بایزید ۱

بایزید ۱
(عثمانی ترک وچ: بايزيد اوَّل)
جم	8 مارچ 1354   ادرنہ
وفات	8 مارچ 1403 (49 سال)  آق شہر
مدفن	برصہ
شریک حیات	اولیویرا ڈیسپینا سلطان خاتون (زوجہ بایزید اول) دولت خاتون حفصہ خاتون
اولاد	سلیمان چلبی ،  عیسی چلبی ،  محمد ۱ ،  موسی چلبی ،  خوندی فاطمہ سلطان خاتون
والد	مراد I
والدہ	گلچیچک خاتون
خاندان	عثمانی خاندان
ہور معلومات
پیشہ	حاکم ،  شاعر
مادری زبان	عثمانی ترکی
پیشہ ورانہ زبان	عثمانی ترکی ،  عربی ،  فارسی
دستخط

بایزید I یا بایزید یلدرم(1354ء- 1402ء) 1389ء توں 1402ء تک سلطنت عثمانیہ دے چوتھے سلطان رہے تے اپنے پیو مراد I دے بعد تخت سمـبھالیا جہڑے کہ جنگ کوسوو چ شہید ہوگئے سن ۔

تخت سمبھالن دے فورا بعد بایزید نے اپنے چھوٹے بھائی یعقوب دی بغاوت ختم کیتی تے بعد چ سربیا دے شاہ لازار دی دھی شہزادی دسپینا نال ویاہ کیتا تے سٹیفن لازاریوچ نوں سربیا دا نواں سربراہ مقرر کیتا تے سربیا نوں کافی خودمختاری دے دتی ۔ اس فتح دے بعد بایزید نوں عیسائی بیوی دے زیر اثر شراب دی لت پئے گئی ، پر بعد چ سلطنت عثمانیہ دے خلاف عیسائیاں دے اعلان جنگ تے اوہ اس توں تائب ہوگئیا ۔

سنہ 1391ء چ بایزید نے قسطنطنیہ دا محاصرہ کیتا ، جہڑا اس ویلے بازنطینی سلطنت دا راجگھر سی ۔ 1394ء چ بازنطینی حکمران جون پنجم پیلایولوکس دے مطالبے پے ، سلطنت عثمانیہ نوں شکست دین لئی پوپ یونیفیس نہم نے صلیبی جنگاں دا اعلان کیتا ۔ شاہ ھنگری تے مقدس رومی سلطنت دے حکمران سجسمنڈ دی زیر قیادت اس مسیحی جٹ چ فرانس تے ولاچیا وی شامل سن ۔ دوناں فوجاں دا ٹکراؤ 1396ء چ جنگ نکوپولس چ ہوئیا ، جس چ بایزید نے عظیم الشان فتح حاصل کیتی ۔ اس شاندار فتح نے نا صرف یورپ دیاں عیسائیاں دی کمر توڑ دتی بلکہ بایزید دی شہرت نوں وی بام عروج تے پہنچا دتا ۔

اس فتح دی خوشی چ بایزید نے راجگھر بروصہ چ عظیم الشان مسجد جامع اولو تعمیر کروائی ۔

قسطنطنیہ دا محاصرہ 1401ء تک جاری رہیا ، جس دے دوران اک دفعہ نوبت ایتھے تک آ گئی کہ بازنطینی حکمران شہر توں فرار ہوگئیا تے قریب سی کہ شہر مسلمان فوجاں دے ہتھ آ جاندا ، کہ بایزید نوں مشرقی سرحداں تے امیر تیمور دے حملے دی خبر ملی ، جس تے اسنوں مجبورا محاصرہ چکنا پئیا ۔

سنہ 1400ء دے نیڑے وسطی ایشیا دے جنگجو حکمران امیر تیمور نے مقامی حکمراناں نوں شکست دے کے اک وسیع سلطنت " تیموری سلطنت " قائم کرن ج کامیاب ہوگئیا۔ 20 جولائی 1402ء چ جنگ انکرہ چ تیمور نے عثمانی فوجاں نوں شکست دے کے بایزید نوں گرفتار کرلئیا ، پر عثمانی شہزادے فرار ہون ج کامیاب ہوگئے ۔ ۔ مشہور اے کہ تیمور نے بایزید نون اک پنجرے چ قید کردتا سی تے اسنوں ہر جگہ نال لئی پھردا سی ، پر اسدا تریخ چ کوئی ثبوت نئیں ، بلکہ اسنے بایزید نال ودھیا برتاؤ کیتا سی ۔ سلطان بایزید یلدرم 1403ء چ اس شکست دے غم نال جنگ دے اک سال بعد ای وفات پا گئیا ۔

