1342
< |
13. vijek |
14. vijek
| 15. vijek
| >
< |
1310-e |
1320-e |
1330-e |
1340-e
| 1350-e
| 1360-e
| 1370-e
| >
<< |
< |
1338. |
1339. |
1340. |
1341. |
1342.
| 1343.
| 1344.
| 1345.
| 1346.
| >
| >>
| Gregorijanski | 1342. (MCCCXLII) |
| Ab urbe condita | 2095. |
| Islamski | 742–743. |
| Iranski | 720–721. |
| Hebrejski | 5102–5103. |
| Bizantski | 6850–6851. |
| Koptski | 1058–1059. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1397–1398. |
| • Shaka Samvat | 1264–1265. |
| • Kali Yuga | 4443–4444. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 3978–3979. |
| • 60 godina | Yang Voda Konj (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11342. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1342 (MCCCXLII) bila je redovna godina koja počinje u utorak u julijanskom kalendaru (1. januar/siječnja).
- 21. 1. - Mamelučki Sultanat: pošto je moćni emir Qawsun zatvoren, i zbačen osmogodišnji Al-Ashraf Kujuk, za sultana je proglašen An-Nasir Ahmad koji je guverner Al-Karaka - u Kairo stiže u martu, da bi se već u maju vratio u Karak.
- 2. 2. - Ugarski kralj uvodi da se zemljarina od 18 dinara iz 1323. plaća za svaka kućna vrata kroz koja mogu proći kola natovarena sijenom ili žetvom. Kralj je uveo jednako vrijedan novac za cijelu Ugarsku, zabranjeni su stari i tuđi novci[1] (zlatna forinta je uvedena 1325).
- 10. 2. - Margareta Tirolska se udala za carevog sina Ludwiga, tada brandenburškog markgrofa - pošto se nije razvela od prethodnog muža Jana Henrika Luksemburškog, ovo stvara skandal. Papa će ih ekskomunicirati, ali Ludwig ima podršku plemstva, sam poništava prethodni brak.
- 18. 2. - Mletačko vijeće šalje još jednog poslanika knezu Nelipiću radi mira sa Šibenikom i Trogirom - Nelipić sklapa mir sa Šibenikom, ali nove borbe izbijaju poslije nekoliko mjeseci.[2]
- 5. 3. - Građanski rat u Vizantiji (1341–1347): Jovan VI Kantakuzin kreće iz Dimotike u Solun, gde ga je pozvao Teodor Sinaden - ali ovaj je proteran u pobuni "zilota". Kralj Dušan je u ovo doba odbijen od Vodena.[3]
- Kantakuzen je usput zauzeo [[Melnik], gde se sastaje s Hreljom.
- U Solun stiže Apokavkova flota, njegov sin Jovan je postavljen za guvernera, ali vlast imaju Ziloti, sprovode neku vrstu socijalne revolucije (do 1350).
- Kantakuzen se mora povući, u Proseku/Demir Kapiji se predaje srpskom komandantu, upućen je u Veles na područje prijatelja Jovana Olivera.[3]
- 25. 4. - Umro je papa Benedikt XII.
- 3. 5. - Polubraća Werdenberg-Sargans dele nasledstvo: Rudolf IV. dobija levu obalu Rajne, u današnjoj Švajcarskoj, a Hartmann III desnu obalu do reke Landquart, iz čega nastaje i Grofovija Vaduz, veći deo današnjeg Lihtenštajna.
- 7. 5. - Kardinal Pierre Roger izabran je za papu Klementa VI., četvrtog koji stoluje u Avinjonu (do 1352).
- maj/jun - Franjevac Giovanni de' Marignolli je stigao u Hanbalik, yuansku prestonicu Kine, dan. Peking.
- 27. 6. - Mamelučki sultan An-Nasir Ahmad je zbačen, drži Al-Karak još dve godine. Novi sultan je As-Salih Ismail (do 1345).
- 16. 7. - Umro je ugarsko-hrvatski kralj Karlo I. Robert. Njegovo tijelo je prenijeto u Budim, zatim pogrebeno u Stolnom Biogradu, čemu su nazočili poljski kralj Kazimir III i češki markgrof Karlo, budući car.
- Nasljeđuje ga 16-togodišnji sin Ludovik I. Veliki (do 1382, od 1370. i kralj Poljske), okrunjen je pet dana kasnije u Stolnom Biogradu. Njegova majka Elizabeta Poljska ima velikog utjecaja.
- jul - Sastanak kralja Dušana i Jovana Kantakuzina u Prištini[3] - dogovoreno je zajedničko ratovanje.
- ca. 22. 7. - Katastrofalna Magdalenska poplava pogađa Centralnu Evropu (Nemačka, Austrija, severna Italija...), možda najgora u Drugom milenijumu. Količina erodiranog zemljišta se procenjuje na 13 milijardi tona.
