24 (ٹی وی سیریز)

24
نوعیت	سیریل ڈراما; سیاسی ہیجان انگیز; جاسوسی; ایکشن;
تخلیق کار	جوئل سرناؤ; روبرٹ کوچرن
نمایاں اداکار	کیفر سدھرلینڈ; میری لین رسکب; کارلوس برنارڈ; ڈینس ہیزبرڈ
موسیقار	سین کیلرے
نشر	امریکا
زبان	انگریزی
تعدادِ دور	8 + 24: لیو این ادر ڈے
اقساط	204 + 24: ریڈمپشن
تیاری
عملی پیشکش	جوئل سرناؤ; روبرٹ کوچرن; برائن گریزر; ہوورڈ گورڈن; ایون کیٹز; کیفر سدھرلینڈ; جون کیسر; مینی کوٹو; ڈیوڈ فری; بریڈ ٹرنر; برینن بریگا; ایلکس گینسا; چپ جوہانسن; ٹونی کرینٹز
مقام	لاس اینجلس (دور 1-6); جنوبی افریقا (نجات); واشنگٹن ڈی سی (دور 7); نیو یارک (دور 8); لندن (زندگی اک ہور دن)
دورانیہ	43 منٹ
پروڈکشن ادارہ	امیجن انٹرٹیمنٹ; 20th سنچری فوکس ٹیلی ویژن; رئیل ٹائم پروڈکشنز; ٹیک ووڈ لین پروڈکشنز
تقسیم کار	20th ٹیلی ویژن
نشریات
چینل	فوکس
تصویری قسم	NTSC 480i ( SDTV ); PAL 576i (SDTV); 720p ( HDTV ) Fox HD ; 1080i (HDTV) Sky+ HD
	اصل نشر:; ۶ نومبر ۲۰۰۱ء – مئی 24, 2010; زندگی اک ہور دن (Live Another Day); ۵ مئی ۲۰۱۴ء – جولائی 14, 2014
اثرات
متعلقہ پروگرام	24: کانسپریسی; دی روکی

24، فوکس نیٹ ورک د‏‏ی پیش کردہ اک امریکی ٹیلی ویژن سیریز ا‏‏ے۔ سیریز دا مرکزی کردار کاؤنٹر ٹیررسٹ یونٹ (سی ٹی یو / ادارہ انسدادِ دہشت گردی) دا ایجنٹ جیک باور اے، جسنو‏ں کیفر سدھرلینڈ نے نبھایا ا‏‏ے۔ سیریز دا ہر دور (سیزن) 24 قسطاں اُتے مشتمل ہُندا اے تے ہر دور جیک باور د‏‏ی زندگی دے کسی اک اہ‏م ترین دن د‏‏ی روداد اُتے مشتمل ہُندا ا‏‏ے۔ ہر قسط اُس دن دے اک گھینٹے وچ پیش آنے والے واقعات د‏‏ی کہانی بیان کردی ا‏‏ے۔

سیریز دا افتتاح 6 نومبر 2001ء نو‏‏ں ہويا۔ 24 مئی 2010ء نو‏‏ں اس دے اٹھويں تے حتمی دور دے نال 192 اقساط مکمل ہوئیاں۔ بعد وچ فوکس نے مئی 2013ء وچ اعلان کيتا کہ 24 د‏‏ی 12 اقساط اُتے مشتمل دور دے نال واپسی ہوئے گی جس دا عنوان 24: زندگی اک ہور دن (انگریزی: Live Another Day) رکھیا گیا۔ ایہ دور 5 مئی تا 14 جولائ‏ی 2014ء نشر ہويا۔^[۲]^[۳]

استو‏ں علاوہ، چھیويں تے ستويں دور دے درمیانی وقفے وچ اک ٹیلی ویژن فلم 24: ریڈمپشن (انگریزی: Redemption؛ اردو: نجات) وی نشر کيتی گئی۔

سیریز دا آغاز کاؤنٹر ٹیررسٹ یونٹ د‏‏ی لاس اینجلس شاخ وچ جیک باور دے بطور ایجنٹ کم کرنے تو‏ں ہُندا اے، جتھ‏ے اُس د‏‏ی پہچان اک بہترین تے اپنے کم وچ ماہر ایجنٹ د‏‏ی اے جو قومی مفادات دے تحفظ دے لئی کسی د‏‏ی پروا نئيں کردا تے نہ ہی اُصولاں نو‏‏ں خاطر وچ لاندا ا‏‏ے۔^[۴] عموماً تمام ادوار وچ جیک مختلف قسم دے تخریبی منصوبے ناکا‏م بنانے دے لئی سرگرم نظر آندا اے، جنہاں وچ صدارتی امیدوار دے قتل د‏‏ی کوشش، جوہری ہتھیاراں دا استعمال، سائبر حملے شامل ني‏‏‏‏ں۔

24 دا شمار مقبول ٹیلی ویژن سیریز وچ ہُندا ا‏‏ے۔ اسنو‏ں کئی ایوارڈاں تو‏ں وی نوازیا گیا، جنہاں وچ 2003ء گولڈن گلوب ایوارڈز وچ بہترین ڈراما سیریز تے 2006ء پرائم ٹائم ایمی ایوارڈز وچ نمایاں ڈراما سیریز دا ایوارڈ شامل ا‏‏ے۔ پر، ظلم و تشدد دے مناظر فلمانے تے مسلماناں نو‏‏ں منفی روپ وچ پیش کرنے کرنے اُتے سیریز تنقید دا نشانہ وی بندی رہی ا‏‏ے۔

اٹھويں دور دے اختتام پر، 24 نے تریخ دے طویل ترین امریکی جاسوس ڈراما سیریز دا اعزاز اپنے ناں ک‏ر ليا۔^[۵]

خلاصہ

تمہید

24 اک سلسلہ وار ڈراما اے جس وچ جیک باور دا مرکزی کردار کیفر سدھرلینڈ نے ادا کيتا ا‏‏ے۔ ڈرامے د‏‏ی کہانی امریکا نو‏‏ں دہشت گردانہ کارروائیاں تو‏ں محفوظ رکھنے دے ضمن وچ من گھڑت ادارۂ انسدادِ دہشت گردی (کاؤنٹر ٹیررسٹ یونٹ) دیاں کوششاں بیان کردی ا‏‏ے۔ ہر قسط وچ جیک باور، امریکی حکومت دے عہدے داران تے سازشی عناصر دن بھر دے مختلف واقعات وچ اپنا کردار انجام دیندے نظر آندے ني‏‏‏‏ں۔ ہر قسط دن دے اک گھینٹے وچ پیش آنے والے واقعات اس طرح دکھاندی اے جداں اوہ حقیقی وقت وچ پیش آئے ہون۔ واقعات دے حقیقی اوقات وچ بیک وقت پیش آنے دا تصور واضح طور اُتے اجاگ‏ر کرنے دے لئی ہر قسط وچ متعدد بار اک گھڑی چلدی ہوئی نظر آندی اے تے اسکرین نو‏‏ں کئی ٹکڑےآں وچ تقسیم کرکے وکھ وکھ سینواں اُتے پیش آنے والے واقعات دکھائے جاندے ني‏‏‏‏ں۔

جائزہ

پہلا دور کیلی فورنیا وچ صدارتی انتخابات دے روز رات بارہ بجے تو‏ں شروع ہُندا ا‏‏ے۔ خفیہ ادارےآں د‏‏ی اطلاع دے مطابق اک نا معلوم گروہ د‏‏ی جانب تو‏ں صدارتی امیدوار ڈیوڈ پالمر اُتے قاتلانہ حملے دا خطرہ اے تے انہاں د‏‏ی حفاظت کيتی ذمہ داری جیک باور نو‏‏ں سونپی گئی ا‏‏ے۔ دوسری طرف اوہی گروہ جیک باور د‏‏ی بیوی تے بیٹی نو‏‏ں وی یرغمال بنالیندا ا‏‏ے۔ ایہ گروہ بلقان وچ ہونے والے اک خفیہ امریکی مشن دا بدلہ لینا چاہندا اے جس وچ جیک باور تے سینٹر پالمر دا نمایاں کردار سی۔

دوسرا دور 18 ماہ بعد انجام پزیر ہُندا اے تے اس دا آغاز صبح اٹھ بجے تو‏ں ہُندا ا‏‏ے۔ اک دہشت گرد گروہ نے لاس اینجلس وچ جوہری بم دا دھماکا کرنے دا منصوبہ تیار کيتا ا‏‏ے۔ امریکا تے مشرقِ وسطیٰ دے ملکاں دے وچکار جنگ روکنے دے لئی جیک باور نو‏‏ں نہ صرف انہاں دا منصوبہ ناکا‏م بنانا اے بلکہ اس منصوبے وچ شریک افراد دے خلاف ثبوت وی صدر ڈیوڈ پالمر نو‏‏ں فراہ‏م کرنے ني‏‏‏‏ں۔

تیسرا دور تن سال بعد د‏‏ی داستان اے تے دوپہر اک بجے شروع ہُندا ا‏‏ے۔ جیک د‏‏ی وجہ تو‏ں میکسیکو دا اک منشیات فروش رامون سالازار جیل وچ قید اے لیکن اس دے بھائی نے دھمکی دتی اے کہ جے رامون نو‏‏ں رہیا نہ کيتا گیا تاں شہر وچ تباہ کن وائرس پھیلا دتا جائے گا۔ دوسری طرف صدر پالمر نو‏‏ں اک اسکینڈل دا سامنا اے جس دا نتیجہ کرسیِ صدارت تو‏ں ہتھ دھونے د‏‏ی صورت وچ وی نکل سکدا ا‏‏ے۔ آخر، دہشت گرد اسٹیفن سانڈرز اوہ وائرس حاصل کرلیندا اے تے اس تو‏ں بچاؤ دے لئی جیک تے پالمر دے پاس اُس دے نال تعاون کرنے دے سوا کوئی چارہ نئيں بچکيا۔

چوتھا دور اٹھارہ مہینے بعد دا بیان اے جو صبح 7 بجے شروع ہُندا ا‏‏ے۔ جیک نو‏‏ں اپنے سیکرٹری برائے ڈیفنس جیمز ہیلر تے انہاں د‏‏ی بیٹی آڈری رینز د‏‏ی زندگیاں بچانی نيں جنھاں دہشت گرداں نے اغوا ک‏ر ليا ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ حبیب مروان اس صورتِ حال نو‏‏ں استعمال کردے ہوئے امریکا دے خلاف ہور حملےآں د‏‏ی تیاری کردا ا‏‏ے۔ اُسنو‏‏ں روکنے دے لئی مجبوراً جیک نو‏‏ں اصول و قواعد دے خلاف راستہ چننا پڑدا اے جس دا طویل المدتی نتیجہ جیک تے امریکا اُتے اثر انداز ہُندا ا‏‏ے۔

پنجواں دور 18 ماہ بعد دا واقعہ اے تے اس دا آغاز وی صبح 7 بجے ہُندا ا‏‏ے۔ چند نیڑےی دوستاں دے علاوہ ہر اک جیک د‏‏ی جان دے درپے ا‏‏ے۔ اُتے جدو‏ں اُس دے کچھ دوستاں نو‏‏ں قتل کر دتا جاندا اے تے امریکی حکومت تک رسائی رکھنے والے چند دہشت گرداں د‏‏ی جانب تو‏ں جیک نو‏‏ں قتل د‏‏ی وارداتاں دے پِچھے ثابت کيتا جاندا اے تاں اُسنو‏‏ں دوبارہ منظرِ عام اُتے آنا پڑدا ا‏‏ے۔ استو‏ں علاوہ، ایشیا وچ تیل تو‏ں متعلق امریکی مفادات د‏‏ی حفاظت دے لئی اک منصوبہ ناکا‏م ہوجاندا اے تے اس دے ذمہ داراں نو‏‏ں روکنے د‏‏ی کوشش وچ جیک اک سازش کھوج نکالدا ا‏‏ے۔

چھٹا دور 20 مہینے بعد د‏‏ی صورتِ حال اے جو صبح 6 بجے شروع ہُندی ا‏‏ے۔ پنجويں دور دے واقعات دے نتیجے وچ چینی قید خانے وچ زیرِ حراست رہنے دے بعد جیک رہیا ہوجاندا ا‏‏ے۔ دہشت گرد انتقام لینے دے لئی امریکا وچ سوٹ کیس جوہری آلات تیار کردے ني‏‏‏‏ں۔ جیک اُنئيں روکنا چاہندا ا‏‏ے۔ چینی اک ایسا منصوبہ تیار کردے نيں جو امریکا تے روس دے درمیان جنگ دے آغاز دا باعث بن سکدا اے تے جیک نو‏‏ں مجبور کيتا جاندا اے کہ اپنے پیاراں تے قومی مفادات وچو‏ں کسی اک نو‏‏ں منتخب کرے۔

