Tōru Haga

Tōru Haga

Tōru Haga podczas wizyty na Uniwersytecie Warszawskim (1987)
Państwo działania	Japonia
Data urodzenia	9 maja 1931
Data i miejsce śmierci	20 lutego 2020 Tokio
profesor
Specjalność: komparatystyka literacka i kulturowa
Alma Mater	Uniwersytet Tokijski
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Tokijski
Okres zatrudn.	1963–1992
Odznaczenia

Tōru Haga (ur. 9 maja 1931, zm. 20 lutego 2020 w Tokio) – japoński literaturoznawca, specjalista w dziedzinie komparatystyki literackiej i kulturowej.

Życiorys

W 1953 roku ukończył romanistykę w ramach nowego systemu utworzonego na Wydziale Sztuk Wyzwolonych Uniwersytetu Tokijskiego, a następnie studia magisterskie w nowo utworzonym Instytucie Studiów Podyplomowych Komparatystyki Literatury i Kultury pod kierunkiem prof. Kinji Shimady. Po ukończeniu studiów magisterskich wyjechał na stypendium do Francji, skąd powrócił do Japonii w 1957 roku.

W 1963 został etatowym wykładowcą na Wydziale Sztuk Wyzwolonych Uniwersytetu Tokijskiego, a od 1965 roku docentem. W 1966 roku prowadził studia naukowe na Uniwersytecie Princeton. W 1968 roku ukazała się jego pierwsza książka pt. „Ōkuni-no shisetsu” 1968 (Misja Ōkuni). W 1977 roku został mianowany profesorem Uniwersytetu Tokijskiego. W 1985 uzyskał stopień naukowy doktora literatury na tymże uniwersytecie (praca dyplomowa: „Kaiga-no ryōbun - kindai Nihon hikaku-bunka kenkyu” (Domena malarstwa - studia historii komparatystyki kulturowej współczesnej Japonii)). W latach 1983–1988 był szefem grona profesorów Sekcji Komparatystyki Literatury i Kultury Uniwersytetu Tokijskiego.

16 kwietnia 1987 roku podczas krótkiej wizyty w Polsce odwiedził Sekcję Japonistyki w Instytucie Orientalistycznym Uniwersytetu Warszawskiego, a następnego dnia spotkał się w Hotelu Victoria ze studentami Japonistyki i razem tworzyli poezję haiku.

W 1991 został mianowany profesorem w Międzynarodowym Centrum Badawczym do Studiów Japońskich (równolegle ze stanowiskiem profesora na Uniwersytecie Tokijskim). W 1992 przeszedł na emeryturę i został profesorem emerytowanym Uniwersytetu Tokijskiego.

W grudniu 1996 roku został przewodniczącym ruchu na rzecz utworzenia Japońskiego Stowarzyszenia do Reformowania Podręcznika Historii, a gdy ostatecznie powstało ono 30 stycznia 1997 roku objął funkcję doradcy. Nadzorował również powstanie „Nowego podręcznika do historii” dla japońskich gimnazjów.

W 1997 przeszedł na emeryturę w Międzynarodowym Centrum Badawczym do Studiów Japońskich. W tym samym roku mianowany został profesorem Uniwersytetu Taisho. Od 1999 roku był profesorem i rektorem Akademii Sztuk Pięknych w Kioto.

W kwietniu 1998 został dyrektorem Muzeum Sztuki Miasta Okazaki. Funkcję dyrektora pełnił do 2010 roku. W kwietniu 2010 roku został dyrektorem Muzeum Sztuki Prefektury Shizuoka, funkcję tę pełnił do 2017 roku.

W 2006 roku został odznaczony Orderem Świętego Skarbu.

1 listopada 2006 znalazł się w grupie ośmiu inicjatorów obchodów tysiąclecia „Opowieści o Genjim”.

W styczniu 2014 roku wziął udział w corocznej ceremonii tworzenia poezji japońskiej inaugurującej rok jako Meshido, czyli osoba szczególnie na ten rok wybrana i zaproszona przez cesarza.