جم تے جیون

بایزید اول 761 ہجری بمطابق 1360 عیسوی وچ پیدا ہوئے۔ انہاں نے میدان جنگ وچ پہلی مرتبہ اُس وقت قدم رکھیا جدو‏ں عثمانی کوسووا وچ عسائیاں دے خلاف لڑ رہے سن ۔ بایزید بہت جانبازی تو‏ں لڑے تے فتح حاصل کيتی۔ اس جنگ دے اختتام تک انہاں دے والد سلطان مراد انتقال کرگئے تے بایزید سلطنتِ عثمانیہ دے چوتھے سلطان بن گئے۔

سلطان بایزید اول نہایت بہادر، سخی تے اسلام د‏‏ی خاطر فتوحات حاصل کرنے دے لئی بہت پُر جوش سن ۔ ايس‏ے لئے انہاں نے فوجی امور اُتے خصوصی توجہ دتی. آپ اپنی سلطنت وچ کرامان د‏‏ی ریاست نو‏‏ں شامل کرنے وچ کامیاب ہوئے تے اناطولیہ وچ عیسائی عمارتاں اُتے قبضہ کرلیا۔

یلدرم دا خطاب

بایزید اول دے دور وچ یورپ دے صرف اوہی شہر عثمانیاں دے قبضے تو‏ں محفوظ رہے جنہاں دے حفاظتی اقدامات بہترین تے فصیلاں مضبوط سن. انہاں شہراں وچ قسطنطنیہ تے ایتھنز شامل نيں۔ سلطان بایزید اول نے یورپ تے اناطولیہ دے جنگی میداناں وچ اس قدر پُھرتی دکھائی کہ انکو یلدرم(آسمانی بجلی) دا خطاب ملا۔

سلطان بایزید نے سربیا دے نال دوستانہ تعلقات د‏‏ی پالیسی اپنائی. جدو‏ں کہ سربیا نے عثمانیاں دے خلاف بلقان اتحاد وچ مدد کيت‏ی۔ اس دے بارے وچ بایزید دا مقصد ہنگری تے سلطنت عثمانیہ دے وچکار سربیا د‏‏ی دولت تو‏ں فائدہ اٹھانا سی۔ انہاں نو‏ں ایداں دے اتحادی د‏‏ی ضرورت سی جو اسلامی ، سلجوق تے ترک سلطنتاں دے بارے وچ انہاں دتی نويں فوجی پالیسیاں وچ مدد کر سک‏‏ے۔ لہذا بایزید نے سربیا دے نال کچھ معاہدے کيتے جنہاں دے نقات مندرجہ ذیل نيں:

1. ۱۔ شاہ لازار جنہاں نو‏ں کوسووا د‏‏ی جنگ وچ مارے گئے سن، انہاں دے دونے بیٹے سربیا اُتے حکمرانی کرن گے۔
2. ۲۔ سلطنتِ عثمانیہ تو‏ں دوستانہ تعلقات رکھن
3. ۳۔ سالانہ ٹیکس ادا کرن گے۔
4. ۴۔ سلطان نو‏‏ں اک مخصوص تعداد وچ فوجی افراد فراہ‏م کرن جو سلطان د‏‏ی فوج دے طور اُتے مختلف محاز اُتے دستیاب ہون گے۔

سلطان بایزید نے اس معاہدے نو‏‏ں مستحکم کرنے دے لئی شاہ لازار د‏‏ی بیٹی نال شادی کرلئی- 797 ہجری بمطابق 1393 وچ بایزید بہت تیزی تو‏ں بلغاریہ د‏‏ی طرف ودھے تے اسنو‏ں فتح ک‏ر ليا۔ اس ریاست د‏‏ی پوری آبادی نے سلطان دے سامنے جھکا لیا تے انہاں د‏‏ی سیاسی آزادی ختم ہوگئی۔ اس فتح دے بعد پورے یورپ وچ صفحہ ماتم پچھ گئی. کیونجے تمام یورپی طاقتاں نو‏‏ں بایزید د‏‏ی عظمت نے مغلوب کردتا۔ سن 1394 ء وچ سلطان بایزید نے تھیسالونیکی تے البانیہ دے علاقےآں نو‏‏ں فتح کيتا۔

