Platonia
| Platonia | |
|---|---|
| |
| Ilmiy tasniflash | |
| Oʻsimliklar | |
| Yuksak oʻsimliklar | |
| Ikki urugʻpallalilar | |
| Rosids | |
| Malpighiales | |
| Clusiaceae | |
| Symphonieae | |
| Platonia Mart. | |
P. insignis
| |
| Binar nomlanishi | |
| Platonia insignis | |
| Sinonimlar | |
|
Aristoclesia esculenta Stuntz Moronobea esculenta Platonia esculenta (Arruda) Rickett & Stafleu | |
Platonia insignis, Platonia turkumining yagona turi, Braziliya, Paragvay, Kolumbiya va Gayananing nam oʻrmonlarida Janubiy Amerikada oʻsuvchi Clusiaceae oilasiga mansub daraxt. Keng tarqalgan nomlari orasida bacuri (bacurí, bacury, bakuri, pacuri, pakuri, pakouri, packoeri, pakoeri), maniballi, naranjillo va bacurizeiro bor.
Platoniya Yangi Kaledoniyada oʻsuvchi Montrouziera[1] bilan bogʻliq.
Tavsif
[tahrir | manbasini tahrirlash]Platonia insignis — balandligi 25–40 m ga yetadigan daraxt. Uning poʻstlogʻida piramidal toj va moʻl-koʻl sariq lateks mavjud. Barglari qarama-qarshi, oddiy choʻzinchoq yoki elliptik shaklda, uzunligi 8-15 sm va yaltiroq toʻq yashil, chetlari toʻlqinsimon va teriga oʻxshash.
Gullari 5-7 dona pushti rangda, beshta gulbargli. Mevasi yumaloqdan ovalgacha, 7-14 sngacha uzunlikdagi, qalin, sariq poʻstga ega. Mevasi papayyaga oʻxshaydi. Po‘stloq bosilganda sariq rangli lateks chiqadi. Yopishqoq oq eti xushboʻy, shirin va nordon taʼmga ega. Meva ichida 3 tadan 5 tagacha urugʻlar mavjud.
Oq qorinli toʻtiqush (Pionites leucogaster) oʻsimlikning changlatuvchisi hisoblanadi .
Oʻstirish va foydalanish
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bakuri mevalari uchun oʻstiriladi, undan turli xil ziravorlar va ichimliklar tayyorlanadi. Meva tarkibida yuqori miqdorda fosfor, temir va vitamin C mavjud. Yogʻli jigarrang urugʻlaridan teri kasalliklarini davolash uchun uy sharoitida ishlatiladi.
Yog 'va sariyogʻ
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bakuri yogʻi teriga tez kirib boradigan tripalmitinning yuqori darajasi (50 % dan 55 %) tufayli yuqori soʻrilish tezligiga ega. Meva tarkibidagi palmitoleik kislotaning yuqori miqdori (5 %) bakuri yogʻini yumshatuvchi va namlovchi vosita sifatida foydali qiladi[2].
Fizik-kimyoviy maʼlumotlar
| Indeks | Birlik | Malumot qiymati |
|---|---|---|
| Yod indeksi | gl2/100g | 57 |
| sovunlanish koʻrsatkichi | mgKOH/g | 211 |
| kislotalilik | mgKOH/g | 10,71 |
| Peroksid indeksi | meq/kg | 5 |
| Birlashish nuqtasi | °C | 35 |
Kimyo
[tahrir | manbasini tahrirlash]Platoniya trioksijenli ksantonlarning tabiiy manbaidir. Lateks tarkibida rezinotol mavjud[3].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Ruhfel, B. R., V. Bittrich, C. P. Bove, M. H. G. Gustafsson, C. T. Philbrick, R. Rutishauser, Z. Xi, and C. C. Davis (2011). Phylogeny of the Clusioid Clade (Malpighiales): Evidence from the Plastid and Mitochondrial Genomes. American Journal of Botany 98: 306-25.
- ↑ Morais, L. R. Banco de Dados Sobre Espécies Oleaginosas da Amazônia, não-publicado
- ↑ „Platonia insignis“. 2011-yil 18-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 15-avgust.
 | Bu maqola birorta turkumga qoʻshilmagan. Iltimos, maqolaga aloqador turkumlar qoʻshib yordam qiling. (Aprel 2024) |