W 2018 roku został członkiem Japońskiej Akademii Sztuki.

20 lutego 2020 roku zmarł na raka pęcherzyka żółciowego w szpitalu w Tokio. W dniu śmierci otrzymał tytuł arystokratyczny czwartej rangi, Shoshii.

Nagrody i wyróżnienia

• Nagroda Suntory Gakugei przyznawana za osiągnięcia naukowe za publikację „Gennai Hiraga” (1981)
• Nagroda literacka im. Jiro Osaragi przyznawana przez wydawnictwo dziennika Asahi (Asahi-Shinbun-sha) za „Domenę malarstwa” (1984)
• Nagroda Muzeum Meiji-Mura (1993)
• Medal z Purpurową Wstęgą nadawany za osiągnięcia naukowe i artystyczne (1997)
• Nagroda za osiągnięcia przyznawana przez wydawnictwo Dziennika Kioto (Kyoto-Shimbun) za odciągnięcia w dziedzinie kultury i nauki (2000)
• Order Świętego Skarbu III klasy (2006)
• Nagroda literacka Rennyo za publikację „Japonia, kraj sztuki” (2011)
• Nagroda dla współczesnych twórców poezji haiku (2012)
• Zasłużony dla Kultury Miasta Kioto (2012)
• Nagroda Muzeum pamięci Inoue Yasushi za osiągnięcia w dziedzinie kultury (2017)
• Nagroda Japońskiej Akademii Sztuki przy Japońskiej Agencji Kultury (odpowiednik Ministerstwa Kultury) i wręczana wraz z upominkiem od pary cesarskiej oraz włączenie w poczet członków Japońskiej Akademii Sztuki (2018).
• Nadanie tytułu arystokratycznego czwartej rangi, Shoshii (2020).

Dzieła

Publikacje indywidualne

• 『大君の使節』1968 „Ōkuni-no shisetsu” 1968 (Misja Ōkuni)
• 『渡辺崋山－優しい旅びと』1974 „ Watanabe Kazan - yasashii tabibiti” 1974 (Kazan Watanabe - wędrowca) seria: „Nihon-no tabibito 13-nin” (13 japońskich wędrowców)
• 『みだれ髪の系譜』 1981／ 1988 „Midaregami-no keifu” 1981 i 1988 (Genealogia splątanych włosów)
• 『平賀源内』1981／1989　„ Hiraga Gennai” 1981 (Gennai Hiraga)
• 『絵画の領分－近代日本比較文化史研究』1984／1990 „Kaiga-no bunryō - kindai Nihon hikaku-bunka kenkyu” 1984 (Domena malarstwa - studia historii komparatystyki kulturowej współczesnej Japonii)
• 『與謝蕪村の小さな世界』1986／1988 „ Yosa Buson-no chiisana sekai” 1986 i 1988 (Mały świat Yosy Busona)
• 『文化の往還 比較文化のたのしみ』1989 „Bunka-no ōfuku” 1989 (W tę i z powrotem przez kulturę)
• 『岩倉使節団の西洋見聞－「米欧回覧実記」を読む』1990 „ Iwakura shisetsu-dan-no seiyö-kenkan - „beiō-kairan-jikki-wo yomu” 1990 (Obserwacje Zachodu przez zespół misji Iwakury - lektura „Zapisu wizyty w Ameryce i Europie”)
• 『きのふの空 東大駒場小景集』1992 „Kinofu-no sora - Tōdai Komaba kokei-shu” 1992 (Wczorajsze niebo - Zbiór scen z kampusu Komaba Uniwersytetu Tokijskiego)
• 『詩の国 詩人の国』 1997 „Shi-no kuni shijin-nokuni” 1997 (Kraj poezji kraj poetów)
• 『詩歌の森へ－日本詩へのいざない』 2002 „Shiika-no mori-he - Nihonshi-he-no izanai” 2002 (Do lasu poezji -zaproszenie do poezji japońskiej)
• 『ひびきあう詩心－俳句とフランスの詩人たち』 2002 „Hibikiau shishin - haiku-to furansu-no shijintachi” (Współbrzmiąca inspiracja poetycka - haiku i poeci francuscy)
• 『みやこの円熟　江戸期の京都文化史再考』 2004 „Miyako-no enjuku Edo-ki-no Kyōto-bunka-shi saikō” (Dojrzałość miasta - Refleksje na temat historii kultury Kyoto w okresie Edo)
• 『藝術の国日本　画文交響』2010 „Geijutsu-no kuni Nihon” (Japonia, kraj sztuki)
• 『文明としての徳川日本』 2017 „Bunka-to-shite-no Tokugawa Nihon” (Japonia czasów Tokugawa jako kultura)
• 『桃源の水脈　東アジア詩画の比較文化史』2019 „Tōgen-no suimyaku - Higashi-Ajia-shiha-no hikaku-bunka-shi” (Zlewisko wód Krainy Kwitnących Brzoskwiń - historia komparatystyki kulturowej Azji Wschodniej)

