Мария Склодовская-Кюри
Мария Саломеа Склодовская-Кюри, пол. Maria Salomea Skłodowska-Curie - (07.11.1867-ж-04.07.1934-ж.) - радиоактивдүүлүк боюнча алгачкы илимий изилдөө жүргүзгөн поляк улутундагы белгилүү француз физиги жана химиги. Нобель сыйлыгын алган биринчи аял, эки жолу алган биринчи киши жана биринчи аял, эки башка илим боюнча алган жалгыз киши жана беш Нобель сыйлыгын алган үй-бүлөнүн мүчөсү.
Сыйлыктары
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Нобель сыйлыгынын эки жолку лауреаты - 1903-ж. физика жана 1911-ж. химия боюнча.
Эмгеги
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Күйөөсү Пъер менен бирдикте радий (лат. radium - нурлуу) жана полоний (лат. polonium - польский - туулган жеринин наамынан) элементтерин ачкан. Ал Парижде жана Варшавада Кюри институттарынын негиздөөчүсү.
Өмүр баяны
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Польшанын борбору Варшава шаарында төрөлгөн, кичинесинен энесинен жана эжесинен ажырап калган. Бирок, кайгыга чөмүлүп калбастан, абдан тырышып билимин жогорулаткан. Ал убакта аялдар билим алуу мүмкүнчүлүгүнө ээ болбогондуктан, тарбиячы - губернантка болуп иштеп, 24 жашында туугандарынын жардамы менен Сорбоннага, Парижге келип, химия менен физиканы үйрөнө баштаган. Мээнетинин акыбети кайтып, бул университеттин тарыхында алгачкы айым - окутуучу болууга жетишкен. Болочок жолдошу Пъер менен ушул жерде таанышкан.
Өмүрүнүн аягы
[түзөтүү | булагын түзөтүү]Склодовская-Кюри 1934-жылы радиоактивдүү изопоттор менен иштөөдө коргонбогондуктан, лейкемия оорусуна чалдыгып, ошондон каза тапкан. Талисман катары радийдин ампуласын төшүнө илип жүрүүсү да таасирин тийгизбей койгон эмес.
Колдонулган адабият
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- Шоокум журналы. №3 20-март 2008-жыл.