Messier 43
M 43 (Messier 43, Messiye 43, boshqa nomi — NGC 1982) — Orion yulduz turkumidagi emissiya tumanligi. Bu faol yulduz shakllanishi jarayonlari sodir boʻlgan ionlangan vodorod maydoni.
- Tumanlik turi: E+R (aks etish va nurlanish);
- Koʻrinish: eB (ekstremal yorqin);
- Yorqinlik (Linds shkalasi boʻyicha): 1 (eng yorqin);
- Rang: R (qizil);
- Yorituvchi yulduz: Hd 37061
- Yorituvchi yulduzning spektral turi: B1V.
Kuzatishlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]
M 43 kosmik chuqurlikdagi eng mashhur obyektlardan biri boʻlgan Buyuk Orion tumanligining bir qismidir. Kuzatishlar uchun eng yaxshi mavsum qishdir. Tiniq osmondagi asosiy tumanlik kuzatish moslamalarisiz qaraganda „Orion qilichi“ (ı, θ va 45 Ori) deb ataladigan θ Orion yulduzining oʻrtacha xiralashgan koʻrinishida koʻrinadi. Yaxshi durbin bilan qaraganda M43ni Orion tumanligining asosiy massasining shimolidagi alohida detali sifatida koʻrish mumkin.
Oʻrtacha aperturali teleskopda (obyektiv diametri 100-150 mm) shahar chetidagi qorongʻu osmonidagi bu ixcham diffuz tumanlikning „verguli“ M 42 dan bir necha yoy minutlar kengligidagi qora chuqurlik bilan qanday ajralganligini koʻrish mumkin. Tumanlik markazida oʻzgaruvchan yorqinlik yulduzi NU Ori (6,5-7,6 m) porlaydi. Katta apertura M 43 ning sharqiy va gʻarbiy qirralari oʻrtasidagi kontrastning farqini koʻrish imkonini beradi. Sharqiy qismi keskin va qarama-qarshidir, lekin uni chegaralab turgan qora chiziq orqasida sharqiy tomonda tumanlikning xira davomini koʻrish mumkin.
Qizigʻi shundaki, M 43 va M 42 „dipskay“ deb ataladigan filtrlarga har xil taʼsirlanishadi. M 42 bilan solishtirganda, M 43 UHC va OIII qoʻllanishiga unchalik sezgir emas, lekin Hβ-filtri uning kontrastini sezilarli darajada oshirishga yordam beradi.
Messiye katalogidagi osmon qoʻshnilari
[tahrir | manbasini tahrirlash]
M 43 ga eng yaqin va eng qiziqarli obyekt — bu Buyuk Orion tumanligi yoki M42 va M 42/43 juftligi bilan birgalikda Messiye katalogidagi quyidagi obyektlar odatda uzoq qish oqshomlarida kuzatiladi:
- M 78 — ξ Oridan („Orion kamari“ ning sharqiy yulduzi) shimoliy-shimoliy-sharqida juda yorqin aks ettiruvchi tumanliklar majmuasi;
- M 79 — Quyon turkumida kamdan-kam kuzatiladigan sharsimon toʻda (Orionning „oyoqlari“ da, M 42/43 dan uzoq janubda);
- M 50 — chiroyli tarqoq toʻda (Yakkashox turkumida, M 42/43-dan sharqda);
- M 41 — yana bir yorqin toʻda (Katta it turkumida, M 42/43 dan janubiy-sharqda).
"Messiye Marafoni" dagi kuzatishlar ketma-ketligi
[tahrir | manbasini tahrirlash]… M 79 → M 42 → M 43 → M 78 → M 45 …