Wydane pośmiertnie

• 『外交官の文章　もう一つの近代日本比較文化史』2020 „Gaikōkan-no bunshō mō hitotsu-no kindai Nihon hikaki-bunka-shi” (Pisma dyplomatów - jeszcze jedna historia komparatystyki kulturowej współczesnej Japonii)
• 『文明の庫 Ｉ 静止から運動へ　 近代日本比較文化史研究』2021 „Bunmei-no kura I Seishi-kara undō-e kindai Nihon hikakubunka-shi kenkyu” (Skarbiec cywilizacji I od bezruchu do aktywności. Studia historii komparatystyki kulturowej współczesnej Japonii)
• 『文明の庫 IＩ 夷狄の国へ　近代日本比較文化史研究』2021 „Bunmei-no kura II Itaki-no kuni-e kindai Nihon hikakubunka-shi kenkyu” (Skarbiec cywilizacji II do krainy barbarzyńców. Studia historii komparatystyki kulturowej współczesnej Japonii).

Publikacje zbiorowe

• 明治百年の序幕 （大世界史21） 文藝春秋、1969。井上勲と共著 „Preludium do stulecia epoki Meiji”(Wielka historia świata, tom 21) (Meiji-hyakunen-no jomaku” („Dai-sekai-shi 21) 1969 wspólnie z Isao Inoue
• 明治維新と日本人 1980。あとがきに注記. „Restauracja Meiji a Japończycy” (Meiji-ishin-to Nihonjin) 1980 posłowie i przypisy
• 日本の名著22 杉田玄白・平賀源内・司馬江漢 1971、1983. „Klasycy literatury japońskiej tom 22 - Genpaku Sugita, Gennai Hiraga, Kōkan Shiba” (Nihon-no meicho 22 Sunita Gempaku, Hiraga Gennai, Shiba Kōkan) 1971 i 1983
• 講座比較文学 全8巻 平川・亀井俊介・小堀桂一郎共編 1973-76 „Kurs literaturoznawstwa porównawczego w 8 tomach” (Kōza hikaku bungaku zen 8 kan) 1973-76 edycja wspólnie z Sukehiro Hirakawa, Shunsuke Kamei, Keiichirō Kobori
• 批評日本史 政治的人間の系譜 徳川吉宗 奈良本辰也・楢林忠男共著 1973 „Krytyczne spojrzenie na historię Japonii - genealogia polityków: Yoshimune Tokugawa” (Hihyō Nihon-shi seiji-teki ningen-no keifu - Tokugawa Yoshimune) 1973 wspólnie z Tatsuya Naramoto i Tadao Narabayashi
• 平凡社ギャラリー 崋山-四州真景 1974 „Galeria Heibonsha - Kazan - prawdziwy obraz czterech prowincji” (Heibonsha Gyarari - Kazan - Shishu shinkei) 1974
• 芸術の精神史 蕪村から藤島武二まで 共同討議 高階秀爾共編 1976 „Historia duchowości sztuki - od Busona do Takeji Fujishima - zbiorowa dyskusja” (Geijutsu-no seishinshi - Buson-kara Fujishima Takeji-made Kyōdō tōgi) 1976 wspólnie z Juji Takashima
• 明治大正図誌 東京 3 小木新造共編 1979 „Ilustrowany magazyn epok Meiji i Taishō - Tokyo 3” (Meiji Taishō zushi Tokyo 3) 1979 wspólnie z Shinzō Ogi
• カンヴァス日本の名画 高橋由一 青木茂共著 1979 „Arcydzieła malarstwa na płótnie Japonii” (Kanvasu-Nihon-no meiga”) 1979 wspólnie z Yuichi Takahashi i Shigeru Aoki
