Gürcistan Hükûmeti
Gürcistan Hükûmet (Gürcüce: საქართველოს მთავრობა, sakartvelos mtavroba), Gürcistan'nın iç ve dış politikalarını uygulayan en üst düzey yürütme organıdır. Başbakan - hükûmet başkanı - ve bakanlardan oluşur ve Gürcistan Parlamentosu'na karşı hesap verebilir ve sorumludur. Hükûmetin mevcut yetki ve sorumlulukları, 2017 ve 2018 yıllarında kabul edilen Gürcistan Anayasası değişikliklerine tabidir.[1] 14 Mayıs 1991'den 9 Kasım 1996'ya kadar Gürcistan hükûmeti, Gürcistan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu (საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტი) olarak anılmıştır.[2]
Görevdeki hükûmet, 8 Eylül 2019'dan beri Giorgi Gakharia tarafından yönetiliyor.
Anayasal çerçeve
[değiştir | kaynağı değiştir]Kapsam
[değiştir | kaynağı değiştir]Gürcistan Hükûmeti bir Başbakan ve bakanlardan oluşur. Başbakan hükûmetin başıdır. Bakanlıklardan sorumlu olan ve belirli bir kamu yönetimi sektörünü yöneten bakanlara ek olarak, hükûmetin özel önem taşıyan görevlerini denetlemek için hükûmete bir veya birkaç devlet bakanı getirilebilir. Hükûmetin bir üyesinin, siyasi bir parti dışında başka bir makamda bulunması, girişimci faaliyetlerde bulunması veya akademik ve öğretim dışında herhangi bir faaliyet için ücret alması anayasal olarak yasaklanmıştır. Hükûmet, bir devlet temsilcisi veya vali atayarak ülkenin idari alt bölümlerinde temsil edilmesini sağlar.
Gürcistan Hükûmeti başkanı; bakanları atayan, görevden alan ve Başbakan Yardımcısı görevlerini hükûmet üyelerinden birine atayan Başbakan'dır. Başbakan ve hükûmet Gürcistan Parlamentosu önünde hesap verebilir.
Güven oyu
[değiştir | kaynağı değiştir]Yeni seçilen parlamentonun tüm yetkilerinin tanınması üzerine hükûmet, parlamentoya olan yetkisini bırakmakta ve yeni bir başbakan atanana kadar görevlerini sürdürmektedir. Başbakanın istifası veya yetkilerinin sona ermesi halinde, hükûmet yeni bir başbakan atanana kadar çalışmaya devam eder. Her iki durumda da, parlamento, parlamento seçimlerinde en iyi sonuçları elde eden siyasi partinin başbakanlık makamı için aday gösterdiği kişi tarafından önerilen hükûmete güven oyu vermelidir. Hükûmetin, parlamento üyelerinin toplam sayısının salt çoğunluğuyla güvenoyu alması gerekmektedir.
Parlamentonun güvenoyu belirlenen süre içinde geçmezse Gürcistan Cumhurbaşkanı, parlamentoyu ilgili zaman diliminin sona ermesinden en erken iki hafta ve en geç üç hafta içinde feshederek olağanüstü parlamento seçimlerine çağırır. Hükûmete güven oylamasından sonraki iki gün içinde Gürcistan Cumhurbaşkanı bir Başbakan atar. Başbakan daha sonra kendi atamalarını izleyen iki gün içinde atar. Cumhurbaşkanı, belirlenen zaman dilimi içinde Başbakanı atamazsa, Başbakan atanmış sayılır.
