محاصرہ ویانا

محاصرہ ویانا
	بسلسلہ Ottoman wars in Europe تے Ottoman–Habsburg wars
	; Engraving of clashes between the Austrians and Ottomans outside ویانا, 1529
تاریخ	27 ستمبر–15 اکتوبر 1529
مقام	ویانا، مقدس رومی سلطنت; (اج دے دور دا آسٹریا)
نتیجہ	مسیحی اتحادیاں دی فیصلہ کن فتح
محارب
مقدس رومی سلطنت; سانچہ:Country data Bohemia سلطنت بوہیمیا; Rhinish Palatinate; سانچہ:Country data Spanish Empire	سلطنت عثمانیہ; سانچہ:Country data Moldavia
کمانڈر اور رہنما
Niklas Graf Salm (زخمی); Philipp der Streitbare; Wilhelm von Roggendorf	سلطان سلیمان اول; وزیر اعلیٰ پارگلی ابراہیم پاشا
طاقت
c. 17,000-21,000	c. 120,000-125,000, بعض ذرائع دا دعوی 300,000
ہلاکتیں اور نقصانات
نامعلوم لیکن بھاری	15,000 زخمی، ہلاک یا گرفتار کیتے گئے

محاصرہ ویانا توں مراد عثمانی ترکوں دی جانب توں آسٹریا دے دار الحکومت ویانا دے اوہ دو محاصرے نیں جو 1529ء تے 1683ء وچ کیتے گئے لیکن ترک شہر نوں حاصل کرنے وچ ناکام رہے تے نہ صرف پورا وسطی یورپ ترک مسلم افواج دے زیر نگاں نہ آسکا بلکہ محاصرہ ویانا دی ناکامی سلطنت عثمانیہ دے زوال دا پیش خیمہ وی ثابت ہوئی۔ محاصرہ ویانا دی 1529ء وچ ہونے والے محاصرے دے لئی استعمال ہُندی اے جدونکہ دوسرا محاصرہ جنگ ویانا کہلاندا اے۔

ایہ محاصرے یورپ دی مسیحی تریخ وچ بوہت اہمیت رکھدے نیں کیونجے جس طرح بلاط الشہداء وچ شکست توں مغربی یورپ وچ مسلم پیش قدمی رک گئے بالکل اسی طرح محاصرہ ویانا وچ ناکامیاں وسطی یورپ وچ مسلم پیش رفت نوں روکنے دا باعث بنیاں۔ دونے جنگاں مسیحی یورپ دی تریخ وچ انتہائی اہمیت دیاں حامل نیں کیونجے اس دے نتیجے وچ اس امر دا فیصلہ ہویا کہ یورپ دا مستقبل مسیحیت ہوۓگا اسلام نئيں۔

ترکاں دی جانب توں کیتے گئے ویانا دا پہلا محاصرہ سلطان سلیمان اعظم دے دور وچ جدونکہ دوسرا محاصرہ سلطان محمد چہارم دے دور وچ ہویا۔ پہلے محاصرے دی ناکامی دی وجہ اہلیان ویانا دی بے مثال شجاعت تے بہادری تے موسم دی خرابی سی جدونکہ دوسرے محاصرے دی ناکامی دی وجہ ترک صدر اعظم قرہ مصطفٰی پاشا دی نا اہلی سی جس دے باعث ترکاں نوں جنگ وچ بد ترین شکست ہوئی۔

ویانا دا پہلا محاصرہ

عثمانیاں نے ویانا دا پہلا محاصرہ 1529ء وچ سلطان سلیمان قانونی دے عہد وچ کیتا جدوں چارلس پنجم جرمنی، اسپین تے آسٹریا دا حکمران سی تے اس دا بھائی آرک فرڈیننڈ حکومت آسٹریا دے لئی مقرر سی۔