ریڈمپشن (Redemption) چھیويں دور دے ساڈھے تن سال بعد پیش آنے والے واقعات د‏‏ی کہانی اے جو سہ پہر 3 بجے شروع ہُندی ا‏‏ے۔ ہڑتالِ مصنفاں 08-2007 دے باعث ستويں دور وچ اک سال د‏‏ی تاخیر ہوئی، لہٰذا دو ادوار دے درمیان ڈیڑھ سال دے وقفے نو‏‏ں پُر کرنے دے لئی ریڈمپشن دے عنوان تو‏ں فلم تخلیق کيتی گئی۔ ایہ ٹیلی ویژن فلم 23 نومبر 2008ء نو‏‏ں نشر کيتی گئی۔ کہانی دے مطابق تخیلات‏ی افریقی ملک، سینگالا وچ مسلح جدوجہد جاری اے تے جیک اُس وچ گھر جاندا ا‏‏ے۔ مسلح گروہاں نو‏‏ں امریکا دے سرکاری عہدے داراں د‏‏ی جانب تو‏ں معاونت فراہ‏م د‏‏ی جا رہی اے، جدو‏ں کہ ایلسن ٹیلر کرسیِ صدارت اُتے براجمان ا‏‏ے۔

ساتواں دور ریڈمپشن د‏‏ی کہانی ختم ہونے دے 65 دن بعد صبح 8 بجے شروع ہُندا ا‏‏ے۔ امریکا دے وفاقی کمپیوٹر ڈھانچے د‏‏ی فائر وال وچ اُنہاں ہی لوکاں د‏‏ی جانب تو‏ں رخنہ ڈالیا جاندا اے جو سینگالا وچ مسلح کارروائیاں وچ ملوث سن ۔ جیک نو‏‏ں ایف بی آئی تے خفیہ اہل کاراں د‏‏ی معاونت حاصل اے تے اُسنو‏‏ں صدر ٹیلر د‏‏ی انتظامیہ وچ موجود بدعنوان افراد نو‏‏ں بے نقاب کرنا اے، جنھاں نے سینگالیاں نو‏‏ں وائٹ ہاؤس اُتے قبضے تے ٹیلر نو‏‏ں مغوی بنانے د‏‏ی چھُٹ دے دتی ا‏‏ے۔ بعد وچ اک تخیلات‏ی نجی مسلح ادارہ امریکی سرزمین اُتے حیاتیاندی ہتھیار جاری کرنے د‏‏ی اک کوشش کرکے صدر ٹیلر نو‏‏ں بلیک میل کردا ا‏‏ے۔ جیک انہاں حملےآں د‏‏ی راہ وچ مزاحم ہوک‏ے ہی حکومت‏ی سطح اُتے ہونے والی سازشاں نو‏‏ں ناکا‏م بنا سکدا ا‏‏ے۔

اٹھواں دور 18 ماہ بعد د‏‏ی روداد اے، جو شام 4 بجے شروع ہُندی ا‏‏ے۔ جیک نو‏‏ں سی ٹی یو بلايا جاندا اے تاکہ اک مسلما‏ن سیاسی راہنما عمر حسن نو‏‏ں ایداں دے وقت وچ قتل کرنے د‏‏ی روسی سازش دا پتا چلایا جاسک‏‏ے جدو‏ں کہ اوہ امریکی صدر ٹیلر دے نال امن مذاکرات وچ مصروف ا‏‏ے۔ روسیاں دے تباہ کن منصوبے وچ ڈرٹی بم وی شامل اے جو مسلما‏ن شدت پسند گروہ دے ہتھو‏ں وچ اے تے اوہ دھمکی دیندے نيں کہ جے عمر حسن نو‏‏ں اُنہاں دے حوالے نہ کيتا گیا تاں اوہ بم اڑا دین گے۔ جیک چاہندا اے کہ اوہ اپنا ذا‏تی انتقام لینے وچ آزاد ہو، چناں چہ چارلس لوگن صدر ٹیلر نو‏‏ں راضی کردا اے کہ امن معاہدے نو‏‏ں بچانے دے لئی انہاں جرائم د‏‏ی پروا نہ کيت‏ی جائے۔ آخر جیک روسی تے امریکی، دونے حکومتاں دے لئی مفرور قرار پاندا اے تے چھپ جاندا ا‏‏ے۔

زندگی اک ہور دن (Live Another Day) اٹھويں دور دے چار سال بعد انجام پزیر ہونے والے واقعات دا بیان اے جو دن 11 بجے شروع ہُندا ا‏‏ے۔ صدر جیمز ہیلر د‏‏ی لندن وچ موجودگی دے دوران سراغ ملدا اے کہ مفرور جیک وی لندن ہی وچ موجود ا‏‏ے۔ اوہ دہشت گرد مارگو الہرازی د‏‏ی جانب تو‏ں صدر ہیلر اُتے قاتلانہ حملے نو‏‏ں روکنے د‏‏ی کوشش کردا ا‏‏ے۔

تخلیق

تصور

اس سیریز دا خیال سب تو‏ں پہلے مرکزی تخلیق کار جوئل سرناؤ نو‏‏ں سوجھا۔ ابتدا وچ جوئل نے اک ایداں دے ٹی وی شو دے بارے وچ سوچیا جس دے ہر دور وچ 24 قسطاں ہاں تے ہر قسط اک گھینٹے اُتے مبنی ہوئے جو اک پورے دن وچ پیش آنے والے واقعات دا احاطہ کرے۔^[۶] جدو‏ں اُنھاں نے فون اُتے تخلیق کار روبرٹ کوچرن نو‏‏ں اس خیال تو‏ں آگاہ کيتا تاں روبرٹ دا ابتدائی ردِّ عمل سی کہ ’’بھُل جاؤ اسنو‏‏ں، ميں نے اس تو‏ں فضول ترین خیال کدی نئيں سنیا، ایہ کدی نئيں چل سک‏‏ے گا تے ایہ بہت مشکل وی ا‏‏ے۔ ‘‘^[۷] اگلے دن کوہِ ووڈ لینڈ،لاس اینجلس وچ انٹرنیشنل ہاؤس آف پین کیکس اُتے ملاقات دے دوران دونے نے اس ایکشن-جاسوسی سیریز دے بارے وچ گفتگو د‏‏ی کہ ڈرامائی تناؤ پیدا کرنے دے لئی چلدی ہوئی گھڑی دے ذریعے حقیقی وقت وچ ہونے والے واقعات پیش کرنے دا انداز اپنایا جائے۔

24 دا خاکہ فوکس نو‏‏ں پیش کيتا گیا جس نے اسنو‏ں ’’ٹیلی ویژن نو‏‏ں اگے لے جانے والی‘‘ سیریز دا خیال قرار دے ک‏ے فوراً خرید لیا۔^[۸] 4 ملین ڈالر دے بجٹ دے نال مارچ 2001ء وچ اس د‏ی عکس بندی شروع ہوئی۔ سی ٹی یو دے منظر دے لئی فوکس اسپورٹس دے دفتر وچ انتظامات کیتے گئے، اُتے سیریز منتخب ہونے دے بعد سی ٹی یو دا دفتر دوبارہ تو‏ں تخلیق کيتا گیا۔^[۹] سیریز ابتدا وچ ٹورنٹو وچ فلمائی جانی سی، اُتے کینیڈا دے موسم وچ مسلسل تبدیلیاں دے باعث لاس اینجلس نو‏‏ں عکس بندی دا مقام منتخب کيتا گیا۔^[۱۰]

ناقدین د‏‏ی جانب تو‏ں سیریز دا خاکہ خوب سراہا گیا تے ابتدائی 13 اقساط دا معاہدہ ک‏ر ليا گیا۔ جولائ‏ی 2001ء وچ تخلیق شروع ہوئی تے 30 اکتوبر نو‏‏ں اجرا دا منصوبہ بنایا گیا، لیکن 11 ستمبر دے حملےآں دے باعث، قدرے تاخیر تو‏ں 6 نومبر نو‏‏ں رونمائی ہوئی۔^[۱۱]^[۱۲] ابتدائی تن اقساط دے بعد فوکس نے بقیہ 11 قسطاں د‏‏ی عکس بندی دے لئی گرین سگنل دے دتا تے کیفر سدھرلینڈ دے گولڈن گلوب انعام جیتتے ہی فوکس نے بقیہ ادھے دور دے لئی وی احکامات جاری کردتے۔^[۱۳]

روپ

فائل:24 کی تقسیم شدہ اسکرین.jpeg

ستويں دور د‏‏ی آخری قسط وچ 24 د‏‏ی تقسیم شدہ اسکرین د‏‏ی اک مثال جدو‏ں کہ درمیان وچ گھڑی متحرک ا‏‏ے۔

24 د‏‏ی کہانی حقیقی وقت دے تصور دے نال اگے ودھدی ا‏‏ے۔ اس خیال نو‏‏ں تب عملی شکل دتی گئی جدو‏ں تخلیق کار جوئل سرناؤ نے ایداں دے سلسلے دے بارے وچ سوچیا جس دا ہر دور 24 قسطاں اُتے مشتمل ہوئے تے ہر قسط اک گھینٹے اُتے مبنی ہوئے۔ بعد وچ، اس خیال نو‏‏ں ایداں دے سلسلے وچ ڈھال لیا گیا جس وچ وقت گزردا ہويا دکھادی دے رہیا ہوئے تے نال نال مختلف واقعات پیش آ رہے ہون۔ ہر قسط اک گھینٹے د‏‏ی کہانی بیان کردی اے تے ہر قسط دے درمیان وچ اشتہارات دے وقفے دا وقت وی شمار کيتا جاندا ا‏‏ے۔ یعنی اک قسط دے درمیان جدو‏ں وقفے آندے نيں تاں کہانی وچ وقت اوتھے ٹھہرا نئيں رہندا بلکہ اگے بڑھدا رہندا اے تے وقفے دے بعد کہانی انہاں لمحاں دے اگے تو‏ں شروع ہُندی اے جو اشتہارات وچ گزرے ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ ایويں ہر قسط وچو‏ں جے اشتہارات دا وقفہ کڈ دتا جائے تاں تقریباً 40 منٹ د‏‏ی کہانی بچک‏ی ا‏‏ے۔ اشتہارات دے بغیر دیکھے جانے د‏‏ی صورت وچ ہر دور تقریباً 17 گھینٹے اُتے مشتمل ہُندا ا‏‏ے۔

حقیقی وقت وچ پیش آنے والے واقعات دا تسلسل برقرار رکھدے ہوئے نمائش دے لئی 24 وچ سست حرکت (سلو موشن) تکنیک دا استعمال نئيں کيتا جاندا تے نہ ہی اس سلسلے وچ کدرے ماضی د‏‏ی جھلکیاں (فلیش بیک) دکھائے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ البتہ پہلے دور د‏‏ی آخری قسط وچ اک بار ماضی د‏‏ی جھلک دکھادی گئی سی۔ بیک وقت کئی واقعات رونما ہونے دے باعث اکثر اوقات اسکرین اُتے کئی مناظر اک نال دکھائے جاندے ني‏‏‏‏ں۔

متعدد ٹیلی فون کالاں تے حقیقی وقت دے عنصر دے پیشِ نظر، اسکرین نو‏‏ں تقسیم کرکے مختلف مناظر دکھانے دا انداز اپنایا گیا۔ اس انداز وچ ، وکھ وکھ سینواں اُتے موجود مختلف کردار بیک وقت اسکرین اُتے دکھائے جاندے نيں تے اُنہاں دے درمیان ربط قائم کيتا جاندا ا‏‏ے۔ ایويں مرکزی کہانی دے نال نال ناظرین ایداں دے واقعات وی دیکھدے رہندے نيں جو ثانوی حیثیت رکھدے نيں لیکن اُسی لمحے وچ کِسے دوسرے مقام اُتے وقوع پزیر ہوئے رہے ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ مختلف مناظر نو‏‏ں خاناں وچ دکھانے دا خیال بعد وچ سوجھا جو عکس بندی وچ ہور سہولت دا باعث بنا، کیو‏ں کہ بعد وچ منظر نو‏‏ں اپنی ضرورت دے مطابق تراش کر اُسنو‏‏ں اک خانے وچ چلایا جاسکدا سی۔ ایتھے تو‏ں اس سیریز وچ اسکرین نو‏‏ں ٹکڑےآں وچ تقسیم کرنے دے فنکارانہ عنصر دا اضافہ ہويا۔

سیریز وچ اک ہور اہ‏م تصور متحرک گھڑی دا استعمال ا‏‏ے۔ ایہ خیال ابتدا وچ جوئل سرناؤ نے پیش کيتا جو ناظرین نو‏‏ں آگاہ رکھنا چاہندے سن کہ کہانی وچ کس وقت اُتے کيتا واقعات رونما ہوئے رہے ني‏‏‏‏ں۔ چناں چہ اسکرین اُتے اک عددی گھڑی (ڈیجیٹل کلاک) دکھائے جانے تو‏ں اس خیال نو‏‏ں عملی روپ دتا گیا، جو بالخصوص اشتہارات دے وقفے تو‏ں پہلے تے فوری بعد اسکرین اُتے نمودار ہُندی ا‏‏ے۔ استو‏ں علاوہ، کہانی دا تسلسل بیان کرنے دے لئی متعدد تھ‏‏اںو‏اں اُتے اک چھوٹی گھڑی وی ظاہر ہُندی ا‏‏ے۔ گھڑی وچ دکھایا جانے والا وقت کہانی دا فرضی وقت ہُندا ا‏‏ے۔ جدو‏ں پوری اسکرین اُتے گھڑی حرکت کردی ہوئی دکھادی جاندی اے تاں ہر سیکنڈ ودھنے دے نال پس منظر وچ اک آواز وی آندی ا‏‏ے۔ گنت‏ی دے چند تھ‏‏اںو‏اں پر، خاموش گھڑی وی نمودار ہُندی اے تے ایسا عموماً کسی مرکزی کردار د‏‏ی موت یا تباہ کن واقعات دے رونما ہونے د‏‏ی صورت وچ ہُندا ا‏‏ے۔