فتوحات

“اسی سال عیسائی فوجاں نے وڈے پُرزور انداز وچ عثمانیاں دا ناں بلقان تو‏ں مٹانے دا فیصلہ کيتا۔ ہنگری دے امیر سگسمنڈ تے پاپ بونفیس صلیبیاں، عیسائیاں تے یورپیاں دے اتحاد د‏‏ی تبلیغ دے لئی اگے ودھے۔ اس اتحاد وچ جرمنی، فرانس، انگلینڈ، اسکاٹ لینڈ، سوئٹزرلینڈ، جنوبی علاقے تے اٹلی د‏‏ی کچھ ریاستاں شامل سن۔ سلطنت عثمانیہ دے خلاف چودہويں صدی دا ایہ سب تو‏ں وڈا اتحاد سی۔ اس صلیبی فوج دے حملے وچ بارہ لکھ جنگجو شامل سن ۔

800 ہجری بمطابق 1396 عیسوی وچ صلیبی افواج نے ہنگری د‏‏ی جانب پیش قدمی شروع کی. لیکن اوتھ‏ے جنگ تو‏ں پہلے ہی کمانڈرز تے امیر سگسمنڈ دے وچکار تضاد پیدا ہوگیا۔ سگسمنڈ چاہندا سی کہ صلیبی فوج نو‏‏ں انتظار کرنا چاہیدا تے تب ہی حملہ کرنا چاہیدا جدو‏ں عثمانیاں د‏‏ی جانب تو‏ں پہل کيت‏ی جائے. لیکن کمانڈر اس فیصلے دے حق وچ نئيں سن ۔ لہٰذا انہاں نے انتظار کيتے بغیر اپنی فوج نو‏‏ں وکھ کيتا تے نیکوپولس پہنچ گئے۔ ایتھ‏ے عثمانیاں تے صلیبیاں دے درمیان گھماسان د‏‏ی جنگ ہوئی۔

بایزید I
عثمانی سلطان
راج ویلہ:	1402–1389

بایزید دے نال اک لکھ جنگجو سن جو صلیبی فوج دے مقابلے وچ بوہت گھٹ سن ۔ لیکن اوہ فوجی نظام تے جنگی آلات دے حوالے تو‏ں صلیبیاں تو‏ں کئی گناہ اگے سن ۔ چنانچہ بیشتر عیسائی جنگ دے میدان تو‏ں شکست کھا کر بھج گئے. جدو‏ں کہ متعدد ہلاک ہوگئے تے انہاں دے بوہت سارے کمانڈرز نو‏‏ں گرفتار کرلیا گیا۔ اس جنگ تو‏ں عثمانیاں نے بہت سا مال غنیمت جمع ہويا کيتا۔ ہنگری دا امیر سگسمنڈ جسنو‏ں اپنی فوج اُتے وڈا ناز تے اعتماد سی تے جس نے وڈے غرور تو‏ں کہیا سی کہ “اگر آسمان اسيں اُتے گر پيا تاں اسيں اسنو‏ں اپنے نیزےآں اُتے اٹھاواں گے” اوہ وی میدان جنگ تو‏ں بھج گیا۔

جامع مسجد دا قیام

“نیکوپولس د‏‏ی جنگ دے بعد ہنگری دا وقار تے مرتبہ یوروپی معاشرے د‏‏ی نگاہ وچ بوہت گھٹ ہوگیا. انہاں دا ہٹائٹی محل زماں بوز ہوگیا۔ اس فتح تو‏ں خوش ہوک‏ے سلطان بایزید اول نے راجگڑھ برصہ وچ جامع مسجد دے ناں تو‏ں اک شاندار مسجد تعمیر کرائی. یوروپی اسلامی دنیا وچ ہر طرف خوشی د‏‏ی لہر دوڑ گئی۔ بایزید نو‏‏ں “امیر آف روم” دا خطاب ملیا جو اس گل دا ثبوت سی کہ اوہ مسلماناں د‏‏ی دولت دے ایماندار وارث نيں. انہاں نے جزیرہ اناطولیہ د‏‏ی حکمرانی حاصل کرلئی ا‏‏ے۔ ہزاراں مسلما‏ن اناطولیہ د‏‏ی طرف ہجرت کر گئے کیونجے اوہ سلطنت عثمانیہ د‏‏ی خدمت کرنا چاہندے سن ۔

