Iraq

جمهورية العراق
Jumhūrīyat al-`Irāq
كۆماری عێراق
Komara `Îraqê
Jamhuri ya Iraq

Bendera Nembo
Kaulimbiu ya taifa: Kiarabu: الله أكبر (Allahu Akbar) (Translation: "Mungu ni mkuu")
Wimbo wa taifa: Mawtini (new); Ardh Alforatain (previous)
Mji mkuu	Baghdad 33°20′ N 44°26′ E
Mji mkubwa nchini	Baghdad
Lugha rasmi	Kiarabu, Kikurdi
Serikali Rais Waziri Mkuu	Jamhuri, serikali ya kibunge Barham Salih Mustafa Al-Kadhimi
Uhuru kutoka Dola la Uturuki kutoka Uingereza	31 Oktoba 1919 3 Oktoba 1932 28 Juni 2004
Eneo  - Jumla  - Maji (%)	437,072 km² (ya 59) 1.1
Idadi ya watu  - 2015 kadirio  - Msongamano wa watu	37,056,169 (ya 36) 82.7/km² (ya 125)
Fedha	Iraqi Dinar (IQD)
Saa za eneo  - Kiangazi (DST)	(UTC+3) (UTC+4)
Intaneti TLD	.iq
Kodi ya simu	+964 -
1 Wakurdi hutumiaEy Reqîb. 2 Arbil ni mju mkuu wa jimbo la kujitawala la Kurdistan. 3 Lugha rasmi za serikali kitaifa ni Kiarabu na Kikurdi. Kikurdi ni lugha rasmi ya jimbo la Kurdistan. Kikatiba lugha za Kiassiryani na Kiturkmeni ni lugha rasmi kieneo penye wasemaji wengi wa lugha hizi.

Ramani ya Iraq

Iraq (kwa Kiarabu العراق, al-ʿIrāq) ni nchi ya Asia ya Magharibi inayokaliwa hasa na Waarabu (75-80%) lakini pia na wengine, hasa Wakurdi 15%).

Inajumlisha eneo la Mesopotamia pamoja na sehemu ya jangwa la Shamu na ya milima ya Zagros.

Imepakana na Kuwait, Saudia, Yordani, Syria, Uturuki na Uajemi. Kuna pwani fupi kwenye Ghuba ya Uajemi.

Jiografia

Sehemu kubwa ya Iraq ni jangwa lakini kuna eneo lenye rutuba kati ya mito ya Frati na Hidekeli.

Kaskazini ni hasa nchi ya milima inayopanda hadi ya kimo cha m 3,611 juu ya UB.

Hali ya hewa inalingana na mazingira. Kipindi cha kiangazi kuna joto kali. Majira ya Desemba-Februari kuna halijoto ya kupoa kusini na baridi kali mlimani.

Historia

Iraq ni nchi yenye historia ndefuː ilikuwa kitovu cha ustaarabu wa binadamu, mahali pa miji ya kwanza duniani katika Sumeri na Babeli.

Baada ya kusambaratika kwa milki ya Waturuki Waosmani walioitawala muda mrefu, Iraq ilikubaliwa kuwa mwanachama wa Shirikisho la Mataifa mwaka 1932 ingawa hali halisi ilikuwa nchi lindwa chini ya athira ya Uingereza hadi mwaka 1958.

Miaka ya hivi karibuni imejulikana hasa kutokana na vita mbalimbaliː kwanza vita dhidi ya Uajemi chini ya serikali ya Saddam Hussein tangu 1981, baadaye vita dhidi ya Kuwait na Marekani.

Vita vya pili vya ghuba ya 2003 iliyoleta uvamizi wa Marekani ilizidi kuleta vifo na uharibifu.

Hatimaye vita vya wenyewe kwa wenyewe vilivyoingiliwa na DAESH iliyoteka sehemu kubwa ya nchi, hasa kaskazini na magharibi, hadi mwishoni mwa mwaka 2017.

Watu

Lugha rasmi na ya kwanza ni Kiarabu, ikifuatwa na Kikurdi ambayo pia imekuwa lugha rasmi, halafu lugha nyingine za jamii mbalimbali ambazo pengine zinatambulika kieneo.

Wakazi wengi (95%), hasa baada ya vita vya hivi karibuni, ni Waislamu, wakiwemo kwanza Washia halafu na Wasuni. Wakristo waliobaki ni 5%, wakiwemo hasa waamini wa Kanisa Katoliki la Wakaldayo na Waashuru wa Kanisa la Mashariki.

Uchumi

Iraq ina akiba kubwa za mafuta ya petroli ardhini. Mapato kutokana na mafuta yalileta maendeleo makubwa nchini hadi mwanzo wa kipindi cha vita vilivyoharibu sana nchi pamoja na uchumi wake.

Tazama pia

• Orodha ya nchi kufuatana na wakazi

Marejeo

• Shadid, Anthony 2005. Night Draws Near. Henry Holt and Co., NY, U.S. ISBN 0-8050-7602-6
• Hanna Batatu, "The Old Social Classes and the Revolutionary Movements of Iraq", Princeton: Princeton University Press, 1978
• Charles Glass, "The Northern Front: A Wartime Diary"' Saqi Books, London, 2004, ISBN 0-86356-770-3
• A Dweller in Mesopotamia Archived 25 Mei 2005 at the Wayback Machine., being the adventures of an official artist in the garden of Eden, by Donald Maxwell, 1921. (a searchable facsimile at the University of Georgia Libraries; DjVu & layered PDF Archived 6 Septemba 2005 at the Wayback Machine. format)
• By Desert Ways to Baghdad Archived 2 Aprili 2005 at the Wayback Machine., by Louisa Jebb (Mrs. Roland Wilkins) With illustrations and a map, 1908 (1909 ed). (a searchable facsimile at the University of Georgia Libraries; DjVu & layered PDF Archived 6 Septemba 2005 at the Wayback Machine. format)
• "Iraqi Constitution" (PDF). Ministry of Interior – General Directorate For Nationality. 2006-01-30. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo (PDF) mnamo 2016-11-28. Iliwekwa mnamo 18 Februari 2013.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Benjamin Busch, "'Today is Better than Tomorrow'. A Marine returns to a divided Iraq", Harper's Magazine, October 2014, pp. 29–44.

Viungo vya nje

Serikali

• Presidency of Iraq
• Cabinet of Iraq

Taarifa za jumla

• Iraq entry at The World Factbook
• Iraq katika Open Directory Project
• Iraq profile from the BBC News

Makala hii kuhusu maeneo ya Asia bado ni mbegu. Je unajua kitu kuhusu Iraq kama historia yake, biashara, taasisi zilizopo, watu au utamaduni? Labda unaona habari katika wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.