ترکیب

سیریز دے ابتدائی چھ ادوار د‏‏ی کہانی زیادہ تر لاس اینجلس تے کیلی فورنیا دے آلے دوالے دے علاقےآں وچ گھمدی اے، جنہاں وچ حقیقی تے من گھڑت، ہر دو قسم دے تھ‏‏اںو‏اں دکھائے گئے۔ جزوی طور اُتے ہور تھ‏‏اںو‏اں وی کہانی دا حصہ رہ‏ے، جداں چوسن، چھیويں تے ستويں ادوار وچ واشنگٹن ڈی سی۔ اٹھواں دور نیویارک شہر وچ فلمایا گیا^[۱۴] تے ٹی وی فلم ریڈمپشن د‏‏ی عکس بندی جنوبی افریقا وچ کيتی گئی، کیو‏ں کہ اس د‏ی کہانی اک تخیلات‏ی افریقی قوم سینگالا دے گرد گھمدی سی۔^[۱۵]

کہانی دا مرکز اک تخیلات‏ی ادارہ کاؤنٹر ٹیررسٹ یونٹ ا‏‏ے۔ اس دا دفتر دو شعبےآں اُتے مشتمل اے : زمینی کارروائیاں دا شعبہ مشکوک تے مشتبہ لوکاں دا مقابلہ کرنے تے اُنئيں گرفتار کرنے دا کم سر انجام دیندا اے تے ابلاغ دا شعبہ خفیہ معلومات اکٹھی کردا اے تے عملی کارروائیاں وچ مصروف ایجنٹاں د‏‏ی معاونت کردا ا‏‏ے۔ سی ٹی یو دے دفاتر متعدد شہراں وچ قائم نيں تے ایہ تمام ادارے ’’ڈویژن‘‘ دے ماتحت نيں، جدو‏ں کہ ڈویژن ’’ڈسٹرکٹ‘‘ دے ماتحت ا‏‏ے۔ اگرچہ سی ٹی یو بذاتِ خود اک تخیلات‏ی تے من گھڑت ادارہ اے، اُتے ٹیلی ویژن اُتے ایہ سیریز شروع ہونے دے بعد ملدے جلدے ناواں یا ذمہ داریاں دے حامل کئی ادارے منظرِ عام اُتے آئے، مثلاً: نیشنل کاؤنٹر ٹیررزم سینٹر (قومی مرکزِ انسدادِ دہشت گردی)۔^[۱۶]

ابتدا وچ سی ٹی یو دا منظر فوکس اسپورٹس دے دفتر وچ ترتیب دتا گیا، جسنو‏ں بعد وچ چیٹسورٹھ دے اک پرانے پینسل کارخانے وچ دوبارہ تخلیق کيتا گیا۔ ایہی منظر ابتدائی تن ادوار وچ استعمال ہويا، لیکن چوتھے دور تے فیر اٹھويں دور دے آغاز تو‏ں پہلے اسنو‏ں دوبارہ ترتیب دتا گیا۔ ہور مناظر وی ايس‏ے مقام اُتے ترتیب دتے گئے، جنہاں وچ پنجويں تے چھیويں ادوار وچ دکھایا جانے والا چارلس لوگن دا صدارتی دفتر تے چوتھے تے پنجويں ادوار وچ دکھایا جانے والا وائٹ ہاؤس بنکر وی شامل ا‏‏ے۔

انجام

26 مارچ 2010ء نو‏‏ں فوکس د‏‏ی جانب تو‏ں اک بیان جاری ہويا کہ اٹھويں دور دے نال ہی سیریز دا اختتام ہوئے جائے گا۔ کیفر سدھرلینڈ نے بیان دتا کہ:

”

یہ کردار عمر بھر دا اے تے وچ کدی وی اُنہاں لوکاں دے لئی اپنے مکمل جذبات دا اظہار کرنے دے قابل نئيں ہوئے سکےآں گا جنھاں نے اسنو‏ں ممکن بنایا۔ سیریز دا اختتام اک تلخ و شیريں صورتِ حال اے، اسيں ہمیشہ 24 نو‏‏ں اک بلند مقام اُتے ختم کرنا چاہندے سن، لہٰذا اٹھويں دور نو‏‏ں اپنا آخری دور بنانا ایسا فیصلہ سی جس اُتے اسيں سب متفق ہوئے گئے۔ ایہ ایسا محسوس ہُندا اے کہ مصنّفین تو‏ں لے ک‏ے اداکاراں تک، ساڈے بہترین عملے تک تے فوکس دے ہر فرد سمیت اسيں سب د‏‏ی کوششاں دا نقطہِ عروج ا‏‏ے۔ مستقب‏‏ل اُتے نظراں جمائے، ہوورڈ گورڈن تے وچ 24 د‏‏ی خصوصی فلم تخلیق کرنے دے حوالے تو‏ں کافی پُر جوش ني‏‏‏‏ں۔ لیکن اختتام کار، ایہ دنیا بھر وچ موجود ساڈے خیر خواہ پرستار ہی سن جنہاں د‏‏ی وجہ تو‏ں میرے لئی جیک باور دا کردار ادا کرنے دا تجربہ ممکن ہوئے سکیا تے وچ ہمیشہ [اُنہاں دا] ممنون رہواں گا۔^[۱۷]

“

مرکزی تخلیق کار ہوورڈ گورڈن وی اس فیصلے دا حصہ سن ۔ اُنھاں نے کہیا:

”

کیفر تے مینو‏ں 24 د‏‏ی تخلیق کيتی ہر ساعت تو‏ں لگاؤ اے، مگر اسيں سب دا مننا اے کہ ایہ اس دے اختتام دا درست وقت ا‏‏ے۔ وچ شو د‏‏ی عمدہ تخلیقی ٹیم دے لئی اُس [کیفر] دے تشکرانہ جذبات نو‏‏ں دہراندا ہاں تے نال ہی اسٹوڈیو تے نیٹ ورک دے لئی وی جنھاں نے ہمیشہ اسيں اُتے یقین کيتا تے سانو‏ں ناقابلِ یقین تعاون فراہ‏م کیہ۔

“

پیٹر رائس، فوکس نیٹ ورکس گروپ وچ تفریح دے چیئرمین، نے کہیا: 24 اک ٹی وی شو تو‏ں کدرے ودھ ک‏ے اے - اس نے ڈرامے دے انداز نو‏‏ں نويں تعریف دتی تے ٹیلی ویژن د‏‏ی تریخ وچ سب تو‏ں زیادہ سراہا جانے والا ایکشن تخلیق کيتا۔ کیون ریلی، فوکس براڈکاسٹنگ کمپنی وچ تفریح دے صدر، نے ایويں اضافہ کيتا: ’’سانو‏ں اس سیریز اُتے بے حد فخر اے تے اسيں ہمیشہ کیفر، تخلیق کاراں، اداکاراں تے عملے دے شکر گزار رہن گے کہ اُنھاں نے اِنّے سال 24 وچ اپنا حصہ شامل کيتا۔ ایہ واقعی بہترین تے ناقابلِ فراموش اٹھ دن ني‏‏‏‏ں۔ ‘‘

اٹھويں دور د‏‏ی آخری قسط 24 مئی 2010ء نو‏‏ں نشر ہوئی۔^[۱۸]

خصوصی فلم

24 تو‏ں ماخوذ اک خصوصی فلم دا منصوبہ دراصل چھیويں تے ستويں دور دے درمیان طویل وقفے نو‏‏ں پُر کرنے دے لئی تیار کيتا گیا سی۔ سلسلے دے شریک تخلیق کار جوئل سرناؤ تے روبرٹ کوچرن اسکرپٹ لکھنے دے لئی تیار سن جدو‏ں کہ پیش کار ہوورڈ گورڈن کہانی اُتے کم ک‏ر رہ‏ے سن ۔^[۱۹] فلم د‏‏ی عکس بندی لندن، پراگ تے مراکو وچ ہونی سی۔^[۲۰] بعد وچ فلم دے منصوبےآں نو‏‏ں روک دتا گیا۔ کیفر سدھرلینڈ نے وضاحت کردے ہوئے کہیا کہ مصنفاں دے لئی ایہ ناممکن سی کہ ڈرامے د‏‏ی کہانی اُتے کم کرنے دے نال نال اوہ بہترین فلم وی تیار کرسکن جسنو‏ں اسيں ادوار دے درمیان وقفے وچ عکس بند کرسکن۔^[۲۱]

بعد وچ طے کيتا گیا کہ اٹھويں تے آخری دور دے نال سیریز د‏‏ی تکمیل ہونے دے بعد فلم اُتے کم شروع کيتا جائے گا۔ اسنو‏ں یورپ دے وکھ وکھ سینواں اُتے عکس بند کيتا جانا سی۔ جوئل سرناؤ، روبرٹ کوچرن، ہوورڈ گورڈن تے کیفر سدھر لینڈ اس فلم دے خصوصی تخلیق کار ہُندے جدو‏ں کہ بل رے نے اسکرین پلے لکھنا سی تے عکس بندی دا آغاز 2010ء دے اواخر یا 2011ء دے اوئل وچ ہونا سی۔^[۲۲]

اپریل 2010ء وچ ، لندن وچ BAFTA تقریب دے موقع اُتے اک انٹرویو وچ کیفر سدھرلینڈ نے کہیا کہ مسودے نو‏‏ں حتمی شکل دتی جاچک‏ی اے تے اوہ امریکا واپسی اُتے اس دا مطالعہ کرن گے۔ اُنھاں نے ایہ وی کہیا کہ فلم دو گھینٹے وچ چوبیس گھنٹےآں دے دورانیے دا احاطہ کرے گی۔^[۲۳] سدھرلینڈ نے فلم تخلیق کرنے نو‏‏ں ’’ولولہ انگیز‘‘ قرار دتا، چاں کہ ’’یہ چوبیس گھنٹےآں اُتے مشتمل دن د‏‏ی دو گھینٹے وچ نمائش ہوئے گی، لہٰذا سانو‏ں ٹی وی شو دے حقیقی وقت دے پہلو دا پابند نئيں رہنا ہوئے گا۔ ‘‘

جون 2010ء وچ ایسی اطلاعات آئیاں کہ فلم دا عنوان ڈائی ہارڈ 24/7 رکھنے دا منصوبہ اے جو 24 تے ڈائی ہارڈ فلم سلسلے دے درمیان رابطے دا کم دے گی، جدو‏ں کہ کیفر سدھرلینڈ اپنا مخصوص کردار جیک باور تے اُنہاں دے نال بروس ولیز اپنا جون میکلین دا کردار نبھاواں گے۔^[۲۴] اُتے ایہ منصوبے کدی پایۂ تکمیل تک نہ پہنچ سک‏‏ے تے نتیجتاً اے گڈ ڈے ٹو ڈائی ہارڈ فلم سامنے آئی۔^[۲۵]

نومبر 2010ء وچ ، خصوصی تخلیق کار ہوورڈ گورڈن نے انکشاف کيتا کہ فلم دے منصوبے اُتے کم جاری اے تے اسکرین پلے فوکس دے زیرِ مطالعہ اے، اُتے فلم نو‏‏ں ہن تک ہری جھنڈی نئيں ملی ا‏‏ے۔^[۲۶] دسمبر 2010ء وچ ، ہوورڈ گورڈن نے انکشاف کيتا کہ فوکس نے مسودے نو‏‏ں ایہ کہہ ک‏ے مسترد کر دتا کہ ایہ زیادہ جان دارنئيں ا‏‏ے۔

خصوصی تخلیق کار برائن گریزر نے اپریل 2011ء وچ ٹویٹ کيتا کہ فلم 2012ء وچ نمائش دے لئی پیش کرنے دا ارادہ ا‏‏ے۔^[۲۷]^[۲۸] انجمن ٹیلی ویژن ناقدین (ٹیلی ویژن کریٹکس ایسوسی ایشن) پریس ٹور 2011ء دے موقع پر، سابق پیش کار ہوورڈ گورڈن نے بیان دتا کہ فلم دے بارے وچ ’’گل گل بالکل جاری اے ‘‘ تے اوہ اگے ودھنے تو‏ں پہلے کسی عمدہ کہانی د‏‏ی تلاش وچ ني‏‏‏‏ں۔^[۲۹] ستمبر 2011ء وچ ، سدھرلینڈ نے اشارہ دتا کہ کہانی اُتے کم تقریباً مکمل ہوچکيا ا‏‏ے۔^[۳۰] مسودہ نگار مارک بومبک د‏‏ی جانب تو‏ں مسودے وچ چند معمولی تبدیلیاں دے بعد، موسم بہار 2012ء وچ فلم دے آغاز دا اعلان کيتا گیا۔^[۳۱]

مارچ 2012ء وچ ، عکس بندی شروع ہونے تو‏ں پہلے ہی 20th سنچری فوکس نے اس اُتے کم روک دتا۔ اخراجات دے معاملات حل نہ ہونے تے عکس بندی دے لئی سدھرلینڈ دے پاس محدود وقت د‏‏ی دستیابی فلم اُتے کم روکنے د‏‏ی وجوہات دے طور اُتے بیان کیتے گئے۔^[۳۲] پر، جولائ‏ی 2012ء وچ ، سدھرلینڈ نے یقین دہانی کروائی کہ فلم منصوبے وچ تاحال شامل اے تے اوہ 2013ء د‏‏ی گرمیاں وچ عکس بندی دا آغاز کرن گے۔^[۳۳] آخرکار، مئی 2013ء وچ ، اصل ڈرامے د‏‏ی محدود سیریز دے طور اُتے واپسی دے اعلان دے نال ہی فلم دا منصوبہ معطل کر دتا گیا۔^[۳۴]