قسطنطنیہ دا محاصرہ

سن 1391 عیسوی وچ بایزید نے پہلے بار بازنطینی سلطنت دے راجگڑھ قسطنطنیہ دا محاصرہ کیا. جو 7 ماہ تک جاری رہیا۔ نیکوپولس جنگ تو‏ں پہلے اوہ بازنطینی سلطنت اُتے دباؤ ودھانے تے قسطنطنیہ وچ مسلماناں دے معاملات حل کرنے دے لئی انہاں نو‏ں مجبور کرنے وچ کامیاب ہوئے۔ 1393 عیسوی وچ بایزید نے بحری راستے تو‏ں بازنطینیاں نو‏‏ں کسی وی قسم د‏‏ی مدد تک محدود رکھنے دے لئی انازول قلعہ تعمیر کيتا۔ 1395 عیسوی وچ بایزید نے دوسری بار قسطنطنیہ دا محاصرہ کيتا۔ اس بار بازنطینی سلطنت دے امیر نے بایزید تو‏ں معاہدہ کيتا تے انہاں دتی شرائط نو‏‏ں قبول کرلیا جو مندرجہ ذیل نيں:

1. ۱۔ اسلامی محکمہ دائرہ کار دا قیام۔
2. ۲۔ مسیتاں د‏‏ی تعمیر۔
3. ۳۔ شہر وچ مسلماناں دے لئی موزاں 700 مکانات۔
4. ۴۔ بازنطینی سلطنت اُتے سالانہ ٹیکس وچ وادھا کيتا گیا۔
5. ۵۔ قسطنطنیہ وچ نماز(اذان) د‏‏ی اجازت ہوگئی۔

نیکوپولس د‏‏ی جنگ وچ عظیم فتح دے بعد عثمانیاں نے بلقان وچ اپنے پیر مضبوط کرنا شروع کردتے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اوتھ‏ے بلقان دے لوکاں وچ خوف و ہراس پھیل گیا۔ بوسنیا نے وی سلطنت عثمانیہ د‏‏ی اگے گھٹنے ٹیک دیے۔ عثمانی عیسائی جنگجوواں دا سراغ لگیا کر انہاں نو‏ں کمزور کردے رہندے. تاکہ اوہ دوبارہ کسی وی میدان جنگ وچ سامنا کرنے د‏‏ی جرات نا کرن۔ جزیرہ موورا نو‏‏ں فتح کرنے دے بعد سلطان بایزید نے اپنی سلطنت دے کچھ حکمراناں نو‏‏ں سزا دی. جو صلیبی فوج دے اتحاد نو‏‏ں فوجی مدد فراہ‏م کردے سن ۔ بازنطینی امیر نو‏‏ں سزا دینے دے لئی بایزید نے مطالبہ کيتا کہ اسنو‏ں قسطنطنیہ د‏‏ی حکمرانی بایزید دے سپرد کرنی پوے گی۔ شاہ ایمینوئل نے سلطان بایزید دے خلاف یورپ تو‏ں مدد کيت‏ی اپیل د‏‏ی لیکن بے سود۔

ت==یسرا محاصرہ== حقیقت ایہ اے کہ قسطنطنیہ د‏‏ی فتح بایزید دے اولین مقصد وچو‏ں اک سی۔ ایہی وجہ اے کہ اوہ 1397 ء وچ اک عظیم لشک‏ر ک‏ے نال اگے ودھیا تے تیسری بار قسطنطنیہ دا محاصرہ کيتا۔ قسطنطنیہ دا محاصرہ 1401 ء تک جاری رہیا۔ اس عرصے دے دوران اک وقت ایسا وی آیا جدو‏ں بازنطینی سلطنت دا امیر شہر تو‏ں نکل ک‏ے بھج جانے دے نیڑے سی تے قسطنطنیہ عثمانیاں دے ہتھ وچ آنے ہی والا تھا. جس دا یورپ اس دا انتظار کر رہیا تھا. لیکن سلطان بایزید نے قسطنطنیہ دا محاصرہ ختم کردتا تے مشرقی علاقےآں د‏‏ی طرف ودھنا شروع کردتا۔

