Grav aksan
Grav aksan (◌̀), aküt aksanın sola yatık versiyonudur. Birçok farklı dilde kullanılır. Evrensel bir anlamı yoktur; ve vurguyu, tonu veya ünlü niteliğini gösterebilir.
Kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Vurguyu göstermek için
[değiştir | kaynağı değiştir]İtalyanca ve Katalancada bu amaçla kullanılır.
İtalyancada vurgu genellikle sondan ikinci hecededir. Ancak bazı kelimelerde vurgu, bu kuralı bozarak son heceye düşer. Bu durumda son hece, bir grav aksan ile işaretlenmek durumundadır. à, ì veya ù sadece grav aksana sahip olabilir, ancak è ve ò aküt aksana (é veya ó) da sahip olabilir. Vurgulanan hece, /ɛ/ ve /ɔ/ sesinden oluşmuşsa grav, /e/ veya /o/ sesinden oluşmuşsa aküt aksan kullanılır. Ancak vurgulanmış /o/ ile biten az kelime vardır, dolayısıyla ó harfinin kullanımı sınırlıdır. Standart sondan ikinci hecenin işaretlendiği sadece sözlüklerde ve bilimsel çalışmalarda /ɛ/ veya /ɔ/ sesini ayırmak için kullanılır.
Katalancada da aküt ve grav aksanın kullanımı İtalyancadakine benzemektedir, ancak í ve ú vurgulandığında grav yerine aküt aksan kullanılır.
Bulgarcada ve Makedoncada da vurgu genellikle grav aksan ile gösterilir. Ancak çoğu metinde buna dikkat edilmez; sadece çocuk kitaplarında, yabancılara yönelik kitaplarda ve sözlüklerde vurgu gösterilir.
Sırpça, Hırvatça ve Boşnakçada vurgulu hecenin sahip olacağı ton değişmektedir. Kısa ve yükselen bir tonla okunan ünlüler (à, è, ì, ò, ù) ve hece kökü oluşturan r̀ üzerinde bulunabilir. Ancak çoğu yazıda bu işaretler kullanılmaz; sözlüklerde, bilimsel gösterimde ve şiirlerde kullanılır.
Sadece ünlü yüksekliğini göstermek için
[değiştir | kaynağı değiştir]Fransızcada, diğer Latin dillerinden farklı olarak, aksanlar hiçbir şekilde vurguyu göstermez. Sadece ünlülerin telâffuzunu göstermek veya anlam karışıklığını engellemek için kullanılır. Bu sebeple Fransızcada grav aksan; à, è ve ù üzerinde bulunabilir. ù, sadece "nerede" anlamına gelen où kelimesini "veya" anlamına gelen où kelimesinden ayırmak için kullanılır. à da aynı şekilde bazı edatlarda anlam karışıklığını gidermek için kullanılır. è ise aksansız bir e'nin /ə/ sesini temsil edeceği yerlerde /ɛ/ sesini temsil etmek için kullanılır. Birçok fiil çekimi, sık sık e ve è arasında geçiş yapar (Örnek: mastar hâlinde lever /ləve/ - şimdiki zaman hâlinde lève /lɛv/).
Tonu göstermek için
[değiştir | kaynağı değiştir]Vietnamca ve Çince gibi birçok dilde, hecelerin hangi tonla okunduğu kelimenin anlamını değiştirebilmektedir. Bundan dolayı alçalan bir tona sahip heceler, bu tür dillerde grav aksan ile gösterilir. Uluslararası Fonetik Alfabede ise alçak bir tonu göstermek için kullanılır.
Diğer kullanımlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Portekizcede yan yana olan iki a ünlüsünün birleştiğini göstermek için à kullanılır.