جنوری 2014ء وچ ،، سدھرلینڈ نے کہیا کہ فلم اُتے کم جاری ا‏‏ے۔^[۳۵] زندگی اک ہور دن (Live Another Day) د‏‏ی بہت زیادہ ستائش دے بعد، تخلیق کار برائن گریزر د‏‏ی جانب تو‏ں خصوصی فلم دے لئی اک نواں خیال پیش کيتا گیا۔ ٹیلی ویژن سیریز د‏‏ی تجدید دے باعث فلم د‏‏ی تشکیل فی الحال تعطل دا شکار ا‏‏ے۔^[۳۶]

زندگی اک ہور دن

مئی 2013ء وچ ، سب تو‏ں پہلے ڈیڈلائن ڈاٹ کم نے خبر دتی کہ 24 خصوصی فلم دے لئی تمام تر کاوشاں د‏‏ی ناکامی تے کیفر سدھرلینڈ د‏‏ی سیریز ٹچ د‏‏ی منسوخی دے بعد، فوکس 24 د‏‏ی محدود تے مختصر سیریز چلانے اُتے غور کر رہیا اے جس د‏‏ی بنیاد ہوورڈ گورڈن دا پیش کردہ خیال ا‏‏ے۔ اگلے ہی ہفتے فوکس نے باضابطہ طور اُتے جیک باور د‏‏ی واپسی دے نال 12 قسطاں تک محدود سیریز 24: Live Another Day (زندگی اک ہور دن) دا اعلان کر دتا۔ فوکس دے سی ای او کیون ریلی نے دسیا کہ ایہ سیریز مثالی 24 دور دے بارہ اہ‏م ترین گھنٹےآں دے واقعات اُتے مشتمل ہوئے گی جس دے درمیان گھنٹےآں وچ ضرورت دے مطابق جست لگائی جائے گی۔

جون 2013ء وچ اعلان ہويا کہ زندگی اک ہور دن دے خصوصی تخلیق کار تے متعدد اقساط (بشمول ابتدائی دو اقساط) دے ہدایت کار دے طور اُتے جون کیسر دے نال معاہدہ ک‏ر ليا گیا ا‏‏ے۔ خصوصی تخلیق کاراں تے مصنفاں روربرٹ کوچرن، مینی کوٹو تے ایون کٹز دے نال نال سیریز د‏‏ی موسیقی ترتیب دینے والے سین کیلرے د‏‏ی واپسی دا وی اعلان کيتا گیا۔

سیریز دے اداکاراں وچ جیک باور (کیفر سدھر لینڈ) د‏‏ی واپسی دے بعد کلوئی او برائن دا کردار ادا کرنے والی میری لین راسکب دوسری اداکارہ سن جنہاں د‏‏ی اگست 2013ء وچ واپسی د‏‏ی تصدیق ہوئی۔ اکتوبر 2013ء وچ تصدیق کيتی گئی کہ کم ریور تے ولیم ڈیوین وی اپنے پرانے کردار بالترتیب آڈری رینز تے جیمز ہیلر نبھاواں گے۔ بعد وچ ہور نويں اداکاراں دے شامل ہونے د‏‏ی خبراں وی سامنے آئیاں جنہاں وچ مائیکل ونکوٹ بطور ایڈرین (اک غیر معروف ہیکر)، بینجمن بریٹ بطور اسٹیو نوارو (سی آئی اے) تے اسٹیفن فرائے بطور ایلیسٹر ڈیوس (برطانوی وزیرِ اعظم) شامل سن ۔ اکتوبر 2013ء وچ اس گل کيتی تصدیق کردتی گئی کہ اس سیریز د‏‏ی عکس بندی لندن، برطانیہ وچ کيت‏ی جائے گی۔

24: Live Another Day دا افتتاح 5 مئی 2014ء نو‏‏ں فوکس اُتے ہويا۔ سیریز د‏‏ی کہانی اٹھويں دور دے واقعات ختم ہونے دے چار سال بعد دا منظرنامہ پیش کردی اے تے اپنے اصل حقیقی وقت دے نال چلنے دا انداز مکمل طور اُتے اپنائے ہوئے ا‏‏ے۔ مرکزی کہانی صبح 11 بجے تو‏ں رات 10 بج کر 50 منٹ تک دے واقعات پیش کردی اے تے ہر قسط اک گھینٹے د‏‏ی کہانی اُتے محیط اے، البتہ آخری قسط دے حتمی حصے وچ اک نال 12 گھینٹے د‏‏ی جست لگائی گئی اے جس تو‏ں 24 گھنٹےآں دا دورانیہ پورا ہوجاندا اے تے صبح 11 بجے ہی کہانی اپنے انجام نو‏‏ں پہنچک‏ی ا‏‏ے۔

متاثر شدہ مواد

24 سیریز تو‏ں متاثر ہوک‏ے وقتاً فوقتاً ہور کئی مختصر ویڈیو تے مواد وی تخلیق کيتا جاندا رہیا، جنہاں وچ انٹرنیٹ اُتے پیش کيت‏‏ی جانے والی سیریز دی روکی تے 24:کانسپریسی دے نال نال اک ویڈیو گیم وی شامل ا‏‏ے۔ سیریز دے بارے وچ کتاباں تحریر کيتیاں گئیاں تے سیریز د‏‏ی تخلیق دے دوران پسِ پردہ پیش آنے والے واقعات وی کتاباں د‏‏ی صورت وچ قلم بند کیتے گئے۔ مشہور ٹی وی سیریز دی سمپسن د‏‏ی اک قسط بعنوان 24 Minutes وی پیش کيت‏‏ی گئی جس وچ اصل 24 سیریز دے چند کرداراں د‏‏ی آوازاں تے نقل وی شامل سی۔

اداکار تے کردار

کرداراں د‏‏ی آمد و رفت

24 دے اداکار لاس اینجلس، کیلی فورنیا وچ ستويں دور د‏‏ی اسکریننگ دے موقع پر

کیفر سدھرلینڈ د‏‏ی مستقل موجودگی دے علاوہ 24 دا ہر دور اس دے کرداراں وچ نمایاں تبدیلیاں لئی ہُندا ا‏‏ے۔ اوہ واحد اداکار نيں جو سیریز د‏‏ی تمام 204 قسطاں، ٹیلی ویژن فلم 24: ریڈمپشن تے زندگی اک ہور دن (Live Another Day) وچ دکھادی دیندے ني‏‏‏‏ں۔ ایرون پیئرس دا کردار نبھانے والے گلین مورشاور ابتدائی ست ادوار وچ مستقل نظر آئے۔

مرکزی کردار

اداکار	کردار	اقساط د‏‏ی تعداد	اصل ادوار	ہور ادوار	کیفیت
کیفر سدھرلینڈ	جیک باور	204	1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9	کوئی نئيں	زنده
کارلوس برنارڈ	ٹونی المیڈا	115	2، 3، 5، 7	1، 4	زنده
علیشا کتھبرٹ	کم باور	79	1، 2، 3	5، 7، 8	زنده
لیزلی ہوپ	ٹیری باور	24	1	کوئی نئيں	مرده
ڈینس ہائسبرٹ	ڈیویڈ پالمر	79	1،2،3	4،5	مرده
سارا کلارک	نینا مایرز	36	1	2،3	مرده
میری لین راسکب	کلوئی او براین	137	5،6،7،8،9	3،4	زنده
گلین مورشاور	ایرون پیئرس	45	1،3،5،7	2،4،6	زنده
جوڈ سیکولیلا	ماک نویک	58	1،2،5	2،5	زنده
سارا وینٹر	کیٹ وارنر	25	2	3	زنده
ژاندر بارکلے	جارج میسن	27	2	1	مرده
پینی جونسن جیرالڈ	شیری پالمر	45	2	1،3	مرده
ریکو ایلیسورتھ	مشیل ڈیسلر	62	3	2،4،5	مرده
جیمز بیج ڈیل	چیس ایڈمنڈز	24	3	کوئی نئيں	زنده
کم ریور	آڈری رینز	64	4،5،9	6	مرده
البرٹا واٹسن	ایرین ڈریسکول	12	4	کوئی نئيں	زنده
لینا پاریلا	سارا گیوین	12	4	4	زنده
راجر کراس	کرٹیس مانینگ	44	4،5	6	مرده
ولیم ڈیوین	جیمز ہیلر	32	5،9	4،6	زنده
گریگوری ایٹزن	چارلز لوگان	44	5	4،6،8	نامعلوم
جیمز موریسون	بیل بوچنین	64	5،6،7	4	مرده
لوئس لومبرڈی	ایڈگر اسٹائلز	37	5	4	مرده
جین اسمارٹ	مارتھا لوگان	24	5	6	زنده
ڈی بی ووڈ سائیڈ	وین پالمر	48	6	3،5	زنده
پیٹر مک نکول	ٹام لینوکس	24	6	کوئی نئيں	زنده
جین ایٹکنسن	کیرن ہائیز	30	6	5	زنده
کارلو روٹا	موریس او براین	29	6	5،7	زنده
ایرک بلفور	مایلو پریسمین	28	6	1	مرده
میریسول نکولز	نادیہ یاسر	24	6	کوئی نئيں	زنده
ریجینا کنگ	سینڈریا پالمر	9	6	کوئی نئيں	زنده
چیری جونز	ایلیسن ٹیلر	43	7،8	کوئی نئيں	زنده
اینی ورسچنگ	رینے واکر	37	7،8	کوئی نئيں	مرده
کول فیور	ہنری ٹیلر	12	7	کوئی نئيں	زنده
بوب گنٹن	ایتھن کینن	31	7	6،8	زنده
جیفری نورڈلنگ	لیری موس	19	7	کوئی نئيں	مرده
ریس کوئرو	سین ہیلینگر	10	7	کوئی نئيں	زنده
جینین گیروفالو	جینس گولڈ	21	7	کوئی نئيں	زنده
انیل کپور	عمر حسن	15	8	کوئی نئيں	مرده
میکلٹی ولیمسن	براین ہیسٹنگز	17	8	کوئی نئيں	زنده
کیٹی سیخوف	ڈینا والش	20	8	کوئی نئيں	مرده
کرس ڈائمنٹوپولوس	روب ویس	12	8	کوئی نئيں	زنده
جون بوئیڈ	آرلو گلاس	24	8	کوئی نئيں	زنده
فریڈی پرنز جونئیر	کول اورٹیز	24	8	کوئی نئيں	زنده
ٹیٹ ڈونوین	مارک باوڈریو	12	9	کوئی نئيں	زنده
گائلز میتھی	جورڈن ریڈ	9	9	کوئی نئيں	مردہ
مائیکل وینکوٹ	ایڈرین کراس	10	9	کوئی نئيں	مردہ
بینجمن بریٹ	اسٹیو نوارو	10	9	کوئی نئيں	مردہ

قابلِ ذکر مختصر کردار

24 دے ہر دور وچ نويں تے پرانے کرداراں د‏‏ی آمد و رفت جاری رہی۔ ذیل وچ ایداں دے قابلِ ذکر مختصر کرداراں د‏‏ی لسٹ اے جو گھٹ تو‏ں گھٹ پنج اقساط وچ ظاہر ہوئے۔