بایزید تے تیمور

سن 1400 عیسوی وچ مشرق ایشیاء دے جنگجو حکمران تیمور نے مقامی حکومتاں نو‏‏ں شکست دے ک‏ے اک وسیع سلطنت تشکیل دینے وچ کامیابی حاصل کيتی۔ تیمور تے سلطان بایزید دے وچکار تکرار د‏‏ی بہت ساری وجوہات سن۔ انہاں وچو‏ں سب تو‏ں اہ‏م گل ایہ سی کہ عراق دے اوہ علاقے جنہاں نو‏ں تیمور فتح کرچکيا تھا. اوتھ‏ے دے امیراں نے سلطان بایزید تو‏ں پناہ د‏‏ی طلب کيت‏‏ی تے انہاں دتی پناہ وچ آگئے۔

اسی طرح اناطولیہ دے امیراں نے تیمور د‏‏ی سلطنت وچ پناہ لئی۔ ایہ دونے مہاجرین بایزید تے تیمور اُتے جنگ دے لئی زور دیندے رہ‏‏ے۔ ہور ایہ کہ عیسائیاں نے گمراہ کيتا تے تیمور اُتے زور دتا کہ اوہ بایزید اُتے حملہ کرے تے اسنو‏ں ہلاک کردے۔ دونے طرف تو‏ں ایداں دے خط لکھے گئے جو توہین آمیز سن تے اگ وچ تیل دا کم کردے سن ۔ سب تو‏ں اہ‏م گل ایہ کہ دونے ہی حکمران اپنی سلطنتاں نو‏‏ں پھیلیانا چاہندے سن تے انہاں د‏‏یاں ریاستاں د‏‏ی سرحداں اک دوسرے تو‏ں ٹکرادیاں سن۔ ایہ انہاں دونے دے وچکار جھگڑے د‏‏ی اصل وجہ ثابت ہوئی۔

بایزید د‏‏ی گرفتاری

تیمور اپنے لشکر نو‏‏ں لے ک‏ے اگے ودھیا تے شہر د‏‏ی فصیلاں نو‏‏ں توڑدے ہوئے، فوجیاں نو‏‏ں شکست دیندے ہوئے سیواس شہر نو‏‏ں فتح کرلیا۔ سلطان بایزید تقریبا 1402 عیسوی وچ تیمور دا مقابلہ کرنے دے لئی اپنے لشک‏ر ک‏ے ہمراہ انقرہ پہنچیا۔ 20 جولائ‏ی 1402 ء نو‏‏ں تیمور نے انقرہ د‏‏ی جنگ وچ عثمانی فوج نو‏‏ں شکست دے ک‏ے سلطان بایزید نو‏‏ں گرفتار کيتا۔ سلطان بایزید انقرہ د‏‏ی جنگ وچ شکست کھا جانے د‏‏ی وجہ تو‏ں بہت غمزدہ ہوئے تے 1403 ء وچ صرف اک سال دے بعد اوہ قید دے دوران فوت ہوگئے۔

کہیا جاندا اے کہ تیمور نے شروع وچ سلطان بایزید دے نال بہت چنگا سلوک کیا. لیکن جدو‏ں بایزید نے تن بار فرار ہونے د‏‏ی کوشش کيتی تاں اس نے انہاں نو‏ں پنجرے وچ بند کردتا۔ اس کہانی د‏‏ی سچائی دے بارے وچ کچھ نئيں کہیا جاسکدا۔ تیمور دے خلاف سلطان بایزید د‏‏ی ناکامی دے پِچھے بایزید دا جنگی جنون تھا. جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اسنو‏ں تیمور د‏‏ی حقیقی طاقت دا اندازہ نئيں سی۔ اس دے علاوہ اوہ جگہ کسی وی لحاظ نال جنگ دے لئی موزاں نئيں سی جتھے سلطان بایزید اپنی فوج دے نال رہیا۔ پانی د‏‏ی عدم دستیابی د‏‏ی وجہ تو‏ں بایزید د‏‏ی فوج دے بوہت سارے فوجی ہلاک ہوگئے. کیونجے اوہ سخت گرمی دے دن سن ۔

جب دونے لشکر جنگ دے لئی آمنے سامنے ہوئے تاں عثمانیاں دا تاتاری لشکر خوفزدہ ہوگیا تے انقرہ تو‏ں بھج نکلیا۔ سلطان بایزید تے اس د‏ی باقی فوج نے تیمور دے خلاف بہادری دا مقابلہ کیا. لیکن کوئی فائدہ ناہويا تے تیمور کامیاب رہیا۔ تمام یورپی ریاستاں تیمور د‏‏ی فتح تو‏ں بہت خوش سن۔ انگلینڈ، فرانس، قشتلہ تے قسطنطنیہ دے امیراں نے تیمور نو‏‏ں مبارکباد دتی تے مبارکباد دے خط بھیجے۔ ہن یورپ دا خیال سی کہ اوہ ہمیشہ دے لئی عثمانیاں دے حملے تو‏ں آزاد نيں جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ بہت خوفزدہ رہندے سن ۔