• 近代漫画〈4〉 日露戦争期の漫画 浅井忠・小杉未醒 清水勲共編 1985 „Współczesne komiksy (4) Komiksy czasów wojny japońsko-rosyjskiej ”(Kindai manga (4) nichirō-sensō-ki-no manga) 1985 wspólnie zChu Asai, Hōan Kosugi i Isao Shimizu
• 海外の日本人小事典 エッソ石油広報部 1985 „Mały słownik Japończyków za granicą” (Kaigai-no Nihonjin kojiten) 1985
• 近代漫画〈1〉 幕末維新期の漫画 C＝ワーグマン・河鍋暁斎 清水勲共編 1986 „Współczesne komiksy (1) Komiksy czasów Restauracji Meiji” (Kindai manga (1) Meiji-ishin-ki-no manga) 1986 wspólnie z Kyōsai Kawanabe i Isao Shimizu
• 江漢西遊日記 司馬江漢 1986。太田理恵子共校注 „Dziennik podróży na zachód pióra Kōkan Shiba” (Kōkan-saiyu-nikki Shiba Kōkan) 1986 korekta i przypisy wspólnie z Rieko Ōta
• 外国人による日本論の名著 ゴンチャロフからパンゲまで 佐伯彰一共編 1987 „Słynne dzieła zagranicznych autorów na temat teorii o Japończykach (Nihonjinron) - od Gonczarowa po Pinguet’a” (Gaikokujin-ni yoru Nihonjinron-no meicho- Goncharofu-kara Pange-made) 1987 edycja wspólnie z Shōichi Saeki
• 小出楢重随筆集 1987 „Zbiór esejów pióra Narashige Koide” (Koide Narashige zuihitsu-shu) 1987
• 文学の東西 辻瑆共編著 1988 „Wschód i Zachód w literaturze” (Bungaku-no Tōzai) 1988 edycja wspólnie z Hikaru Tsuji
• ビゴー素描コレクション 全3巻 清水勲・酒井忠康・川本皓嗣共編 1989 „Kolekcja szkiców Bigot’a” 3 tomy (Bigō subyō korekushon zen 3 kan) 1989 edycja wspólnie z Isao Shimizu, Tadayasu Sakai i Kōji Kawamoto 1989
• 世紀末から新世紀末へ 1990 „Od schyłku wieku po schyłek nowego wieku” (Seikimatsu-kara Shin-seikimatsu-made) 1990
• 写真で見る江戸東京 岡部昌幸共著 新潮社「とんぼの本」1992 „ Edo i Tokyo widziane na zdjęciach” (Shashin-de miru Edo Tōkyō) 1992 autorstwo wspólne z Masayuki Okabe
• 世界都市の条件 高階秀爾共編 1992 „Kryteria bycia światowym miastem” (Sekai-toshi-no jōken) 1992 edycja wspólniez Shuji Takashina
• 絵のなかの東京 ビジュアルブック江戸東京 1993 „Tokyo w obrazach - Ilustrowana książka o Edo i Tokyo” (E-no naka-no Tōkyō - bijuaru-bukku Edo Tōkyō) 1993
• 叢書 比較文学比較文化〈1〉 文明としての徳川日本 1993 Seria książek „Komparatystyka literacka i kulturowa (1) - Japonia epoki Tokugawa jako cywilizacja” (Sōsho Hikaku-bungaku hikaku-bunka (1) Bunmei-to shite-no Tokugawa Nihon) 1993
• 水墨画の巨匠 第12巻 蕪村 早川聞多共著 1994 „Wielcy mistrzowie malarstwa tuszem tom 12 Buson” (Suibokuga-no kyoshō dai 12 kan Buson)1994 wspólnie z Monta Hayakawa