شہر دے محاصرے دے لئی ترک فوج ستمبر 1529ء وچ ویانا دی دیواراں تلے پہنچی۔

وجہاں

ہنگری وچ بڈاپسٹ دی فتح دے بعد سلیمان نے جان زاپولیا نوں اوتھے حکمران مقرر کیتا لیکن اس نال ہنگری وچ خانہ جنگی ہوئی جس وچ شہنشاہ چارلس دے بھائی آرک بوک فرڈیننڈ نے تخت دا دعوی کیتا تے زاپولیا توں جنگ کر کے اس توں ایتھے دی حاکمیت کھو لئی تے زاپولیا نوں ملک توں باہر کر دتا۔ زاپولیا نے سلیمان توں مدد منگی تے سلطان نے مدد فراہم کر کے زاپولیا نوں دوبارہ تخت اُتے بٹھایا۔ ایہ واقعہ سلطان تے فرڈیننڈ دے درمیان تعلقات دی خرابی دا باعث بنیا۔ تے تعلقات دی ایہی خرابی آسٹریا دی جانب توجہ دا باعث بنی۔
فتح ہنگری توں عثمانی سرحد آسٹریا نال مل گئی سی اس لئی سلیمان دا اس جانب توجہ کرنا ضروری سی۔
سلیمان جدوں آسٹریا دی جانب متوجہ ہویا تو اس نے پیش قدمی دے طور اُتے اپنے فوجی دستیاں نوں "لٹیریاں" دے طور اُتے بے لگام چھڈ دتا۔ انہاں دستیاں توں ہر علاقے وچ زبردست تباہی پھیلائی تے کئی شہراں نوں فتح کیتا۔ اس پیش قدمی تے ابتدائی فتوحات توں نہ صرف عثمانی افواج دا حوصلہ ودھیا بلکہ انہاں دی ہیبت وچ وی اضافہ ہویا۔ تے ایہی ابتدائی فتوحات ویانا دے محاصرے دا سبب بنیاں۔

اہل ویانا دی دفاعی تیاریاں

ترکاں دی پیش قدمی دی خبر سندے ای آسٹریا اپنی دفاعی تیاریاں وچ مصروف ہو گیا۔ ابتدا وچ اہل ویانا نے اپنی تمام ممکن کوششاں کر کے زیادہ توں زیادہ فوج اکٹھی کیتی تے ہر دسویں شخص نوں فوجی خدمت دے لئی طلب کیتا گیا تے ہمسایہ ریاستاں توں وی فوجی امداد طلب کیتی گئی۔ شہر دے دفاعی استحکامات پرانے تے انتہائی بوسیدہ سن شہر دی فصیل بمشکل چھ فٹ موٹی سی تے باہر دی دفاعی باڑھ کمزور سی۔ اسنوں مضبوط بنانے دے لئی فصیل دے قریب واقع تمام مکانات گرا دتے گئے تے کمزور تے ناقابل مرمت تھاں اُتے خندق کھود کے اس دے گرد اک مضبوط باڑھ قائم کر دتی گئی۔ شہر دے اندر پرانی فصیل دے نال اک نویں فصیل بنائی گئی۔ دفاع نوں مزید تقویت پہنچانے دے لئی شہر دے سارے نواحی علاقے تباہ کر دتے گئے تاکہ محاصرہ کرنے والی ترک فوج گرد و نواح توں کوئی فائدہ نہ اٹھا سکے۔ غرض اہل ویانا نے دفاع دی ہر ممکن کوشش کیتی تاکہ اوہ شہر نوں ترکاں توں بچا سکن۔

محاصرہ

آسٹریا دی بھرپور کوششاں دے باوجود سلیمان قانونی نے 27 ستمبر 1529ء ویانا دا محاصرہ کر لیا تے عظیم شکر دے ہزار ہا خیمے شہر دے باہر نصب کر دتے گئے۔ محاصرے دے لئی 2 لکھ عثمانی فوجی شہر دے باہر موجود سن جدونکہ دریائے ڈینیوب دی جانب 400 ترک جہاز وی شہر دے گرد حصار ڈالے ہوئے سن۔