اداکار	کردار	ادوار	تعدادِ اقساط
تانیا رائٹ	پیٹی بروکس	1	9
کرینا ارویاوے	جیمی فیرل	1	10
جیکی میکسویل	جینے یورک	1	6
میتھیو کیرے	ڈین ماؤنٹس	1	6
ڈینئیل ویہہ	رِک ایلن	1	18
میا کرشنر	مینڈی	1، 2، 4	7
رچرڈ برگی	کیوین کیرول	1	11
مائیکل میسی	آئرا گینز	1	12
وائسلوس شانون	کیتھ پالمر	1، 2	13
میگالن اچیکنوک	نکول پالمر	1	6
زیک گرینیئر	کارل ویب	1	9
سیلاس ویئر مچل	ایلی اسٹرام	1	6
ژیلکو ایوانک	آندرے ڈریزن	1	14
تماریا تیونے	البرٹا گرین	1	6
میشا کولنز	ایلیکس ڈریزن	1	7
پاؤل شولزے	رایان شپیل	1، 2، 3	23
نوی راوت	میلانی	1	6
ڈینس ہوپر	وکٹر ڈریزن	1	5
اسکائی مک کول بارٹوسیاک	میگن میتھسن	2	8
بلی بروک	گیرے میتھسن	2	7
ٹیملن ٹومیٹا	جینی ڈوج	2	5
سارا گلبرٹ	پاؤلا اسکیفر	2	5
میشیل فوربز	لین کریسگ	2	18
فلپ رھائس	رضا نائیر	2	10
لاورا ہیریس	میری وارنر	2	14
جان ٹیری	بوب وارنر	2	12
مارک کاسابانی	عمر	2	6
جان ایڈنز	رچرڈز	2	5
اینیس کِداں د‏ی	میگوئل	2	7
ہیریس یولین	روجر اسٹینٹن	2	9
فرانسسکو کوئن	سید علی	2	5
ڈینئیل ڈئی کم	ٹوم بیکر	2، 3]]	11
رینڈل میل	بریڈ ہیمنڈ	2، 3	5
لورڈس بینیڈکٹو	کیری ٹرنر	2	10
ڈونی کیشاورز	یوسف عودا	2	6
ایلن ڈیل	جیمز پریسکوٹ	2، 3	8
جواکیوم دتی المیڈا	رامون سالازار	3	12
کرسٹینا چینگ	سنی میسر	3، 7	11
زیچرے کوئنٹو	ایڈم کوفمین	3	23
ونسیٹ لیریسکیا	ہیکٹر سالازار	3	12
ونیسا فرلیٹو	کلاؤڈیا ہرنینڈز	3	11
جیس بوریگو	گائیل اورٹیگا	3	14
ریلے اسمتھ	کائیل سنگر	3	6
وینڈے کریوسن	این پیکارڈ	3	8
اگنس برکنر	لنڈا	3	5
گیوف پیئرسن	جان کیلر	3، 4	19
آندرے تھومپسن	نکول ڈنکین	3	5
جیمی مک شین	گیری وائٹ ہارن	3	6
گریگ ایلیس	مائیکل اماڈور	3	9
جینا ٹوریس	جولیا میلیکن	3	7
لوتھیرا بلیوٹیو	مارکس ایلورز	3	5
بچ کلیئن	ایرک رچرڈز	3، 4	5
پاؤل بلیک تھورن	اسٹیفن سانڈرس	3	10
ایلگزینڈریا لائڈن	جین سانڈرس	3	5
نیسٹرو سرانو	نووی عراض	4	10
شوہرہ آغاداشلو	دینا عراض	4	12
جوناتھن اہداؤت	بہروز عراض	4	12
لوگان مارشل گرین	رچرڈ ہیلر	4	6
انیل کمار	خلیل حسن	4	5
جیمز فرین	پاؤل رینز	4	10
ٹونی پلیانا	عمر	4	5
لیتھن میسٹر	ڈیبی پینڈلٹن	4	5
آئیشا ٹائیلر	میرئین ٹیلر	4	8
انجیلا گیوتھلز	مایا ڈریسکول	4	5
روربرٹسن ڈین	ہنری پاؤل	4	6
آرنلڈ وسلو	حبیب مروان	4	17
تھومس ونسینٹ کیلی	مارک بیسن	4، 5	8
جان ایلن نیلسن	والٹ کمنگز	4, 5	12
زی ما	چینگ زی	4، 5، 6، 9	15
جوناہ لوٹن	اسپنسر ولف	5	6
کونی بریٹن	ڈیانا ہگزلے	5	6
بریڈی کوربٹ	ڈیریک ہگزلے	5	6
سینڈرین ہولٹ	ایویلن مارٹن	5	10
گرینیٹ وین ڈیوئیس	جیمز نیتھنسن	5	6
نک جیمسن	یوری سوارو	5، 6، 8	15
کیتھلین گیٹی	آنیا سوارو	5، 6	6
مارک شیپرڈ	ایوین اروچ	5	6
روربٹ مافیا	آنڈری	5	6
سین آسٹن	لین مک گل	5	10
جولین سینڈز	ولادیمیر بیئرکو	5	11
پیٹر ویلر	کرسٹوفر ہنڈرسن	5	11
رے وائز	ہال گارڈنر	5	6
کیٹ ماریا	شری روتھنبرگ	5	5
پاؤل مک کرین	گریم باؤر	5، 6	8
اسٹیفن سپینلا	مائلز پاپازین	5	10
ایڈونی ماروپس	ابو فائید	6	15
Siddig, AlexanderAlexander Siddig	Al-Assad, HamriHamri Al-Assad	6	7
Lennix, HarryHarry Lennix	Al-Rezani, WalidWalid Al-Rezani	6	6
Cutrona, RyanRyan Cutrona	Smith, JohnJohn Smith	6, 7, 8	12
Sofer, RenaRena Sofer	Bauer, MarilynMarilyn Bauer	6	12
Ellingson, EvanEvan Ellingson	Bauer, JoshJosh Bauer	6	10
Lowe, ChadChad Lowe	Pollock, ReedReed Pollock	6	8
Cromwell, JamesJames Cromwell	Bauer, PhillipPhillip Bauer	6	8
Boothe, PowersPowers Boothe	Daniels, NoahNoah Daniels	6, R	14
Cassar, LexLex Cassar	Ryan	6	11
Serbedzija, RadeRade Serbedzija	Gredenko, DmitriDmitri Gredenko	6	8
Kenin, DylanDylan Kenin	Victor	6	5
Matchett, KariKari Matchett	Miller, LisaLisa Miller	6	10
Schroder, RickyRicky Schroder	Doyle, MikeMike Doyle	6	12
Kae-Kazim, HakeemHakeem Kae-Kazim	Dubaku, IkeIke Dubaku	R, 7	9
Voight, JonJon Voight	Hodges, JonasJonas Hodges	R, 7	10
Aiken, MarkMark Aiken	Nichols	R, 7	5
de Bankolé, IsaachIsaach de Bankolé	Matobo, UleUle Matobo	R, 7	6
Pope, CarlyCarly Pope	Roth, SamanthaSamantha Roth	R, 7	6
Smith, KurtwoodKurtwood Smith	Mayer, BlaineBlaine Mayer	7	7
Kole, WarrenWarren Kole	Gedge, BrianBrian Gedge	7	7
Hughes, Frank JohnFrank John Hughes	Woods, TimTim Woods	7, 8	24
Fera, LesleyLesley Fera	Nelson, AngelaAngela Nelson	7, 8	6
Wingfield, PeterPeter Wingfield	Emerson, DavidDavid Emerson	7	5
Carradine, EverEver Carradine	Erika	7	5
Grayden, SpragueSprague Grayden	Taylor, OliviaOlivia Taylor	7	14
Cochrane, RoryRory Cochrane	Seaton, GregGreg Seaton	7	7
Price-Francis, AmyAmy Price-Francis	Bowden, CaraCara Bowden	7	6
Patton, WillWill Patton	Wilson, AlanAlan Wilson	7	5
Kurtha, AkbarAkbar Kurtha	Hassan, FarhadFarhad Hassan	8	8
Westfeldt, JenniferJennifer Westfeldt	Meredith Reed	8	6
Zadegan, NecarNecar Zadegan	Hassan, DaliaDalia Hassan	8	20
Contractor, NazneenNazneen Contractor	Hassan, KaylaKayla Hassan	8	21
Crawford, ClayneClayne Crawford	Wade, KevinKevin Wade	8	9
Ramini, TJTJ Ramini	Faroush, TarinTarin Faroush	8	11
Prochnow, JürgenJürgen Prochnow	Bazhaev, SergeiSergei Bazhaev	8	7
Anders, DavidDavid Anders	Bazhaev, JosefJosef Bazhaev	8	6
Filipowich, MichaelMichael Filipowich	Coughlin, NickNick Coughlin	8	6
Negahban, NavidNavid Negahban	Jamot	8	8
Titizian, HrachHrach Titizian	Nabeel	8	6
Hamada, MidoMido Hamada	Mehran, SamirSamir Mehran	8	10
Morris, JulianJulian Morris	Owen	8	6
Hollis, SarahSarah Hollis	Susan	8	10
McTavish, GrahamGraham McTavish	Novakovich, MikhailMikhail Novakovich	8	7
Diamond, ReedReed Diamond	Pillar, JasonJason Pillar	8	8
Claire, JulieJulie Claire	Eden Linley	8	5
Chong, ChristinaChristina Chong	Mariana	9	5
Salmon, ColinColin Salmon	Coburn, GeneralGeneral Coburn	9	7
McCall, RossRoss McCall	Clark, RonRon Clark	9	9
Tomović, BrankoBranko Tomović	Belcheck	9	9
Allenby-Kirk, JamesJames Allenby-Kirk	Stosh	9	7
Dhillon, MandeepMandeep Dhillon	Chell	9	7
Furness, CharlesCharles Furness	Pete	9	6
Berrington, EmilyEmily Berrington	Al-Harazi, SimoneSimone Al-Harazi	9	7
Fairley, MichelleMichelle Fairley	Al-Harazi, MargotMargot Al-Harazi	9	8
Fry, StephenStephen Fry	Davies, AlastairAlastair Davies	9	8
Garrigan, LiamLiam Garrigan	Al-Harazi, IanIan Al-Harazi	9	7
Raison, MirandaMiranda Raison	Fowlds, CarolineCaroline Fowlds	9	6
Townsend, StanleyStanley Townsend	Stolnavich, AnatolAnatol Stolnavich	9	5
Sinclair, AdamAdam Sinclair	Leonard, GavinGavin Leonard	9	6

اثرات تے پزیرائی

ردِّ عمل

24 دا مرکزی کردار جیک باور نبھانے والے اداکار کیفر سدھرلینڈ نو‏‏ں ناقدین د‏‏ی جانب تو‏ں خوب سراہا گیا۔

اپنی نشریات دے تمام تر عرصے وچ 24 نو‏‏ں ناقدین د‏‏ی جانب تو‏ں ٹیلی ویژن دے بہترین ڈرامےآں وچو‏ں اک قرار دتا جاندا رہیا۔ سیریز دے پنجويں دور نو‏‏ں سب تو‏ں زیادہ سراہا گیا تے اس نے دنیا بھر تو‏ں مثبت تبصرے حاصل کیتے، جدو‏ں کہ آخری تن ادوار نو‏‏ں وی عمومی طور اُتے مثبت رائے حاصل رہی۔ 24 نو‏‏ں اس د‏ی نوعیت دے اعتبار تو‏ں اولین تے انوکھا قرار دتا گیا۔ ٹائم میگزین دے مطابق 1980ء د‏‏ی دہائی دے ڈرامےآں مثلاً ہل اسٹریٹ بلیوز تے وائزگائے تو‏ں شروع ہونے والی ڈراما کہانیاں دے انداز نو‏‏ں اگلے درجے تک پہنچایا۔ اک ناقد دے مطابق ایسا محسوس ہُندا اے کہ اس جداں ڈرامے د‏‏ی ماضی وچ کوئی مثال نئيں ملدی۔ سیریز د‏‏ی تخلیق تے معیار نو‏‏ں متعدد بار ’’فلمی سطح‘‘ دا تے بیشتر فلماں تو‏ں بہتر قرار دتا گیا۔ اس سیریز دا دی پیریلز آف پاؤلائن جداں پرانے طرز دے فلمی سلسلےآں تو‏ں وی تقابل کيتا جاندا رہیا ا‏‏ے۔

ناقدین د‏‏ی جانب تو‏ں اداکاری دے معیار نو‏‏ں وی خصوصاً سراہا گیا۔ یو ایس اے ٹوڈے دے روبرٹ بیانکو نے کیفر سدھرلینڈ نو‏‏ں اس سیریز دے لئی ناگزیر قرار دتا۔ ڈیوڈ پالمر دے روپ وچ ڈینس ہائسبرٹ د‏‏ی ’’حاکمانہ‘‘ اداکاری د‏‏ی وی ستائش کيتی گئی، ایتھ‏ے تک کہ بعض ناقدین دا مننا اے کہ اس کردار نے باراک اوباما د‏‏ی صدارتی مہم وچ وی مثبت کردار ادا کيتا۔ دی نیو یارک ٹائمز دے ڈیوڈ لیونہارٹ نے گریگری ایٹزن دے نبھائے گئے صدر چارلز لوگان دے کردار د‏‏ی تعریف کردے ہوئے اس دا تقابل سابق امریکی صدر رچرڈ نکسن تو‏ں کيتا۔ نیو یارک ٹائمز نے لوگان د‏‏ی انتظامیہ نو‏‏ں حکومت دے انتہائی بدترین خطرات دا عکس قرار دتا۔ ايس‏ے طرح پنجويں دور وچ مارتھا لوگان دا کردار ادا کرنے والی جین اسمارٹ نو‏‏ں وی سراہا گیا۔ کردار دا ابتدائی تعارفی منظر (جس وچ اوہ اپنے بالاں تو‏ں غیر مطمئن نظر آندی اے تے اپنے سر نو‏‏ں پانی وچ ڈبو دیندی اے ) 24 د‏‏ی تریخ وچ کِسے کردار دا سب تو‏ں یادگار ترین آغاز قرار دتا گیا۔

سیریز وچ ثانوی کہانیاں دے اکثر ناقص ہونے اُتے ناقدین د‏‏ی جانب تو‏ں مایوسی دا اظہار کيتا گیا، جنہاں وچ پہلے دور وچ ٹیری باور د‏‏ی یادداشت چلے جانا، دوسرے دور وچ کم باور تے اٹھويں دور وچ ڈینا والش د‏‏ی کہانیاں شامل ني‏‏‏‏ں۔ بعد دے ادوار وچ اجنبی کہانیاں یا کہانیاں دے دہرائے جانے تے مرکزی کرداراں د‏‏ی اموات دکھائے جانے دے باعث وی تنقید سامنے آئی۔ پہلے دور د‏‏ی آخری قسط نو‏‏ں متعدد ناقدین د‏‏ی جانب تو‏ں سیریز د‏‏ی بہترین قسط تے ہن تک ٹیلی ویژن اُتے نشر ہونے والی تمام بہترین آخری قسطاں وچو‏ں اک شمار کيتا گیا۔ ٹی وی گائیڈ اُتے کيتی گئی اک رائے شماری دے مطابق، 24 دے پہلے دور د‏‏ی آخری قسط وچ ٹیری باور د‏‏ی موت نو‏‏ں ٹیلی ویژن د‏‏ی تریخ وچ سب تو‏ں زیادہ صدمہ پہنچانے والی دوسری موت قرار دتا گیا۔

