Latin Birliği (Tarih)
Latin Birliği (veya Latin Ligi, Latince: Foedus Latinum; yk. MÖ 7. yüzyıl – MÖ 338)[1] Latium'da bulunan otuz civarında şehir devleti ve kabilenin bir araya gelerek oluşturdukları, savunma alanında ortak hareket etmeyi öngören konfederasyon. İsmi modern tarihçiler tarafından yakıştırlmış olup Klasik Latincede belirli bir karşılığı yoktur.[2]
Oluşumu
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuruluş amacı civardaki düşmanlardan (bkz. Etrüskler) korunmaktır. Birlik, Alba Longa önderliğinde teşekkül etmiştir.[1] Yaşlı Cato'nun aktardığı bir yazıttan kalma bir fragmana göre bu birlik, tarihinin bir döneminde şu şehirlerden oluşuyordu: Tusculum, Aricia, Lanuvium, Lavinium, Cora, Tibur, Pometia ve Ardea.[3]
Roma'nın birliğin önderi olması
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarquinius Superbus'un krallığı döneminde Latinler Roma'nın önderliğini kabullendi. Roma ile yapılan akit yenilendi. Latinlerin silahlı birlikleri belirlenen bir günde Roma ordusu ile birleşerek ortak bir ordu teşkil edeceklerdi. Bu vaat gerçekleşti ve Tarquinius, Latinlerden ve Romalılardan müteşekkil bir ordu meydana getirdi.[4]
Erken dönemde Roma Cumhuriyeti, Latin Birliği ile bir ittifak gerçekleştirmiş oldu (MÖ 493). Geleneksel anlatıya göre bu antlaşma (Foedus Cassianum)[5] Romalıların Latin Birliğini mağlup ettiği Regillus Gölü Muharebesi'ni izlemiştir. Bu anlaşmaya göre savaş ganimetleri Roma ile Birlik arasında bölüştürülecek ki bu maddenin tatbîkindeki aksaklıklar daha sonra Latin Savaşlarını (MÖ 341 - MÖ 338) doğuracaktı, bu müşterek ordunun seferlerini Romalı generaller yönetecekti. Bu ittifak Aequi, Volsci vb. Apenin Dağlarında ikamet eden kavimlerinin saldırılarının püskürtülmesinde önemli rol oynamıştır.[1]
Hepsinin ötesinde Roma'nın Birlik üyesi mi olduğu yoksa bu anlaşmanın egemen iki taraf arasında mı yapıldığı hala tartışılmaktadır.
Roma ile yapılan savaşlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Roma Krallığı ve erken Roma Cumhuriyeti dönemlerinde Roma ile Latinler arasında çok sayıda anlaşmazlık olmuş ve bu anlaşmazlıklar sebebiyle Birlik'e bağlı şehirlerle Roma arasında birçok muharebe yaşanmış, sonunda Roma, bütün Birlik ile karşı karşıya gelmiştir.
Roma'nın artan gücü, onu git gide birliği domine etmeye götürmüştür. MÖ 358 yılında aralarındaki anlaşma yenilenmiş ve resmî olarak Roma liderliği kabul edilmişse de sonraki gelişmeler iki taraf arasında bir savaşa yol açmıştır. Tarihe Latin Savaşları (MÖ 343 - MÖ 338)[1] olarak geçen bu savaşları Roma kazanmış ve bu galibiyetten sonra Birlik'i feshetmiştir.
338'de Birlik dağıtıldıktan sonra Roma, Birlik'e ait şehirleri municipium ilan etmiş ve bu şehirlerde koloniler kurmuştur. Böylece bu şehirler artık Roma'nın mülkü, halk ise Roma kolonisti olmuştur.[5]
Birlik'e bağlı şehirler
[değiştir | kaynağı değiştir]Alba Longa (kurucu, MÖ 7. yüzyılın ortalarında yıkıldı), Ardea, Aricia, Lanuvium, Lavinium, Pometia, Tibur, Tusculum.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d Stearns, Peter N. (2001) The Encyclopedia of World History, Houghton Mifflin. pp. 76–78.
- ^ Tim Cornell, (1995), The Beginnings of Rome: Italy and Rome from the Bronze Age to the Punic Wars, page 293.
- ^ Tim Cornell, (2000), The City-State in Latium, in Mogens Herman Hansen, A Comparative Study of Thirty City-state Cultures, page 213.
- ^ Livy, Ab urbe condita, 1.50–52
- ^ a b Nelson, Eric. (2001) The Complete Idiot's Guide to the Roman Empire', Alpha Books. pp. 76–77.
- Antik Roma dış ilişkileri
- Avrupa tarihindeki devletler
- Eski federasyonlar
- MÖ 7. yüzyılda İtalya'da kurulan oluşumlar
- MÖ 7. yüzyılda kurulan bölgeler ve ülkeler
- MÖ 7. yüzyılda askerî ittifaklar
- MÖ 6. yüzyılda askerî ittifaklar
- MÖ 5. yüzyılda askerî ittifaklar
- MÖ 4. yüzyılda askerî ittifaklar
- MÖ 4. yüzyılda varlığı sona eren bölgeler ve ülkeler