- jul - Rat za bretonsko nasleđe, privezak Stogodišnjeg rata: Charles de Blois je uz francusku pomoć osvojio sve gradove osim Bresta, koji dolazi pod opsadu. U gradu je engleski plemić Hugh le Despenser sa manjim brojem vojnika.
- ljeto? - Ponovo bjesni rat između Šibenika i Nelipića, grad naročito napada Nelipićev nećak Konstantin, gospodar Ključa. Uz Šibenik su Mlečani, Šubići, pa i krbavski Kurjakovići, Nelipićevi šurjaci.[4]
- 3. 8. - Potpisan je bračni ugovor između ugarskog kralja Ludovika i sedmogodišnje Margarete Češke (umrla je sedam godina kasnije bez poroda).
- 15. 8. - Umro je Petar II, kralj Sicilije i sizeren Atinskog Vojvodstva. Nasleđuje ga 4-godišnji sin Ludovik (do 1355), regent mu je stric Ivan od Randazza (do 1348).
- avgust - Izaslanici Ane Savojske, neki Georgije Lukas i solunski mitropolit Makarije, su kod Dušana: nude mu gradove zapadno od Hristopolja/Kavale ako preda Kantakuzena.[5]
- avgust - jesen? - Kantakuzen napada Ser, sa srpskim odredima Jovana Olivera i vojvode Vratka, ljudi ga napuštaju, vraća se u Srbiju. Od srpskih vojnika 1.500 strada od srdobolje/dizenterije. Dušan je uz pomoć mita dobio Voden.[3]
- 18. 8. - Rat za bretonsko nasleđe, pomorska bitka kod Bresta je uspeh Engleza koji pomažu Montfortovom domu, nad Đenovljanima u francuskoj službi, koji su izgubili 11 od 14 galija; Brest je deblokiran.
- 3. 9. - Trapezuntsko Carstvo: Ana Velika Komnina je ubijena u borbama, nakon što su njeni protivnici doveli njenog brata od strica Jovana III iz Carigrada (vlada kao marioneta do 1344).
- septembar - Umro je Vilmoš Druget, palatin Ugarske, najmoćniji i najbogatiji magnat u zemlji, koji je imao čitavu provinciju na severoistoku. Provincija je izdeljena narednih meseci, kralj Ludovik je prisvojio veliku većinu imanja Drugeta.
- 20. 9. - Klement VI. drži konzistorij na kome imenuje deset kardinala, od čega trojicu nećaka; devetorica su Francuzi i jedan Italijan koji je umro sledeće godine; petorica su njegovi zemljaci iz Limoža.
- 23. 9. - Ugarski kralj dozvoljava slavonskom banu Mikcu Mihaljeviću i njegovim sinovima da izgrade grad na svojim posjedima u Šaroškoj županiji (dan. severoistok Slovačke).[6]
- jesen - Kantakuzenova supruga Irina drži Dimotiku, dobija pomoć od bugarskog vladara Ivana Aleksandra i Umur Bega koji se iskrcava na ušću Marice i pljačka krajeve usput. Kantakuzen krajem godine dobija Tesaliju, gde je namesnik njegov nećak Jovan Anđel[3] time će biti umanjena njegova zavisnost od Dušana.
- Samostalni pokreti Dušanovih trupa su 1342-43. usmereni prema Albaniji (Berat, Kanina, Kroja) i Makedoniji (tvrđave na prilazima Solunu - Voden, Kostur, Hlerin).[7]
- 14. 12. - Ugarski kralj piše banu Mikcu "da oslobodi zagrebačku crkvu od davanja vina, žita i dinara od grada Medvedgrada, što je sve doslije ban Mikac primao".[6]
- 27. 12. - Vojvoda Hrelja umire u Rilskom manastiru kao monah Hariton, Dušan uzima njegovu oblast.[3]
- 28. 12. - Umro je mletački dužd Bartolomeo Gradenigo, sljedećeg mjeseca izabran Andrea Dandolo.
- 1342/43 - Ludovik je napao Srbiju i povratio Mačvansku banovinu. (ili je Dušan osujećivao njegove namere a borbe su trajale još nekoliko godina[8])
- Izgrađena je Bela crkva karanska kod Užica, zadužbina župana Petra Brajana.
- Milanski Viscontiji su osvojili Locarno.
- 1342-46 - Krah više bankarskih kuća u Firenci.
- Literatura
- Svezak drugi: dio prvi. Treće doba: Vladanje kraljeva iz raznih porodica (1301-1526). Prva knjiga: Anžuvinci i Sigismund do gubitka Dalmacije (1301-1409), Vjekoslav Klaić (archive.org)
- Istorija srpskog naroda, Prva knjiga, Od najstarijih vremena do Maričke bitke (1371), SKZ Beograd 1981 (I)