ویانا پہنچنے توں پہلے راستے وچ بارش تے راستاں دی خرابی دے باعث ترک اپنی تمام بھاری توپاں چھڈ آئے سن اس لئی ہن اوہ شہر اُتے گولہ باری نئيں کر سکدے سن۔ پر انہاں نے شہر اُتے قبضے دی بھرپور کوششاں کیتیاں لیکن اہل شہر نے شجاعت و بہادری توں تمام حملاں دا بھرپور مقابلہ کیتا تے ترک شہر وچ داخل نہ ہو سکے۔ تن دن بعد حتمی حملے دا فیصلہ ہویا تے کامیابی دی صورت وچ انعامات و اکرامات دی بارش دا اعلان کیتا گیا تے ینی چری تے ہور ترک دستے شہر اُتے آخری وار دے لئی اگے ودھے لیکن پوری قوت توں کیتا گیا ایہ حملہ وی ناکام رہیا تے سلیمان نوں بالآخر 14 اکتوبر 1529ء نوں شہر دا محاصرہ اٹھانا پیا تے ترک فوج نامراد واپس پرت آئی۔

ایہ وسطی یورپ دی تریخ دا یادگار ترین دن سی جدوں عثمانی طوفان دی موجاں ویانا دیاں دیواراں نال ٹکرا کے ہمیشہ دے لئی واپس آ گئیاں تے فیر عثمانیاں دے قدم کدی اس شہر دی فصیل توں اگے نہ ودھ سکے۔

ناکامی دے وجہاں

ویانا دا پہلا محاصرہ 27 ستمبر توں 14 اکتوبر 1569ء تک جاری رہیا۔ اس محاصرے دے لئی سلیمان اعظم نے انتہائی ہمت و جرات دا مظاہرہ کیتا لیکن آخر کار چند وجوہات دی بنا اُتے اسنوں ایہ محاصرہ اٹھانا پیا۔

مغربی مورخاں دے مطابق ترکاں دی ہمتاں ٹٹ چکیاں سن حتٰی کہ ینی چری نے وی دل برداشتہ ہو کے حملہ کرنے توں انکار کر دتا سی۔

ناکامی دی اک اہم ترین وجہ ایہ سی کہ ترک افواج اک طویل عرصے توں بر سر پیکار سن تے ویانا تک پہنچنے دے لئی انہاں طویل سفر طے کرنا پیا سی تے محصورین دی بھرپور شجاعت نے انہاں دے رہے سہے حوصلے وی پست کر دتے تے بالآخر سلیمان نوں محاصرے نوں مزید طول نہ دینے دا فیصلہ کر کے اٹھانے دا فیصلہ کرنا پیا۔

محاصرہ اٹھانے دی اک وجہ سرد موسم دا قریب آ جانا سی کیونجے سردی تے برف باری وچ محاصرے دا جاری رکھ پانا بالکل ممکن نہ سی تے سلیمان موسم دی خرابی توں پہلے دارالحکومت واپسی چاہندا سی۔

اہل ویانا نے شہر دی دفاع دی بھرپور تیاریاں کیتیاں سن تے اوہ کسے قیمت اُتے شہر نوں عثمانیاں دے حوالے نئيں کرنا چاہندے سن۔ اس جذبے نے شہر دے دفاع نوں عثمانیاں دی توقعات توں کدرے زیادہ مضبوط بنا دتا سی۔

ینی چری دی سرکشی وی محاصرہ اٹھانے دی اہم وجہ سی۔ اصل وچ سلیمان دے ابتدائی عہد وچ ینی چری مصر وچ بغاوت کر بیٹھے سن تے سلیمان انہاں دی سرکشی دا متحمل نئيں ہو سکدا سی اس لئی اس نے حالات مزید خراب ہونے توں بچانے دے لئی محاصرہ ختم کرنے دا اعلان کیتا۔