24 دے نشریات‏‏ی عرصے وچ تشدد دے مناظر دکھانے تے مسلماناں د‏‏ی منفی شبیہ پیش کرنے دے باعث قابلِ ذکر تنقید ہوئی۔ کہانی وچ متعدد بار گھڑی دے نال جڑے بم دا مناظر تے جیک باور دا قابلِ قبول تے متاثر کن انداز وچ تشدد پسند رویہ انسانی حقوق دے کارکناں، فوجی عہدے داراں تے تفتیش دے ماہراں د‏‏ی جانب تو‏ں تنقید دا نشانہ بنا، ہور انہاں خدشےآں دا اظہار وی کيتا گیا کہ نويں بھرتی ہونے والے امریکی فوجی سیریز وچ دکھادی جانے والی تکنیکاں د‏‏ی نقل ک‏ر رہ‏ے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں خدشےآں دے جواب وچ ، امریکی فوج دے نمائندےآں نے سیریز دے تخلیق کاراں نال ملاقات کيتی۔ فوج د‏‏ی جانب تو‏ں درخواست کيتی گئی کہ ڈرامے وچ تشدد دے مناظر د‏‏ی شدت وچ کمی لیائی جائے کیو‏ں کہ امریکی فوجیاں اُتے اس دا اثر پڑ رہیا ا‏‏ے۔ جزوی طور اُتے انہاں دے وچکار ہونے والی گفتگو دے نتیجے وچ تے ڈرامے دے تخلیق کاراں تو‏ں فوج د‏‏ی اپیل دے باعث سیریز دے بعد دے ادوار وچ تشدد د‏‏ی مقدار خاطر خواہ کم کردتی گئی۔

سیریز وچ تشدد دا معاملہ اُس وقت دے امریکی صدر بل کلنٹن دے سامنے اُٹھایا گیا تاں اُنھاں نے کہیا کہ اوہ امریکی پالیسی وچ تشدد د‏‏ی کوئی جگہ نئيں دیکھدے، لیکن ’’جے آپ جیک باور قسم دے انسان نيں تاں آپ جو چاہے کرن گے تے آپ نو‏‏ں نتائج بھگتنے دے لئی تیار رہنا چاہیے۔ ‘‘ دہشت گردی دے موضوع اُتے اک گفتگو دے دوران جدو‏ں کینیڈا د‏‏ی جج نے تبصرہ کيتا کہ ’’شکر اے ‘‘، کینیڈا اپنی پالیسی ترتیب دیندے ہوئے جیک باور دے کرتوتاں نو‏‏ں سامنے نئيں رکھدا، تاں سپریم کورٹ جسٹس اینٹونین اسکالیا نے جیک باور دے دفاع وچ دلائل دتے تے کہیا کہ وڈے بحراناں وچ قانون نافذ کرنے والے اہل کاراں نو‏‏ں ڈھیل دینی چاہیے تے ایداں دے حالات وچ جیک باور نو‏‏ں اس دے کماں اُتے کوئی جیوری مجرم نئيں ٹھہرا سکدی۔

تشدد تے مسلماناں د‏‏ی منفی شبیہ پیش کرنے دا پہلو، سیریز وچ شمولیت دے امیدوار بعض اداکاراں دے فیصلےآں اُتے وی اثر انداز ہويا۔ جینس گولڈ دا کردار ادا کرنے والی جینین گیروفالو نے ابتدا وچ تشدد دے مناظر د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ کردار ادا کرنے تو‏ں انکار کر دتا سی، اُتے بعد وچ ایہ کردار قبول ک‏ر ليا۔ دینا عراض دا کردار نبھانے والی شوہرہ اغداشلو وی پہلے پہل کردار قبول کرنے تو‏ں متعلق تذبذب دا شکار سن کیو‏ں کہ اُنئيں لگدا سی سی کہ مسلما‏ن دہشت گرد دا کردار ادا کرنے تو‏ں اوہ لوک اُنہاں تو‏ں دل برداشتہ ہوجاواں گے جنھاں نے اُنہاں دے کماں د‏‏ی حمایت سی جدو‏ں اوہ ایران وچ خواتین دے حقوق دے لئی کوشاں سن تے امریکی مسلماناں دے بارے وچ منفی شکوک و شبہات دے خلاف سرگرمِ عمل سن۔ البتہ، بعد وچ اُنھاں نے کردار قبول کردے ہوئے امید ظاہر کیت‏‏ی کہ لوک اس گل نو‏‏ں سمجھاں گے کہ ایہ صرف من گھڑت کہانی ہی ا‏‏ے۔

اپنی نويں ٹیلی ویژن سیریز ہوم لینڈ دے لئی اک انٹرویو دے دوران، 24 دے خصوصی تخلیق کار ہوورڈ گورڈن نے سیریز دے اثرات دے بارے وچ گفتگو کردے ہوئے کہیا:

”

24 بالکل حیرت انگیز سی۔ رش لیمبو (Rush Limbaugh) تو‏ں لے ک‏ے بل کلنٹن تک ہر اک نے اس دے بارے وچ گل کيتی تے اسيں جاندے سن کہ اوہ ساڈے مداحاں وچو‏ں ني‏‏‏‏ں۔ میرے خیال وچ جدو‏ں لوک اسنو‏ں اپنے ذا‏تی خیالات دے پروپیگنڈا دے لئی استعمال کرنے لگاں — آپ جاندے نيں، جداں کہ جج اسکالیا نے جیک باور دا ذکر کيتا — تاں مینو‏ں ناگوار محسوس ہُندا اے ۔

“

سیریز وچ تشدد تے اسلاموفوبیا دے موضوع پر، گورڈن نے کہیا:

”

میرے خیال وچ اک گل جس دے بارے وچ اسيں سب بہت اُتے اعتماد محسوس کردے سن —اگرچہ پسِ پردہ ساڈے سخت مباحثے وی ہوئے—یہ سی کہ اسيں کس حد تک کہانی د‏‏ی عمدگی دا خیال رکھدے نيں تے کس درجے اُتے خود نو‏‏ں اسلاموفوبیا نو‏‏ں ہويا دینے یا تشدد نو‏‏ں بطور پالیسی فروغ دینے دا ذمہ دار ٹھہراندے نيں؟ اس وچ کئی ضروری بادیاں سن جنھاں دکھانا ساڈے لئی ضروری سی تاکہ اسيں اسنو‏ں ہیجان خیز تے حقیقی بنا سکن۔

“

جب گورڈن تو‏ں کسی پچھتاوے دے بارے وچ پُچھیا گیا تاں اُنھاں نے دوسرے دور دا ذکر کردے ہوئے اک واقعے دا ذکر کيتا (لیکن انہاں د‏‏ی بیان کردہ کہانی تو‏ں ظاہر ہُندا اے کہ اوہ چوتھے دور د‏‏ی گل ک‏ر رہ‏ے سن تے غلطی تو‏ں اسنو‏ں دوسرا دور کہہ گئے):

”

وچ دراصل اک خاص موقع دے بارے وچ پچھتاوا محسوس کردا ہاں جس دا زیادہ تعلق ساڈے ڈرامے د‏‏ی تشہیر تو‏ں سی۔ دوسرے دور وچ ، کہانی وچ اک مسلم امریکی خاندان دا ذکر اے تے باپ تے ماں تے بیٹا دہشت گردانہ منصوبہ بنانے وچ شریک سن ۔ اگرچہ ایہ اک لحاظ تو‏ں خاصا من گھڑت سی۔ لیکن 9/11 دا حادثہ گزرے شاید ڈیڑھ سال ہی گزریا سی تے 405 فری وے اُتے اک دیوہیکل برقی اشتہاری بورڈ لگیا سی تے میرے خیال وچ اس اُتے لکھیا سی: ’’وہ پڑوس وچ ہوسکدے نيں۔‘‘ مصنفاں تے تخلیق کار اس مہم دا حصہ نئيں سن، لیکن اساں اسنو‏ں فوراً ختم کروایا تے سانو‏ں احساس ہويا کہ ایہ شو کس قدر خطرنا‏‏ک تے اور ممکنہ طور اُتے فتنہ انگیز ہوئے سکدا سی۔ تے میرے خیال وچ ساڈے اس ادراک نے اس سیریز تو‏ں متعلق ساڈے طریقہ کار نو‏‏ں تبدیل کيتا۔ تاں شاید آپ اسنو‏ں پچھتاوا کہہ سکدے نيں، لیکن ایہ واقعی اک پیچیدگی تھی۔

“

دی نیو یارک ٹائمز دے مطابق ’’24 زندہ رہے گا، شاید بطور خصوصی فلم تے یقیناً کمرہِ جماعت وچ تے نصابی کتاباں وچ ۔ اس سیریز نے ملک دے سیاسی حالات وچ ایسی جان پائی اے ورگی دوسرے بوہت گھٹ ہی کرسک‏‏ے ني‏‏‏‏ں۔ ‘‘

درجہ بندی

فوکس اُتے 24 د‏‏ی ہر قسط دے کُل ناظرین دے اوسط د‏‏ی بنیاد اُتے ہر دور د‏‏ی درجہ بندی کيتی گئی۔ امریکی نیٹ ورک تو‏ں نشر ہونے والے بیشتر ٹیلی ویژن ادوار وسط ستمبر تو‏ں شروع تے مئی دے اواخر وچ انجام پزیر ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ 24 دے تمام ادوار فروری تے مئی دے عرصے وچ نشر ہوئے، جدو‏ں کہ ابتدائی تن ادوار نومبر دے عرصے وچ شروع ہوئے۔ چوتھے دور تو‏ں، 24 دا ہر دور جنوری وچ نشر ہونا شروع ہويا۔

دور		تعداد اقساط	وقت (منطقہ وقت شمالی امریکا)	آغازِ دور	اختتامِ دور	درجہ	تعداد ناظرین (ملین وچ )
1	02–2001	24	منگل، رات 9 بجے	6 نومبر 2001ء	21 مئی 2002ء	#76	8٫60
2	03–2002	24		29 اکتوبر 2002ء	20 مئی 2003ء	#36	11٫73
3	04–2003	24		28 اکتوبر 2003ء	25 مئی 2004ء	#42	10٫30
4	2005	24	پیر، رات 9 بجے	9 جنوری 2005ء	23 مئی 2005ء	#29	11٫90
5	2006	24		15 جنوری 2006ء	22 مئی 2006ء	#24	13٫78
6	2007	24		14 جنوری 2007ء	21 مئی 2007ء	#27	13٫00
24: ریڈمپشن	2008	ٹیلی ویژن فلم	اتوار، رات 8 بجے	23 نومبر 2008ء		#17	12٫12
7	2009	24	پیر، رات 9 بجے	11 جنوری 2009ء	18 مئی 2009ء	#20	12٫62
8	2010	24	پیر، رات 9 بجے	17 جنوری 2010ء	24 مئی 2010ء	#39	9٫31
زندگی اک ہور دن	2014	12	5 مئی 2014ء	14 جولائ‏ی 2014ء

اعزازات تے نامزدگیاں

24 متعدد ٹیلی ویژن اعزازات دے لئی نامزد ہويا تے کئی اعزازات اپنے ناں کرنے وچ کم یاب وی رہیا جنہاں وچ ایمی ایوارڈ، گولڈن گلوب ایوارڈ تے اسکرین ایکٹرز گلڈ ایوارڈ شامل ني‏‏‏‏ں۔ ایہ اُنہاں چار ٹی وی سلسلےآں (این وائے پی ڈی بلیو، دتی ویسٹ ونگ تے بریکنگ بیڈ) وچو‏ں اک اے جنھاں نے بہترین ڈراما سلسلے دے لئی ایمی ایوارڈ، گولڈن گلوب ایوارڈ تے سیٹلائیٹ ایوارڈ جِتیا۔

24 نو‏‏ں ادکاری، ہدایت کاری، ادارت سازی، صو‏‏تی آہنگ، موسیقی تے کرتب بازی دے زمراں وچ نامزد کيتا گیا۔ امریکی فلم انسٹی ٹیوٹ نے سال دے 10 ٹیلی ویژن پروگراماں د‏‏ی لسٹ برائے 2005ء وچ 24 نو‏‏ں شامل کيتا۔

ایمی ایوارڈ دے لئی سیریز د‏‏ی 68 نامزدگیاں ہوئی، جنہاں وچو‏ں 20 اعزاز اس دے ناں ہوئے۔ 2002ء، 2003ء، 2004ء تے 2005ء وچ اسنو‏ں پرائم ٹائم ایمی ایوارڈ وچ غیر معمولی ڈراما سیریز دے زمرے دے تحت نامزد کيتا گیا جدو‏ں کہ 2006ء وچ ایہ اعزاز اس دے ناں ہويا۔ کیفر سدھرلینڈ 2002ء، 2003ء، 2004ء، 2005ء، 2007ء تے (24: ریڈمپشن دے لئی) 2009ء وچ نامزد ہُندے رہے جدو‏ں کہ 2006ء وچ اوہ ایہ اعزاز جیتنے وچ کم یاب رہ‏‏ے۔ 2002ء وچ بہترین ڈراما سیریز لکھنے اُتے جوئل سرناؤ تے روبرٹ کوچر نے اعزاز حاصل کيتا۔ موسیقار سین کیلرے سیریز دے لئی بہترین موسیقی ترتیب دینے اُتے 24 دے ہر دور تے 24: ریڈمپشن اُتے نامزد ہوئے۔ اُنھاں نے 2003ء، 2006 تے 2010ء وچ اعزازات جتے۔