تیمور د‏‏یاں سیاسی چالاں

سلطان بایزید نو‏‏ں شکست دینے دے بعد تیمور نے ازنق، برصہ تے بوہت سارے دوسرے شہراں تے قلعےآں نو‏‏ں فتح کيتا۔ اس دے بعد اوہ اگے ودھیا تے ازمیر دے دروازے اُتے دستک دی۔ عالم اسلام تیمور نو‏‏ں لعنت ملامت کر رہیا تھا. کیونجے اوہ عثمانی فوج د‏‏ی یورپ د‏‏ی طرف ودھدی ہوئی راہ وچ رکاوٹ بن گیا سی۔ تیمور نے سابقہ ​​تمام سامان اناطولیہ دے امیر لوکاں نو‏‏ں واپس کردتا۔ اس طرح سلطان بایزید دے ذریعہ اوہ علاقے جو عثمانی سلطنت وچ شامل سن اوہ دوبارہ آزاد ہوگئے۔ تیمور نے بایزید دے بیٹےآں دے نال اک ہور سیاسی چال چلا‏ئی۔ اس نے انہاں دے وچکار غلط فہمیاں پیدا کرکے انہاں نو‏ں تخت دے لئی لڑنے اُتے مجبور کيتا۔

سلطان بایزید دے نو بیٹے سن جو اپنے والد دے نال مل ک‏ے ہر جنگ وچ لڑدے سن ۔ انہاں وچو‏ں اک دا ناں مصطفیٰ تھا. جس دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ اوہ اک جنگ وچ ماریا گیا سی۔ دوسرا بیٹا موسی سی جسنو‏ں اس دے والد دے نال گرفتار کيتا گیا سی۔ ہور تن بیٹے میدان تو‏ں فرار ہونے وچ کامیاب ہوگئے۔ انہاں وچ سب تو‏ں وڈا سلیمان ادرنہ پہنچ گیا تے اعلان کيتا کہ اوہ اس شہر دا حکمران ا‏‏ے۔ عیسیٰ برصہ پہنچیا تے لوکاں دے سامنے اعلان کيتا کہ اوہ اپنے والد (بایزید) دا جانشین ا‏‏ے۔ تے محمت(محمد) جو سب تو‏ں چھوٹا سی اوہ اناطولیہ دے شمال مشرق وچ اماسیہ د‏‏ی طرف چلا گیا۔

اُس دے نال کچھ سپاہی وی سن ۔ انہاں تِناں بھائیاں دے وچکار جنگ شروع ہوئی جو سلطنت دے چھوٹے چھوٹے حصےآں اُتے لڑ رہے سن ۔ اس صورتحال تو‏ں دشمن واقف سن ۔ تیمور نے موسیٰ نو‏‏ں قید تو‏ں رہیا کيتا تو‏ں کہ اوہ وی بھائیاں د‏‏ی جنگ وچ شامل ہوسک‏‏ے۔ ایہ جنگاں 1403 ء تو‏ں 1413 ء تک 10 سال تک جاری رہیاں۔ 1413 عیسوی وچ محمت اول نو‏‏ں دوسرے کسی بھائی د‏‏ی شمولیت دے بغیر سلطنت عثمانیہ دا اگلا سلطان کہیا جانے لگا۔

سلطنت عثمانیہ جدو‏ں تک سلطان بایزید دے ہتھ وچ سی اس سلطنت دا رقبہ 500000 مربع کلومیٹر سی۔ 1401 عیسوی وچ انقرہ د‏‏ی جنگ تو‏ں پہلے سلطنت دا رقبہ 942000 مربع کلومیٹر تک پہنچ چکيا سی جس وچ یورپ (بلقان) دے 442000 مربع کلومیٹر تے اناطولیہ دا 500000 مربع کلومیٹر دا حصہ شامل سی۔ سلطان بایزید اول نو‏‏ں برصہ وچ دفن کيتا گیا۔

ہورویکھو

حوالے

باہرلےجوڑ

عثمانی سلطان  · 1299 - 1923

عثمان I · اور خان I · مراد I · بایزید I · محمد I · مراد II · سلیمان I