Orfizm

Orfeus Mozaiği, Arles

Orfizm veya nadir kullanımıyla Orfikizm, eski Yunanistan'da gizemli bir dindir.

Orpheus tarafından kurulduğu söylenir. Orpheus, Hades'in yer altı dünyasına gitmiş ve dönmüştür. Bazı tarihçilerin bu din hakkında görüş ayrımı vardır. Hades'in dünyasına gidip de geri dönmeleri ve bu durumda öteki dünyanın avantajlarını savunmaları bakımından, bazı tarihçiler erken Hristiyanlığı etkilemiş olabileceğini düşünmektedirler.

İnançlar

Bir din hareketi olan Orphik; şarkıcı, kahin, büyücü Orpheus'a bağlanır: Orpheus, Orphik dinin kurucusu sayılır. Trakya'da doğan bu hareket, oradan VI. yüzyılda Yunanistan'a ve aşağı İtalya'ya geçti. Orphik dionysik-mistik bir kurtuluş dinidir. Homeros'taki tanrıların dindiremedikleri bir ruh ihtiyacını karşılar, giderir.

Yaratılış

Başlangıçta Khronos (zaman) evreni yarattı. Evrenden Tanrı Phanes doğdu. Hem erkek hem dişi olan Phanes, Nyks'i (gece) doğurdu; onunla birleşerek Gaia (toprak), Uranos (gök), Kronos'u (titan) dünyaya getirdi. Kronos'un oğlu Zeus, Phanes'i yutarak dünya egemenliğini ele geçirdi. Zeus kızı Persephone - Demeter ile birleşip Dionysos-Zagreus'u yarattı. Dionysos-Zagreus, Titanlar tarafından parçalandı, yutuldu. Bunun üzerine Zeus, yıldırımlarının alevleriyle Titanları mahvetti. Ama Titanların külünden insan soyu vücuda geldi. İnsan soyundan Titanların kötü, Yutulmuş Dionysos çocuğun tanrısal iyi huyları birleşti. Athena, parçalanan çocuğun yüreğini kurtarmıştı, Zeus bu yüreği yedi, sonra da Dionysos-Lyseus'u (kurtarıcı) yarattı.

İnsandaki tanrısal ruh, bedende (soma) bir mezarda (sema) gibi hapistir, öte dünyaya kavuşmaya çabalar. Dionysik taraf, Titanik unsurlardan temizlenmek ister. Bunun için de ruh, günahından temizlenmek üzere, birçok vücutta dolaşır. Arınma, dürüst bir yaşayış, canlıların verdikleri besinlerden (et, yumurta) el çekiş sayesinde olacaktır. İyileri mutlu bir öte dünya bekler, kötülerse ölüler hakiminin karşısına çıkacaklar, Tartaros bataklığına götürüleceklerdir.

Orphikçilerin öğretileri, filozof Pythagoras'ın (MÖ 6. yüzyıl) felsefesine derin etki yapar.

Araştırmalar

• Albinus, Lars. 2000. Hades'in Evi. Aarhus.
• Betegh, Gábor. 2006. The Derveni Papyrus. Cosmology, Theology and Interpretation. Cambridge.
• Burkert, Walter. 2004. Babylon, Memphis, Persepolis: Eastern Contexts of Greek Culture. Cambridge, MA.
• Graf, Fritz. 1974. Eleusis und die orphische Dichtung Athens. Berlin, New York.
• Guthrie, W. K. C. 1952. Orpheus and Greek religion. London.
• Pugliese Carratelli, Giovanni. 2001. Le lamine doro orfiche. Milano.
• West, Martin L. 1983. Orphic Poems. Oxford.
• Robert Parker. 1995. "Early Orphism". In The Greek World, Anton Powell (ed.).
• Behçet Necatigil 100 Soruda Mitologya
• Azra Erhat Mitoloji Sözlüğü

Dış bağlantılar

• İngilizce'ye çevirmiş Orfik metinler28 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.