Güvensizlik oyu
[değiştir | kaynağı değiştir]Parlamentonun toplam üye sayısının üçte birinden fazlası tarafından önerilmesi halinde hükûmete güvensizlik oyu verilebilir. Parlementerler, güvensizlik oylaması ile birlikte başbakan için bir aday gösterir ve yeni bir hükûmet önerir. Parlamento hükûmete güvensizlik oyu vermezse, aynı parlamento üyelerinin gelecek altı ay içinde tekrar güvensizlik oyu önerme hakkı yoktur. Başbakan tarafından da güven oyu başlatılabilir. Güven konusu, sunulduktan sonraki 7. günden daha erken ve 14. günden daha geç olmamak üzere oylanır. Hükûmet parlamentodan güven oyu elde edemezse, Gürcistan Cumhurbaşkanı Parlamentoyu fesheder ve olağanüstü parlamento seçimlerine çağırır.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Gürcistan Cumhuriyeti'nin ilk yürütme organı 26 Mayıs 1918'de Gürcistan Ulusal Konseyi tarafından seçilen Cumhuriyet Hükûmeti idi. 21 Şubat 1921'de kabul edilen Anayasa'ya göre hükûmet, parlamento tarafından bir yıl ve en fazla iki dönem için seçilen başkan ve başkan tarafından davet edilen bakanlardan oluşuyordu. Anayasa'nın tam olarak uygulanabilmesi için, Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgaline rağmen, ülkenin hükûmeti Mart 1921'de Fransa'ya sürgüne gitti ve bir süre sürgündeki bir hükûmet olarak işlevlerine devam ederken, ülke Bolşevik Devrimci Komitesi (Revkom) tarafından ele geçirildi. Gürcistan, 2 Mart 1922'ye kadar anayasal bir düzen olmadan yönetildi; yürütme gücü, 1937'den sonra Yüksek Konsey olarak bilinen Sovyet Gürcistan'ın yasama organına sorumlu olan Gürcistan SSC Halk Komiserleri Konseyi'ne verildi.[3]
1978 anayasasında, Halk Komiserleri Konseyi, Bakanlar Konseyi olarak yeniden adlandırıldı. Yeni bağımsız bir Gürcistan'da hükûmet, Gürcistan Cumhurbaşkanı tarafından atanan başbakan başkanlığında Bakanlar Kurulu olarak örgütlendi. 1992 darbesi ve anayasal bir boşluktan sonra, 24 Ağustos 1995'te kabul edilen Gürcistan'ın ilk modern anayasası, hükûmete ayrı bir güç organı olarak atıfta bulunmadı; tüm yürütme yetkileri atanan bakanlar aracılığıyla cumhurbaşkanı tarafından kullanılmıştır.[3] Şubat 2004'teki anayasa değişikliği, cumhurbaşkanı ve parlamentoya sorumlu olan Başbakan ve Gürcistan Hükûmeti'nin konumunu yeniden oluşturdu. 2010-2018 yılları arasında yapılan bir dizi değişiklikle Gürcistan, parlamenter demokrasiye dönüştürüldü; böylece cumhurbaşkanının yürütme yetkilerinin çoğu başbakan ve hükûmete verilirken, cumhurbaşkanı temsili devlet başkanı ve başkomutan olarak kaldı.[1]
Mevcut Kabine
[değiştir | kaynağı değiştir]| Bakanlık | Bakan | Başlangıç |
|---|---|---|
| Başbakan | Giorgi Gakharia | 8 Eylül 2019 |
| İçişleri Bakanı | Vakhtang Gomelauri | 8 Eylül 2019 |
| Başbakan Yardımcısı, Bölgesel Kalkınma ve Altyapı Bakanı | Maya Tskitishvili | 30 Mart 2018 |
| Ekonomi ve Sürdürülebilir Kalkınma Bakanı | Natela Turnava | 18 Nisan 2019 |
| Dışişleri Bakanı | David Zalkaliani | 20 Haziran 2018 |
| Maliye Bakanı | Ivane Machavariani | 12 Temmuz 2018 |
| Savunma Bakanı | Irakli Garibashvili | 8 Eylül 2019 |
| Eğitim, Bilim, Kültür ve Spor Bakanı | Mikheil Chkhenkeli | 13 Kasım 2019 |
| Çevre Koruma ve Tarım Bakanı | Levan Davitashvili | 15 Aralık 2017 |
| Başbakan Yardımcısı, Adalet Bakanı | Çay Tsulukiani | 25 Ekim 2012 |
| İşgal Altındaki Topraklarda Yaşayan Mülteciler, Çalışma, Sağlık ve Sosyal Koruma Bakanı | Eka Tikaradze | 18 Haziran 2019 |
| Devlet Uzlaşma ve Sivil Eşitlik Bakanı | Ketevan Tsikhelashvili | 1 Ağustos 2016 |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Constitutional Changes Passed on Final Reading". Civil Georgia (İngilizce). 19 Ocak 2019. 24 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2018.
- ^ "საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულება №728". 9 Kasım 1996 tarihli 728 sayılı Order of the President of Georgia (Gürcüce).
- ^ a b Rukhadze, Zaza (1999). Constitutional law of Georgia. Batum. 19 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2020.
