Hormon

Hormon (Yun. horman - "sangkan ojah") hartina utusan kimiawi ti hiji sél (atawa sagolongan sél) ka sél lianna. Sakabéh organisme multisélular ngahasilkeun hormon (kaasup tutuwuhan - baca artikel fitohormon).

Hormon nu paling dipikawanoh ti bangsa sasatoan (jeung manusa) nyaéta nu dihasilkeun ku kelenjar éndokrin vertebrata, padahal hormon téh dihasilkeun ku ampir unggal sistim organ jeung jaringan. Molekul hormon disékrésikeun (dikaluarkeun) langsung kana aliran getih, cairan awak lianna, atawa kana jaringan anu tangtu. Pindahna ku cara sirkulasi atawa difusi ka sél targétna, nu bisa baé sél nu padeukeut/natangga (aksi parakrin) dina jaringan nu sarua atawa sél nu ayana di organ séjén. Fungsi hormon nyaéta salaku sinyal/iber ka sél targét; peta hormon ditangtukeun ku pola sékrési jeung transduksi sinyal jaringan nu nampana.

Hormon petana rupa-rupa, ngawengku stimulasi/pangrangsang atawa inhibisi/meungpeuk kamekaran, induksi atawa suprési apoptosis (program paéh sél), aktivasi atawa inhibisi sistim imun, régulasi/ngatur métabolisme jeung préparasi aktivitas anyar (misalna tarung, jalangan) atawa fase hirup (misalna pubertas, miara turunan, ménopause). Dina sababaraha kasus, hiji hormon bisa ngatur produksi jeung sékrési hormon séjén. Réspon kana sinyal hormon bisa digambarkeun salaku régulasi aktivitas métabolik hiji organ atawa jaringan. Hormon ogé ngatur daur réproduktif ampir sakabéh organisme multisélular.

Sajarah

Konsép sékrési internal mekar dina abad ka-19; didadarkeun ku Claude Bernard taun 1855, tapi teu sacara husus nujul kana kamungkinan sékrési ti hiji organ salaku utusan pikeun organ séjén.

Panarabas utamana nyaéta nalika idéntifikasi sékrétin, hormon nu disékrésikeun ku duodenum nu ngarangsang sékrési ti pankréas, didadarkeun ku Ernest Starling jeung William Bayliss taun 1902. Saméméhna, prosés ieu geus dipercaya (misalna ku Ivan Pavlov) diatur ku sistim saraf. Starling jeung Bayliss nunjukkeun yén nyuntikkeun ékstrak duodenal ka anjing bakal ngaronjatkeun sékrési ti pankréas.

Starling ieu ogé nu ngawanohkeun istilah "hormon" dina ceramahna taun 1905. Laporan salajengna negeskeun yén hal éta téh diajukeun ka anjeunna ku fisiolog Cambridge William B. Hardy.

Fisiologi hormon

Unggal sél sabenerna boga kabisa pikeun ngahasilkeun rupa-rupa molekul régulator. Kelenjar éndokrin klasik katut produk hormonna hususon pikeun ngatur sakabéh hambalan organisme, tapi bisa ogé dipaké (dina jalur husus) ukur dina hambalan jaringan.

Laju produksi hiji hormon ilaharna diatur ku sistim kontrol homéostatik, umumna mah ku eupan négatif (negative feedback). Misah ti produksina, régulasi homéostatik hormon gumantung kana métabolisme jeung ékskrési hormon.

Séksrési hormon bisa dirangsang jeung dipeungpeuk ku

hormon séjén (hormon "nu ngarangsang"/"stimulating" atawa "ngaleupaskeun"/"releasing")
konsentrasi ion atawa gizi dina plasma, ogé globulin
aktivitas neuron jeung méntal
parobahan lingkungan, misalna cahya atawa suhu

Nu anyaran kapanggih jeung keur ditalungtik kénéh nyaéta kelas hormon nu katelah "Hormon Lapar" (Hunger Hormones) - grélin, oréksin jeung PYY 3-36 - katut antagonisna - misalna léptin.