ناکامی وچ اک فیصلہ کن کردار اہلیان شہر دی قسمت دا وی سی کیونجے راستے وچ بارش دے باعث ترک اپنی وڈیاں توپاں نہ لیا سکدے سن جو یقیناً جنگ وچ فیصلہ کن کردار ادا کردیاں تے اہل ویانا دے دفاع دے پرخچے اڑا دیندیاں دوسری جانب موسم دی شدت تے خرابی وی حملہ آور فوج دے حوصلے پست کرنے دا باعث بنی۔

ویانا دا دوسرا محاصرہ

مکھ لیکھ لئی ویکھو: جنگ ویانا

عہد سلیمانی وچ محاصرہ ویانا دی ناکامی دے بعد 1628ء وچ محمد چہارم دے دور وچ ویانا دا دوسرا محاصرہ کیتا گیا جس دی قیادت صدر اعظم قرہ مصطفٰی پاشا نے کیتی۔ اس محاصرے دے دوران ترکاں نوں بد ترین شکست ہوئی تے اس شکست دے نال ای وسطی یورپ وچ انہاں دی پیش قدمی ہمیشہ دے لئی رک گئی بلکہ ایہ سلطنت عثمانیہ دے زوال دا پیش خیمہ وی ثابت ہویا۔

ہور ویکھو

جنگ ویانا

حوالے

↑ Shaw, Stanford J. (29 اکتوبر 1976). History of the Ottoman Empire and Modern Turkey. Cambridge University Press, 93. ISBN 978-0-521-29163-7. Retrieved on 22 ستمبر 2011.
↑ Turnbull says the garrison was "over 16,000 strong". The Ottoman Empire, p 50; Keegan and Wheatcroft suggest 17,000. Who's Who in Military History, p 283; Some estimates are just above 20,000, for example: "Together with Wilhelm von Roggendorf, the Marshal of Austria, Salm conducted the defense of Vienna with 16,000 regulars and 5,000 militia." Dupuy, Trevor, et al., The Encyclopedia of Military Biography, p 653.
↑ Turnbull suggests Suleiman had "perhaps 120,000" troops when he reached Osijek on 6 August. The Ottoman Empire, p 50; Christopher Duffy suggests "Suleiman led an army of 125,000 Turks". Siege Warfare: Fortresses in the Early Modern World 1494–1660, p 201. For higher estimates, see further note on Suleiman's troops.
↑ Turnbull, Stephen. The Ottoman Empire 1326–1699. New York: Osprey, 2003.pg 51
↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Turnbull_2 لئی۔

[Shaw1976-1] Shaw, Stanford J. (29 اکتوبر 1976). History of the Ottoman Empire and Modern Turkey. Cambridge University Press, 93. ISBN 978-0-521-29163-7. Retrieved on 22 ستمبر 2011.

[2] Turnbull says the garrison was "over 16,000 strong". The Ottoman Empire, p 50; Keegan and Wheatcroft suggest 17,000. Who's Who in Military History, p 283; Some estimates are just above 20,000, for example: "Together with Wilhelm von Roggendorf, the Marshal of Austria, Salm conducted the defense of Vienna with 16,000 regulars and 5,000 militia." Dupuy, Trevor, et al., The Encyclopedia of Military Biography, p 653.

[estimate-3] Turnbull suggests Suleiman had "perhaps 120,000" troops when he reached Osijek on 6 August. The Ottoman Empire, p 50; Christopher Duffy suggests "Suleiman led an army of 125,000 Turks". Siege Warfare: Fortresses in the Early Modern World 1494–1660, p 201. For higher estimates, see further note on Suleiman's troops.

[4] Turnbull, Stephen. The Ottoman Empire 1326–1699. New York: Osprey, 2003.pg 51

[Turnbull_2-5] سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Turnbull_2 لئی۔

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]