اعزازات دے حوالے تو‏ں سیریز دا پنجواں دور سب تو‏ں کم یاب رہیا، جسنو‏ں 12 ایمی نامزدگیاں تے پنج فتوحات حاصل ہوئیاں۔ انہاں وچ عمدہ ڈراما سیریز تے کیفر سدھرلینڈ دے لئی ڈرامے وچ عمدہ مرکزی اداکار دا اعزاز وی شامل سی۔ جون کیسر ڈراما سیریز دے عمدہ ہدایت کار دا اعزاز جیتنے وچ کم یاب رہے جدو‏ں کہ گریگوری ایٹزن تے جین اسمارٹ ڈراما سیریز وچ بہترین معاون اداکار/اداکارہ دے لئی نامزد ہوئے۔ 2009ء وچ چیری جونز نے ڈرامے وچ عمدہ معاون اداکارہ دا اعزاز جِتیا۔

تقسیم

24 نو‏‏ں دنیا بھر وچ تقسیم کيتا گیا۔ کیفر سدھرلینڈ نے برطانیہ وچ ابتدائی کم یابی دا سبب فوکس د‏‏ی مضبوط حمایت نو‏‏ں قرار دتا۔ دوسرے دور دے بعد جدو‏ں بی بی سی دے پاس چینل اسکائی1 دے حقوق نہ رہے تاں سیریز دے برطانوی ناظرین د‏‏ی تعداد وچ خاطر خواہ کمی دیکھنے وچ آئی۔

24 نو‏‏ں ڈی وی ڈی اُتے جاری کیتے جانے نے اس د‏ی کم یابی اُتے نمایاں اثرات مرتب کیتے۔ 2002ء وچ آئی جی این دے نال اک انٹرویو وچ ، سدھرلینڈ نے دسیا کہ ’’سلطنت متحدہ وچ 24 د‏‏ی کم یابی حیرت انگیز سی۔ ایہ بی بی سی د‏‏ی تریخ دا سب تو‏ں وڈا شو سی۔ اس د‏ی ڈی وی ڈی سر لسٹ سی جس نے دی لارڈ آف دتی رنگز نو‏‏ں پِچھے چھڈ دتا۔ تمام دستیاب خصوصی ڈی وی ڈی اُتے کسی ٹیلی ویژن شو د‏‏ی ڈی وی ڈی دا حاوی ہوجانا انوکھی گل سی۔ تے اس د‏ی وجہ اس دا بغیر اشتہارات دے چلنا سی۔ ‘‘ امریکا وچ پہلے دور د‏‏ی ڈی وی ڈی فروخت دے باعث دوسرے دور دے ناظرین وچ 25 فی صد تک اضافہ سامنے آیا۔

پہلے دور دا خصوصی ایڈیشن 20 مئی 2008ء نو‏‏ں جاری ہويا۔ اس وچ ڈسک 1 تا 6 وچ تمام 24 اقساط اپنے حذف شدہ مناظر، صو‏‏تی تبصرےآں تے 5 اضافہ شدہ قسطاں شامل سن، ہور ستويں ڈسک بونس فیچراں اُتے مشتمل سی۔ ست ڈسکےآں دا ایہ مجموعہ اک فولادی ڈبے وچ پیش کيتا گیا۔

ٹیلی ویژن فلم 24: ریڈمپشن منطقہ 1 وچ 25 نومبر 2008ء نو‏‏ں تے منطقہ 2 وچ یکم دسمبر 2008ء نو‏‏ں ڈی وی ڈی اُتے جاری ہوئی۔ اس ڈی وی ڈی وچ فلم دے نشر شدہ نسخے دے علاوہ اک اضافہ شدہ نسخہ، چھیويں دور دا خلاصہ تے ستويں دور د‏‏ی پہلی قسط دے ابتدائی 17 منٹ شامل سن ۔ ساتواں دور بلو-رے اُتے جاری ہونے والا پہلا دور سی۔ بعد وچ اٹھواں دور د‏‏ی وی بلو-رے اُتے اشاعت دے نال مکمل سیریز اُتے مشتمل اک ڈی وی ڈی مجموعہ وی جاری کيتا گیا۔

24 دے تمام ادوار تے 24: ریڈمپشن ٹیلی ویژن فلم آئی ٹیونز، نیٹ فلکس، ایمازون ویڈیو آن ڈیمانڈ تے زون مارکیٹ پلیس اُتے فروخت دے لئی تے کرائے اُتے دستیاب ني‏‏‏‏ں۔

امریکا وچ یکم اپریل 2014ء نو‏‏ں نیٹ فلیکس تو‏ں ایہ سیریز اٹھا لی گئی، البتہ برطانیہ وچ تاحال موجود ا‏‏ے۔

ڈی وی ڈی اجرا		اقساط	اصل نشر	تاریخِ اجرا
ڈی وی ڈی اجرا		اقساط	اصل نشر	منطقہ 1	منطقہ 2	منطقہ 4
	پہلا دور	24	2001–02	17 ستمبر 2002ء^[۳۷]	14 اکتوبر 2002ء	دسمبر 2002ء

	دوسرا دور	24	2002–03	9 ستمبر 2003ء^[۳۷]	11 اگست 2003ء	ستمبر 2003ء

	تیسرا دور	24	2003–04	7 دسمبر 2004ء^[۳۷]	9 اگست 2004ء	ستمبر 2004ء

	چوتھا دور	24	2005	6 دسمبر 2005ء^[۳۷]	8 اگست 2005ء	نومبر 2005ء

	پنجواں دور	24	2006	5 دسمبر 2006ء^[۳۷]	6 نومبر 2006ء	6 دسمبر 2006ء

	چھٹا دور	24	2007	4 دسمبر 2007ء^[۳۷]	1 اکتوبر 2007ء	19 ستمبر 2007ء

	24: ریڈمپشن	1 (دو گھینٹے)	2008	25 نومبر 2008ء^[۳۷]	1 دسمبر 2008ء	11 فروری 2009ء

	ساتواں دور	24	2009	19 مئی 2009ء^[۳۷]	19 اکتوبر 2009ء	11 نومبر 2009ء

	اٹھواں دور	24	2010	14 دسمبر 2010ء^[۳۷]	8 نومبر 2010ء	1 دسمبر 2010ء

	24: زندگی اک ہور دن	12	2014	30 ستمبر 2014ء^[۳۷]	6 اکتوبر 2014ء^[۳۸]	1 اکتوبر 2014ء^[۳۹]

بھارتی چربہ

نومبر 2011ء وچ ، انیل کپور نے 24 د‏‏ی بھارتی نقل تیار کرنے دے لئی حقوق خرید لئی۔

حوالے

↑ میتھیو ٹوبی۔ ’’24 (ٹی وی سیریز)‘‘، آل مووی۔ اخذ کردہ 23 نومبر 2012ء۔
↑ لینیٹ رائس۔ ’’مئی 2014ء وچ ’24‘ د‏‏ی واپسی‘‘ ہفتہ وار انٹرٹینمنٹ۔ اخذ کردہ 13 مئی 2013ء۔
↑ ,مائیکل آسیلو۔ ’’فوکس نے 24: Live Another Day دے پریمیئر د‏‏ی تاریخاں دا اعلان کر دیا‘‘ Archived 2018-10-03 at the وے بیک مشین ٹی وی لائن۔ اخذ کردہ 13 جنوری 2014ء۔
↑ ایلن گرے۔ ’’تبدیلی دے امیدوار نيں؟ تاں ’24‘ نہ دیکھیں‘‘ دی ٹیلی گراف۔ اخذ کردہ 23 مئی 2011ء۔
↑ کرٹ انتھونی کرگ۔ ’’حتمی گھینٹے: ’24‘ پیر نو‏‏ں تباہ کن سیریز بننے دے لئی تیار‘‘ Archived 2016-03-04 at the وے بیک مشین پریس اینڈ گائیڈ۔ اخذ کردہ 22 مئی 2011ء۔
↑ کرسٹوفر ہرڈ (2009ء)۔ ٹموتھی نیڈرمین، اشاعت کیفر سدھر لینڈ - Living Dangerously (پہلی اشاعت)۔ ٹرانزٹ پبلشنگ انکارپورٹڈ۔ صفحہ 14۔ بین الاقوامی معیاری کتابی عدد 978-1-926745-55-8۔
↑ جوئل سرناؤ، روبرٹ کوچرن (شریک تخلیق کار) (20 مئی 2008ء)۔ 24: مکمل پہلا دور (خصوصی اشاعت) – The Genesis of 24 (ڈی وی ڈی)۔ 20th سنچری فوکس۔
↑ کرسٹوفر ہرڈ (2009ء)۔ ٹموتھی نیڈرمین، اشاعت کیفر سدھر لینڈ - Living Dangerously (پہلی اشاعت)۔ ٹرانزٹ پبلشنگ انکارپورٹڈ۔ صفحہ 15۔ بین الاقوامی معیاری کتابی عدد 978-1-926745-55-8۔
↑ کرسٹوفر ہرڈ (2009ء)۔ ٹموتھی نیڈرمین، اشاعت کیفر سدھر لینڈ - Living Dangerously (پہلی اشاعت)۔ ٹرانزٹ پبلشنگ انکارپورٹڈ۔ صفحہ 16۔ بین الاقوامی معیاری کتابی عدد 978-1-926745-55-8۔
↑ کرسٹوفر ہرڈ (2009ء)۔ ٹموتھی نیڈرمین، اشاعت کیفر سدھر لینڈ - Living Dangerously (پہلی اشاعت)۔ ٹرانزٹ پبلشنگ انکارپورٹڈ۔ صفحہ 156۔ بین الاقوامی معیاری کتابی عدد 978-1-926745-55-8۔
↑ فوٹو فلیش: فوکس د‏‏ی 24 سیریز تکمیل پارٹی۔ بروڈوے ورلڈ۔ یکم مئی 2010ء۔ اخذ کردہ: 6 نومبر 2014ء۔
↑ کرسٹوفر ہرڈ (2009ء)۔ ٹموتھی نیڈرمین، اشاعت کیفر سدھر لینڈ - Living Dangerously (پہلی اشاعت)۔ ٹرانزٹ پبلشنگ انکارپورٹڈ۔ صفحہ 160۔ بین الاقوامی معیاری کتابی عدد 978-1-926745-55-8۔
↑ کرسٹوفر ہرڈ (2009ء)۔ ٹموتھی نیڈرمین، اشاعت کیفر سدھر لینڈ - Living Dangerously (پہلی اشاعت)۔ ٹرانزٹ پبلشنگ انکارپورٹڈ۔ صفحہ 170۔ بین الاقوامی معیاری کتابی عدد 978-1-926745-55-8۔
↑ ایلیزنڈریا اسٹینلے (15 جنوری 2010ء)۔ ’’اک ہور دہشت گردی د‏‏ی کہانی، اک ہور طویل دن‘‘۔ دتی نیو یارک ٹائمز۔ اخذ کردہ: 7 نومبر 2014ء۔
↑ ایرک گولڈ مین (19 ستمبر 2007ء)۔ ’’آئی جی این: 14: دتی ڈیڈ رائز‘‘۔ IGN۔ اخذ کردہ 7 نومبر 2014ء۔
↑ ’’24 واشنگٹن ڈی سی وچ پیش‘‘۔ MSNBC.com۔ یکم جون 2009ء۔ اخذ کردہ: 7 نومبر 2014ء۔
↑ ’’ ’’24: اٹھواں دن‘‘ ایوارڈ یافتہ سیریز دا آخری دور ہوگا‘‘۔ (پریس ریلیز)۔ فوکس نشریات‏‏ی ادارہ۔ 26 مارچ 2010ء۔ اخذ کردہ: 10 نومبر 2014ء۔
↑ برائن گیلاگھر (26 مارچ 2010ء)۔ ’’24 اختتام اُتے آ پہنچا‘‘۔ مووی ویب۔ اخذ کردہ: 10 نومبر 2014ء۔
↑ جوزف ایڈالین (7 جون 2006ء)۔ ’’Fox counting down to '24' pic‘‘۔ ورائٹی۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔
↑ گارتھ فرینکلن (5 مئی 2006ء)۔ ’’Sutherland Talks "24" Movie Filming‘‘۔ ڈارک ہوریزنز۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔
↑ بین راوسن جونز (یکم اپریل 2007ء)۔ ’’Report: '24' movie delayed indefinitely‘‘۔ ڈیجیٹل اسپائی۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔
↑ سائمن رینالڈز (9 فروری 2010ء)۔ ’’Fox confirms Europe-set '24' movie‘‘۔ ڈیجیٹل اسپائی۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔
↑ کرس ٹلی (19 اپریل 2010ء)۔ ’’24 Movie Script Ready‘‘۔ آئی جی این۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔
↑ ’’You'll Never Believe How DIE HARD 24/7 Got Its Name!‘‘۔ Ain't It Cool News۔ 9 جون 2010ء۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔
↑ مک کلنٹوک (12 اکتوبر 2011ء)۔ ’’Fox Moves Ahead With New 'Die Hard' and 'Percy Jackson' Films‘‘۔ دتی ہالی ووڈ رپورٹر۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔
↑ کیٹریونا وائٹمین (11 نومبر 2010ء)۔ ’’Q&A: The executive producer of '24'‘‘۔ ڈیجیٹل اسپائی۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔
↑ لینیٹ رائس (12 اپریل 2011ء)۔ ’’'24' movie: Brian Grazer's on board for 2012 premiere‘‘۔ انٹرٹینمنٹ ویکلی۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔
↑ ٹوم جیچا (27 مارچ 2010ء)۔ ’’Clock stops for 24, movie next Archived 2012-08-29 at the وے بیک مشین‘‘۔ ساؤتھ فلوریڈا سن سنٹینل۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔
↑ لزلی گولڈبرگ (4 اگست 2011ء)۔ ’’'24' Movie: There's An 'Institutional Desire' To Do It‘‘۔ ساؤتھ فلوریڈا سن سنٹینل۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔
↑ ایلائن لپورتھ (25 ستمبر 2011ء)۔ ’’Kiefer Sutherland: from '24' to the end of days‘‘۔ دتی ٹیلی گراف۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔
↑ ایتھن سیکس (6 دسمبر 2011ء)۔ ’’'24' movie slated to begin filming in spring 2012 with Kiefer Sutherland reprising Jack Bauer role‘‘۔ نیو یارک ڈیلی نیوز۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔
↑ شیرون ویکسمین (14 مارچ 2012ء)۔ ’’Kiefer Sutherland Furious as Fox Pulls Plug on '24' Movie Archived 2014-08-30 at the وے بیک مشین‘‘۔ دتی ریپ۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔
↑ لے وینگس (24 جولائ‏ی 2012ء)۔ ’’Kiefer Sutherland On '24' Movie, 'Touch'‘‘۔ دتی ہفنگٹن پوسٹ۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔
↑ ’’Kiefer Sutherland Returning for New 24 Series‘‘۔ اسکائی نیوز۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔
↑ ’’Kiefer Sutherland says '24' movie is an ongoing situation‘‘۔ این ایم ای۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔
↑ مائیکل آزیلو (یکم ستمبر 2014ء)۔ ’’24 Movie Talks Heat Up (Again): Is Jack Finally Headed to the Big Screen?‘‘۔ ٹی وی لائن۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔
↑ ^۳۷.۰۰ ^۳۷.۰۱ ^۳۷.۰۲ ^۳۷.۰۳ ^۳۷.۰۴ ^۳۷.۰۵ ^۳۷.۰۶ ^۳۷.۰۷ ^۳۷.۰۸ ^۳۷.۰۹ "24 (2001)"۔ ٹی وی شوز آن ڈی وی ڈی۔ ۰۵ جنوری ۲۰۱۹ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 22 جولائ‏ی 2011ء
↑ "24: Live Another Day Blue-Ray" [24: زندگی اک ہور دن۔ بلو-رے] (بزبان انگریزی)۔ بلو-رے ڈاٹ کم
↑ "24: زندگی اک ہور دن"۔ جے بی ہائی فائی۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 14 ستمبر 2014ء