Tipe hormon

Hormon vertebrata digolongkeun kana opat kelas kimia:

hormon derivat amina, turunan asam amino tirosin jeung triptofan. Contona nyaéta katékolamin jeung tiroksin.
hormon péptida, mangrupa rantay asam amino. Contona nyaéta TRH jeung vasoprésin. Péptida nu diwangun ku ratusan asam amino disebut protéin. Conto hormon protéin nyaéta insulin jeung hormon kamekaran (growth hormone).
hormon stéroid, turunan koléstérol; kortéks adrénal jeung gonad mangrupa sumber utamana. Contona nyaéta téstostéron jeung kortisol.
Hormon lipid jeung fosfolipid, turunan lipid sarupaning asam linoléat jeung fosfolipid kawas asam arakidonat. Kelas utamana nyaéta éikosanoid, nu ngawengku rupa-rupa prostaglandin.

Farmakologi

Kiwari, hormon sok dipaké natambaan kasakit. Nu pangilaharna mah nyaéta éstrogén jeung progéstagén (dina pél kontraséptif jeung HRT), tiroksin (salaku lévotiroksin pikeun hipotiroidisme) sarta stéroid (pikeun kasakit otoimun jeung sababaraha gangguan engapan). Insulin sok dipaké ku nu boga kasakit diabétes/kencing manis.

Hormon penting manusa

Hormon amina

Hormon derivat amina:

adrénalin (atawa épinéfrin)
dopamin
mélatonin (N-asetil-5-métoksitriptamin)
noradrénalin (atawa norépinéfrin)
serotonin (5-HT)
tiroksin (T4)
triiodotironin (T3)

Hormon péptida

Hormon péptida:

hormon antimullerian (antimullerian hormone, AMH, ogé faktor atawa hormon inhibisi mullerian)
adiponéktin (ogé Acrp30)
hormon adrénokortikotropik (adrenocorticotropic hormone, ACTH, ogé kortikotropin)
angioténsinogén jeung angioténsin
hormon antidiurétik (antidiuretic hormone, ADH, ogé vasoprésin, arginin vasoprésin, AVP)
péptida atrial-natriurétik (atrial-natriuretic peptide, ANP, ogé atriopéptin)
kalsitonin
kolésistokinin (CCK)
hormon nu ngaleupaskeun kortikotropin (corticotropin-releasing hormone, CRH)
éritropoiétin (EPO)
hormon stimulasi folikel (follicle-stimulating hormone, FSH)
gastrin
glukagon
hormon nu ngaleupaskeun gonadotropin (gonadotropin-releasing hormone, GnRH)
hormon nu ngaleupaskeun hormon kamekaran (growth hormone-releasing hormone, GHRH)
gonadotropin korionik manusa (human chorionic gonadotropin, hCG)
hormon pertumbuhan (growth hormon, GH atawa hGH)
insulin
faktor pertumbuhan kawas insulin (insulin-like growth factor, IGF, ogé somatomédin)
léptin
luteinizing hormon (LH)
hormon stimulasi mélanosit (melanocyte-stimulating hormon, MSH atawa α-MSH)
neuropéptida Y
oksitosin
hormon paratiroid (PTH)
prolaktin (PRL)
renin
sékrétin
somatostatin
trombopoietin
hormon stimulasi tiroid (thyroid-stimulating hormon, TSH)
hormon nu ngaleupaskeun tirotropin (thyrotropin-releasing hormon, TRH)

Hormon stéroid jeung stérol

Hormon stéroid:

Glukokortikoid
- kortisol
Mineralokortikoid
- aldostéron
Stéroid séks
- Androgén
  - téstostéron
  - dehidroépiandrostéron (DHéa)
  - dehidroépiandrostéron sulfat (DHéaS)
  - androsténédion
  - dihidrotéstostéron (DHT)
- Éstrogén
  - Éstradiol
- Progéstagén
  - progéstéron
  - Progéstin

Hormon stérol:

Derivat/turunan Vitamin D
- kalsitriol

Hormon lipid

Hormon lipid jeung fosfolipid (éikosanoid):

Baca ogé

sistim éndokrin
neuroéndokrinologi
hormon tutuwuhan atawa régulator tumuwuh tangkal
sinyal otokrin
sinyal parakrin
sitokin
faktor pertumbuhan (growth factor)

Rujukan

Hormone, Wikipédia édisi basa Inggris per 17 Nopémber 2005
Henderson J. Ernest Starling and 'Hormones': an historical commentary. J Endocrinol 2005;184:5-10. PMID 15642778.