1814
| Сыллар |
|---|
| 1810 1811 1812 1813 — 1814 — 1815 1816 1817 1818 |
| Уоннуу сыллар |
| 1780-с 1790-с 1800-с — 1810-с — 1820-с 1830-с 1840-с |
| Үйэлэр |
| XVIII үйэ — XIX үйэ — XX үйэ |
Туох буолбута
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Тохсунньу
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Тохсунньу 29 — Наполеон былааска иккистээн кэлбит кэмигэр Бриенна аттынааҕы кыргыһыыга Наполенон бэйэтэ салайбыт аармыйата Пруссия уонна Арассыыйа холбоһуктаах сэриилэрин кыайбыт. Ол эрээри элбэх сүтүктэммит (3 эбэтэр 4 тыһыынча киһитин сүтэрбит, 11 тэргэнин нууччаларга былдьаппыт).
Кулун тутар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Кулун тутар 30 — Наполеон утары коалиция сэриилэрэ (Арассыыйа, Англия, Пруссия уо.д.а.) Париж куораты сэриилээн ылбыттар, Наполеон сэриилэрэ манан түмүктэммиттэр.
Муус устар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Муус устар 4 — Наполеон бөрүстүөлтэн бастакытын батыммыт, төрөппүт уолун Наполеон II Франция импэрээтэринэн биллэрбит.
- Муус устар 5 — Франция импэрээтэрэ Наполеон I союзниктар (Арассыыйа, Пруссия, Австрия уонна Британия) баһылаан олорор Парижтарын сэриилии бараары гыммытыгар генераллара сөбүлэспэтэхтэр. Онтон сылтаан ыраахтааҕы бөрүстүөлүттэн батыммыт.
От ыйа
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- От ыйын 22 — индеецтэр биэс биис-уустара Огайоҕа АХШ-ы кытта эйэлэспиттэр уонна Англияҕа сэриини биллэрбиттэр.
Олунньу
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Олунньу 10 — Наполеон сэриилэрэ: Франция хотугулуу-илин өттүэр баар Шампобере сэлиэнньэ аттынааҕы кыргыһыыга французтар 5 тыһыынча киһилээх куорпустара нууччалар уонна пруссактар 4 тыһыынча киһилээх сэриилэрин кыайбыт. Нуучча сэриитин баһылыга генерал-лейтенант Олсуфьев билиэҥҥэ түбэспит.
- Олунньу 18 — Монтро аттынааҕы кыргыһыыга Наполеон кронпринц Вюртемберг хамаандалыыр Пруссия сэриитин урусхаллаабыт. Пруссактар үс төгүл аҕыйахтар этэ.
Төрөөбүттэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Кулун тутар 9 — Тарас Шевченко төрөөбүт, Украина бэйиэтэ уонна уруhуйдьута (өлб. 1861)