Iesveugel
| Iesveugel IUCN-status: Veilig | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Iesveugel | ||||||||||||
| Taxonomische indeêlienge | ||||||||||||
| ||||||||||||
| Soôrt | ||||||||||||
| Alcedo atthis (Linnaeus, 1758) | ||||||||||||
Den iesveugel (Alcedo atthis) is een felhekleurde waeterveugel die a deêl uut mik van de femielje van de iesveugels. Den iesveugel is een felhekleurde waeterveugel die a ok in Nederland voekom.
Kenmerken
[bewerk | brontekst bewerken]Den iesveugel is overwehend felblauw hekleurd, mè val nie direct op omda 't en soms doôdstille zit op een takke om een visjie te verschallek'n. Zen rik, zen kop en zen kele zien aollemille 'elderblauw, zen buuk en zen kaeken zien rossig roôd en die ei een witten 'alsvlekke. Zen oôhen en zen snaevel zien zwart, wibie a 't ventje een aelemille zwarte snaevel ei en 't wuufje een zwarte snaevel mie een roôie baosis. De poôten zien roôd. Den iesveugel is middelhroôt en ei een taemelijk hroôte snaevel.
Eetn
[bewerk | brontekst bewerken]Iesveugels eetn vurnaemelijk vissen, mè soms eetn ze ok wè waeterinsect'n. De vissen worn evang'n deur vanof een takke een snelle duuk te neem'n in 't waeter. Ok worn ze evang'n deur stille te ang'n boven 't waeter, te verhelieken bie 't bidden van roôfveugels, en wunnir a 't ur een vis langskom, dezen te vang'n.
Evang'n vissen worn deur de veugel tehen een takke doôd emept en in zen heheel opeheetn. Wunnir an tiedens strenge winters beekn en stilstaende waetertjes dichtevrozen zien, jaehen iesveugels ok op oopn waeters. Onverteêrde visressen, de hraeten, worn uutebrikt in de vurm van een braekbal.
Balts
[bewerk | brontekst bewerken]Nae de winter allaenig te èn deurebrocht, trokkn iesveugels in 't voejaer ni de broedhebied'n. Wunnir an de ventjes en wuufjes mekaor ontmoetn in 't broedhebied, overwinn'n ze eêst der angst en ahressie tehenover mekaor en probeern ze tevens indruk te maekn. Dit doen ze deur middel van de balts, die a besti uut 't et naevliehen van mekaor deur de toppn van de boôm'n of flak over 't waeteroppervlak. Nae dit riteweel heef 't ventje vissen an 't wuufje. Iernae volg de paerieng.
Broeien
[bewerk | brontekst bewerken]Iesveugels broeien bie 'elder stroômend of stillestaend waeter mie vee vis. Voewaerde is dan steile kant'n anwezig zien De veugels hraeven een nistpupe an de kant van 't waeter die a mistal 50 cm tot 1 meter lange is. An 't ènde van de nistpupe zit de nistkaemer. De nistpupe lop onheveêr 10 hraoden omoôhe as eventuêle beschermieng tehen oôhe waeterstan'n. De nistpupe wor ehraeven in maerte en in april haen de iesveugels broeien.
In de nistkaemer worn 5 toet 6 eiers eleid. Beie veugels broeien in periodes van onheveêr anderalf ure, wini a den are ouwer wee eetn hi zoekn. In de maend meie komm'n de jonge uut, de eêste daehen worn ze nog werme ehouwen. Nihelang de hroôtte van de jonge worn steeds hrottere vissen evoerd. De ouwerveugels wassen der eihen nae iedere voerburte vanwehe de ontlastieng die a vanuut de nistpupe ni benee lop. Nae 't eêste legsel volg vaok nog een twidde of derde legsel.
Ondersoôrten
[bewerk | brontekst bewerken]Der zien 8 verschill'nde ondersoôrten van den iesveugel, naemelijk:
- Alcedo atthis atthis (Middellanse Zeêhebied, Araobië en Syrië)
- Alcedo atthis bengalensis (Noôrd-India toet de Filepijn'n en Hroôte Sunda-eilan'n)
- Alcedo atthis floresiana (Bali)
- Alcedo atthis ispida (Europa)
- Alcedo atthis ispidoides (Sulawesi en de Bismarck-arhipel)
- Alcedo atthis japonica (Japan, Taiwan en Sachalin)
- Alcedo atthis salomonensis (Solomoneilan'n)
- Alcedo atthis taprobana (Zuud-India en Sri Lanka)