Iroq Kurdistoning mustaqilligi haqida referendum (2017)
| Iroq Kurdistoning mustaqilligi boʻyicha referendum | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
| ||||||||||||||||
| Boʻlgan joyi | Kurdiston | |||||||||||||||
| Sana | 25-sentyabr 2017-yil | |||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Iroq Kurdistoning mustaqilligi boʻyicha referendum 25-sentyabr 2017-yili boʻlib oʻtgan[1]. Oldin referendumni 2014-yili oʻtkazilishi rejalashtirilgan edi, ammo Kurdiston hududiy hukumati va Iroq federal hukumati qarama qarshiliklari boyis referendum keyinga qoldirildi (2014-yili rasmiy boʻlmagan referndum-soʻrovnoma oʻtkazilgan edi). Kurdlarning referendumni oʻtkazishiga Iroqning shimoliga IShID bostirishi ham xalal berdi, Iroq Harbiy kuchlarining askarlari ayrim tumanlarni tashlab ketdilar, keyinchalik Peshmer bosib olindi va asosan kurdlar kuchlari nazorat ostida boʻldi. Referendum Iroq Kurdistoni hududlarida oʻtkazildi va hamda Erbil tumanlari nazorat qilinyatgan hududlarida, xususan Kirkuk neft provinsiyasida[2].
2014 — 2017 yillar davrida referendum bir necha marotaba bekor qilingan edi, sababi kurdlar harbiy kuchlari, Iroq markaziy hukumati bilan Mosulni ozod qilinishida hamkor qilgan edilar. 7-iyun 2017-yili Iroq Kurdistoni prezidenti Masud Barzani Kurdiston demokratik partiyasi, Kurdiston vatanparvarlar ittifoqi, Kurdiston Islom ittifoqi, Kurdiston Islom harakati, Kurdiston kummunistik partiyasi, Kurdiston mehnatkashlar partiyasi, Kurdiston mehnatkashlar va ishchilar partiyasi, Kurdiston rivojlanishi va islohotlanishi partiyasi, Erbil turkman roʻyxati, Iroq turkman fronti, Turkmaniston rivojlanishi partiyasi, Kurdiston parlamenti arman roʻyxati, Assiriya demokratik harakati va Assiriya-Haldey xalqaro kengashi vakillari bilan uchrashdi. Shu uchrashuvda Iroq Kurdistoni mustaqilligi boʻyicha referendum 25-sentyabr 2017-yilga rejalashtirilindi[3].
Ovoz berish
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ovoz berish varaqasi kurd, turk, suriya va arab tillarida mavjud edi. Varaqada bunday yozilgan edi: "Siz Kurdiston hududi va Kurdiston tumanlari tashqarisidagi maʼmuriyat hududlari mustaqil boʻlishini istaysizmi?" (tasvir)
Partiyalar qarashlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]| Parties represented in Kurdistan Region Parliament | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Tanlash | Partiya | Oʻrinlar | Rahbar | Siyosiy holati | Manba | ||
 Ha
|
KDP | Kurdiston demokratik partiyasi | 38 | Masoud Barzani | Hartomonlama partiya | [4] | |
| PUK | Kurdiston Vatanparvarlar ittifoqi | 18 | Jalal Talabani | Hartomonlama partiya | [5] | ||
| KIU | Kurdiston Islom ittifoqi | 10 | Salaheddine Bahaaeddin | Oʻnglar | [6] | ||
| KSDP | Kurdiston sotsial demokratik partiyasi | 1 | Mohammed Haji Mahmoud | Chapsentrist | [7] | ||
| KCP | Kurdiston kummunistik partiyasi | 1 | Kamal Shakir | Oʻta chaplar | [8] | ||
| KTP | Kurdiston mehnatkashlar partiyasi | 1 | Balen Mahmoud | Chaplar | [9] | ||
| KIM | Kurdiston Islom harakati | 1 | Erfan Ali Abdulaziz | Hartomonlama partiya | [9] | ||
| TDL | Turkmaniston rivojlanishi partiyasi | 2 | Mohammad Sadaddin | Zamonaviy Islom | [10] | ||
| CSAPC | Assiriya-Haldey xalqaro kengashi | 2 | Sarkis Aghajan | Kamchilik boʻlgan xalqlar huqulari | [11] | ||
| ETL | Erbil turkman roʻyxati | 1 | Kamchilik boʻlgan xalqlar huqulari | [9] | |||
| KIG | Kurdiston Islom guruhi | 6 | Ali Bapir | Hartomonlama partiya | [12] | ||
| Gorran | Oʻzgarish harakati | 24 | Omar Said Ali | Chapsentrist | [13] | ||
 Yoʻq
|
ITF | Iroq turkman fronti (shartlar bajarilgan taqdirda referendumni qoʻllab-quvvatlaydi)[14] | 1 | Erşad Salihi | Kamchilik boʻlgan xalqlar huqulari | [15] | |
| ADM | Assiriya demokratik harakati (Naynavo tekisliklarida oʻtkaziladigan referendumga qarshi)[16] | 2 | Younadam Kanna | Kamchilik boʻlgan xalqlar huqulari | [17] | ||
Referendum natijalari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Oldindan hisoblangan referendum batijalari[18].