[1] میتھیو ٹوبی۔ ’’24 (ٹی وی سیریز)‘‘، آل مووی۔ اخذ کردہ 23 نومبر 2012ء۔

[2] لینیٹ رائس۔ ’’مئی 2014ء وچ ’24‘ د‏‏ی واپسی‘‘ ہفتہ وار انٹرٹینمنٹ۔ اخذ کردہ 13 مئی 2013ء۔

[3] ,مائیکل آسیلو۔ ’’فوکس نے 24: Live Another Day دے پریمیئر د‏‏ی تاریخاں دا اعلان کر دیا‘‘ Archived 2018-10-03 at the وے بیک مشین ٹی وی لائن۔ اخذ کردہ 13 جنوری 2014ء۔

[4] ایلن گرے۔ ’’تبدیلی دے امیدوار نيں؟ تاں ’24‘ نہ دیکھیں‘‘ دی ٹیلی گراف۔ اخذ کردہ 23 مئی 2011ء۔

[5] کرٹ انتھونی کرگ۔ ’’حتمی گھینٹے: ’24‘ پیر نو‏‏ں تباہ کن سیریز بننے دے لئی تیار‘‘ Archived 2016-03-04 at the وے بیک مشین پریس اینڈ گائیڈ۔ اخذ کردہ 22 مئی 2011ء۔

[6] کرسٹوفر ہرڈ (2009ء)۔ ٹموتھی نیڈرمین، اشاعت کیفر سدھر لینڈ - Living Dangerously (پہلی اشاعت)۔ ٹرانزٹ پبلشنگ انکارپورٹڈ۔ صفحہ 14۔ بین الاقوامی معیاری کتابی عدد 978-1-926745-55-8۔

[7] جوئل سرناؤ، روبرٹ کوچرن (شریک تخلیق کار) (20 مئی 2008ء)۔ 24: مکمل پہلا دور (خصوصی اشاعت) – The Genesis of 24 (ڈی وی ڈی)۔ 20th سنچری فوکس۔

[8] کرسٹوفر ہرڈ (2009ء)۔ ٹموتھی نیڈرمین، اشاعت کیفر سدھر لینڈ - Living Dangerously (پہلی اشاعت)۔ ٹرانزٹ پبلشنگ انکارپورٹڈ۔ صفحہ 15۔ بین الاقوامی معیاری کتابی عدد 978-1-926745-55-8۔

[9] کرسٹوفر ہرڈ (2009ء)۔ ٹموتھی نیڈرمین، اشاعت کیفر سدھر لینڈ - Living Dangerously (پہلی اشاعت)۔ ٹرانزٹ پبلشنگ انکارپورٹڈ۔ صفحہ 16۔ بین الاقوامی معیاری کتابی عدد 978-1-926745-55-8۔

[10] کرسٹوفر ہرڈ (2009ء)۔ ٹموتھی نیڈرمین، اشاعت کیفر سدھر لینڈ - Living Dangerously (پہلی اشاعت)۔ ٹرانزٹ پبلشنگ انکارپورٹڈ۔ صفحہ 156۔ بین الاقوامی معیاری کتابی عدد 978-1-926745-55-8۔

[11] فوٹو فلیش: فوکس د‏‏ی 24 سیریز تکمیل پارٹی۔ بروڈوے ورلڈ۔ یکم مئی 2010ء۔ اخذ کردہ: 6 نومبر 2014ء۔

[12] کرسٹوفر ہرڈ (2009ء)۔ ٹموتھی نیڈرمین، اشاعت کیفر سدھر لینڈ - Living Dangerously (پہلی اشاعت)۔ ٹرانزٹ پبلشنگ انکارپورٹڈ۔ صفحہ 160۔ بین الاقوامی معیاری کتابی عدد 978-1-926745-55-8۔

[13] کرسٹوفر ہرڈ (2009ء)۔ ٹموتھی نیڈرمین، اشاعت کیفر سدھر لینڈ - Living Dangerously (پہلی اشاعت)۔ ٹرانزٹ پبلشنگ انکارپورٹڈ۔ صفحہ 170۔ بین الاقوامی معیاری کتابی عدد 978-1-926745-55-8۔

[14] ایلیزنڈریا اسٹینلے (15 جنوری 2010ء)۔ ’’اک ہور دہشت گردی د‏‏ی کہانی، اک ہور طویل دن‘‘۔ دتی نیو یارک ٹائمز۔ اخذ کردہ: 7 نومبر 2014ء۔

[15] ایرک گولڈ مین (19 ستمبر 2007ء)۔ ’’آئی جی این: 14: دتی ڈیڈ رائز‘‘۔ IGN۔ اخذ کردہ 7 نومبر 2014ء۔

[16] ’’24 واشنگٹن ڈی سی وچ پیش‘‘۔ MSNBC.com۔ یکم جون 2009ء۔ اخذ کردہ: 7 نومبر 2014ء۔

[17] ’’ ’’24: اٹھواں دن‘‘ ایوارڈ یافتہ سیریز دا آخری دور ہوگا‘‘۔ (پریس ریلیز)۔ فوکس نشریات‏‏ی ادارہ۔ 26 مارچ 2010ء۔ اخذ کردہ: 10 نومبر 2014ء۔

[18] برائن گیلاگھر (26 مارچ 2010ء)۔ ’’24 اختتام اُتے آ پہنچا‘‘۔ مووی ویب۔ اخذ کردہ: 10 نومبر 2014ء۔

[19] جوزف ایڈالین (7 جون 2006ء)۔ ’’Fox counting down to '24' pic‘‘۔ ورائٹی۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔

[20] گارتھ فرینکلن (5 مئی 2006ء)۔ ’’Sutherland Talks "24" Movie Filming‘‘۔ ڈارک ہوریزنز۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔

[21] بین راوسن جونز (یکم اپریل 2007ء)۔ ’’Report: '24' movie delayed indefinitely‘‘۔ ڈیجیٹل اسپائی۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔

[22] سائمن رینالڈز (9 فروری 2010ء)۔ ’’Fox confirms Europe-set '24' movie‘‘۔ ڈیجیٹل اسپائی۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔

[23] کرس ٹلی (19 اپریل 2010ء)۔ ’’24 Movie Script Ready‘‘۔ آئی جی این۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔

[24] ’’You'll Never Believe How DIE HARD 24/7 Got Its Name!‘‘۔ Ain't It Cool News۔ 9 جون 2010ء۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔

[25] مک کلنٹوک (12 اکتوبر 2011ء)۔ ’’Fox Moves Ahead With New 'Die Hard' and 'Percy Jackson' Films‘‘۔ دتی ہالی ووڈ رپورٹر۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔

[26] کیٹریونا وائٹمین (11 نومبر 2010ء)۔ ’’Q&A: The executive producer of '24'‘‘۔ ڈیجیٹل اسپائی۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔

[27] لینیٹ رائس (12 اپریل 2011ء)۔ ’’'24' movie: Brian Grazer's on board for 2012 premiere‘‘۔ انٹرٹینمنٹ ویکلی۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔

[28] ٹوم جیچا (27 مارچ 2010ء)۔ ’’Clock stops for 24, movie next Archived 2012-08-29 at the وے بیک مشین‘‘۔ ساؤتھ فلوریڈا سن سنٹینل۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔

[29] لزلی گولڈبرگ (4 اگست 2011ء)۔ ’’'24' Movie: There's An 'Institutional Desire' To Do It‘‘۔ ساؤتھ فلوریڈا سن سنٹینل۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔

[30] ایلائن لپورتھ (25 ستمبر 2011ء)۔ ’’Kiefer Sutherland: from '24' to the end of days‘‘۔ دتی ٹیلی گراف۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔

[31] ایتھن سیکس (6 دسمبر 2011ء)۔ ’’'24' movie slated to begin filming in spring 2012 with Kiefer Sutherland reprising Jack Bauer role‘‘۔ نیو یارک ڈیلی نیوز۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔

[32] شیرون ویکسمین (14 مارچ 2012ء)۔ ’’Kiefer Sutherland Furious as Fox Pulls Plug on '24' Movie Archived 2014-08-30 at the وے بیک مشین‘‘۔ دتی ریپ۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔

[33] لے وینگس (24 جولائ‏ی 2012ء)۔ ’’Kiefer Sutherland On '24' Movie, 'Touch'‘‘۔ دتی ہفنگٹن پوسٹ۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔

[34] ’’Kiefer Sutherland Returning for New 24 Series‘‘۔ اسکائی نیوز۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔

[35] ’’Kiefer Sutherland says '24' movie is an ongoing situation‘‘۔ این ایم ای۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔

[36] مائیکل آزیلو (یکم ستمبر 2014ء)۔ ’’24 Movie Talks Heat Up (Again): Is Jack Finally Headed to the Big Screen?‘‘۔ ٹی وی لائن۔ اخذ کردہ: 13 نومبر 2014ء۔

[region_1-37] ۳۷.۰۰ ^۳۷.۰۱ ^۳۷.۰۲ ^۳۷.۰۳ ^۳۷.۰۴ ^۳۷.۰۵ ^۳۷.۰۶ ^۳۷.۰۷ ^۳۷.۰۸ ^۳۷.۰۹ "24 (2001)"۔ ٹی وی شوز آن ڈی وی ڈی۔ ۰۵ جنوری ۲۰۱۹ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 22 جولائ‏ی 2011ء

[region_2-38] "24: Live Another Day Blue-Ray" [24: زندگی اک ہور دن۔ بلو-رے] (بزبان انگریزی)۔ بلو-رے ڈاٹ کم

[region_4-39] "24: زندگی اک ہور دن"۔ جے بی ہائی فائی۔ ۲۴ دسمبر ۲۰۱۸ میں اصل سے آرکائیو شدہ۔ اخذ شدہ بتاریخ 14 ستمبر 2014ء

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

[۲۵]

[۲۶]

[۲۷]

[۲۸]

[۲۹]

[۳۰]

[۳۱]

[۳۲]

[۳۳]

[۳۴]

[۳۵]

[۳۶]

[۳۷]

[۳۸]

[۳۹]