 108 polskich męczenników II wojny światowej.

Zobacz też

Przypisy

↑ Sonderfahndungsbuch Polen. Herausgegeben vom Reichskriminalpolizeiamt, Berlin C2, Wederscher Mark 5/6, Berlin 1939, s. 148.
↑ M.P. z 1927 r. nr 296, poz. 818 „za zasługi na polu pracy narodowej i społecznej”.
↑ M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 306 „za krzewienie czytelnictwa”.

Bibliografia

Józef Bańka: Ks. Emil Szramek (1887–1942). Szkic biograficzny, „Nasza Przeszłość”, t. 18, Kraków, 1963, s. 141–187.
Władysław Bochnak: W służbie Bogu i ludziom. Sylwetki Ślązaków, Marki-Struga, 1989, s. 191–199.

Linki zewnętrzne

Emil Szramek, Das Kollegiatstift zum hl. Kreuz in Oppeln. Ein Beitrag zur Breslauer Diözesangeschichte. T. 1, Breslau 1915. (niem.)
Jarosław Dudała, Ślązacy idą do nieba. ruda_parafianin.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-02)]. [dostęp 10 września 2010]
Emil Szramek – publikacje w bibliotece Polona

[1] Sonderfahndungsbuch Polen. Herausgegeben vom Reichskriminalpolizeiamt, Berlin C2, Wederscher Mark 5/6, Berlin 1939, s. 148.

[2] M.P. z 1927 r. nr 296, poz. 818 „za zasługi na polu pracy narodowej i społecznej”.

[3] M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 306 „za krzewienie czytelnictwa”.

[1]

[2]

[3]