| Choice | Number of votes | % |
|---|---|---|
| Yes | 263,094 | 93.29% |
| No | 18,923 | 6.71% |
| Valid votes | 3,305,925 | |
| Invalid votes | ||
| Turnout | 72.16 |
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ https://www.kommersant.ru/doc/3383624
- ↑ https://ria.ru/world/20170925/1505475527.html
- ↑ http://kurdistan.ru/2017/06/09/news-29566_Prezident_Barzani_na.html
- ↑ „President Barzani to discuss independence referendum with Kurdistan parties“. Rudaw (6-iyun 2017-yil). Qaraldi: 26-iyul 2017-yil.
- ↑ „PUK: referendum should be held for independence“. PUK Leadership Council (21-iyun 2017-yil). 2017-yil 6-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 26-iyul 2017-yil.
- ↑ „Kurdish Islamic body calls referendum ʻnational and religious’ right“. Rudaw (13-iyul 2017-yil). Qaraldi: 26-iyul 2017-yil.
- ↑ „No party owns project of independence referendum: Kurdish Official“. Iraqi News (6-aprel 2017-yil). Qaraldi: 26-iyul 2017-yil.
- ↑ „Kirkuk working to form committee on independence referendum“. Rudaw (19-iyul 2017-yil). Qaraldi: 26-iyul 2017-yil.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 „Iraq's Kurds question motives behind independence vote“. Al-Monitor (27-iyun 2017-yil). Qaraldi: 26-iyul 2017-yil.
- ↑ „Turkmens Prefer Kurds to Shi'ite-Dominated Baghdad Govt : Leader“. Basnews (24-iyul 2017-yil). Qaraldi: 26-iyul 2017-yil.
- ↑ „Interview with Loay Mikhael, the Representative of the Christian Chaldean Syriac Assyrian Popular Council to Washington“ (25-iyul 2017-yil). Qaraldi: 9-sentyabr 2017-yil.
- ↑ „FLAŞ - Komela Îslamî piştgirî da referandumê“ (Kurdish). Rudaw (24-sentyabr 2017-yil). Qaraldi: 24-sentyabr 2017-yil.
- ↑ „Goranê biryara xwe da: Piştgirî da referandumê!“ (Kurdish) (24-sentyabr 2017-yil). Qaraldi: 24-sentyabr 2017-yil.
- ↑ „Partiya Tirkmenelî: Mafê tirkmenan garantî be em nabine dijberê serxwebûnê“ (Kurdish). Rudaw (29-iyul 2017-yil). Qaraldi: 29-iyul 2017-yil.
- ↑ „Vote on Kurdish independence ʻrisky’: Turkmen leader“. Anadolu Agency (9-iyun 2017-yil). Qaraldi: 26-iyul 2017-yil.
- ↑ „You are being redirected...“. www.nrttv.com. 2017-yil 11-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-sentyabr 2017-yil. (Wayback Machine saytida 2017-09-11 sanasida arxivlangan)
- ↑ „Holding of Kurdish referendum in Nineveh Plain is 'unacceptable'“. Zowaa Official Website (1-sentyabr 2017-yil). 2017-yil 5-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 26-sentyabr.
- ↑ https://ria.ru/world/20170926/1505555603.html