• 河鍋暁斎画集 1994 „Album malarstwa Kyōsai Kawabe” (Kawabe Kyōsai gashu) 1994
• 江戸のなかの近代－秋田蘭画と『解体新書』 1996。高階秀爾・武塙林太郎・養老孟司・成瀬不二雄・河野元昭と共著„Historia najnowsza wpisana w okres Edo - malarstwo w stylu Akita-ranga (Edo-no naka-no kindai - Akita-ranga i „Nowe ujęcie Anatomii”) 1996 wspólnie z Juji Takashima, Rintarō Takehana, Takashi Yōrō, Fujio Naruse, Motoaki Kōno
• 翻訳と日本文化 国際文化交流推進協会〈シリーズ国際交流〉 2000 „Przekłady a kultura japońska” (Hon’yaku-to Nihon-bunka - kokusai bunka-kōryu ishin kyōkai (shirizu kokusai-kōryu) 2000
• 創像新世紀 2001 „Nowy wiek twórczości” (Sōzō shin-seiki) 2001
• 京都学を学ぶ人のために 冨士谷あつ子共編 世界思想社 2002 „Dla zgłębiających naukę o Kioto” (Kyōto-gaku-wo manabu hito-no tame-ni) 2002 edycja wspólna z Atsuko Fujitani
• ワーグマン素描コレクション（上下） 酒井・清水・川本・新井潤美編 2002 „Kolekcja szkiców Wirgman’a„ (2 tomy) (Waguman subyō korekushon (jō-ge)) 2002 edycja Sakai, Shimizu, Kawamoto, Megumi Arai
• 岩倉使節団の比較文化史的研究 2003 „Studia komparatystyczne dotyczące misji Iwakury” (Iwakurashisetu-dan-no hikaku-bungaku hikaku-bunka kenkyu) 2003
• 古寺巡礼京都27 泉涌寺　上村貞郎共著 2008 „Pielgrzymka do starych świątyń Kioto 27 (Koji junrei Kyōto 27 Sennyu-ji) 2008 wspólnie z Takurō Kamimura
• ポストモダンを超えて－21世紀の芸術と社会を考える 三浦雅士編、高階秀爾・山崎正和ほか6名 2016 „Przewyższyć post-modernizm - rozważania nad sztuką i społeczeństwem 21 wieku” (Posuto-modna-wo koete - 21-sroki-no geijutu-to shakai-wo kangaeru) 2016 edycja Masashi Miura, wspólnie z 6 innymi współautorami min. Juji Takashima i Masakazi Yamazaki.

Przekłady

• George Bailey Sansom „The Western World and Japan: A Study in the Interaction of European and Asiatic Cultures.” Tom 1 i 2 1949 wraz z Madoką Kanai, Miroru Tada i Sukehiro Hirakawa 1966, 1983, 1995 ジョージ・サンソム『西欧世界と日本』 金井圓・多田実・平川祐弘共訳 1966／1983／1995
• A. M. Craig/ D. H. Shively „Personality in Japanese History” (1971) wraz z Yukihiko Motoyama, i Madoką Kanai 1973-74 A.M.クレイグ/D.H.シャイヴリ編『日本の歴史と個性 現代アメリカ日本学論集』本山幸彦・金井圓共監訳 1973-74
• Donald Keene „The Japanese Discovery of Europe: Honda Toshiaki and other discoverers 1720–1952”. ドナルド・キーン『日本人の西洋発見』 1968／1976／1982／2014
• Samuel Siegfried Bing „Le Japon artustique” 1888-1891 wraz z Seiji Ōshima, Chuji Ikegami i Shin’ichi Segi 1981 サミュエル・ビング『藝術の日本』 大島清次・池上忠治・瀬木慎一共訳 1981.